Hukukun temel kavramlari

13.1.3. İtiraz Davası/Somut Norm Denetimi 
Anayasa  Mahkemesinin  başka  bir  görevi  de  somut  norm  denetimi/itiraz  yoluyla 
yasaların ve cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin anayasaya uygunluğunu denetlemektir.  

---

323 
 
Bir  davaya  bakmakta  olan  mahkeme,  bakmakta  olduğu  davaya  uygulanacak  bir  yasa 
veya cumhurbaşkanlığı kararnamesinin hüküm veya hükümlerini anayasaya aykırı görürse veya 
davacının  veya  davalının  ileri  sürdüğü  aykırılık  iddiasının  ciddi  olduğu  kanaatine  ulaşırsa, 
Anayasa  Mahkemesinin  vereceği  karara  kadar  davayı  bekletir.  Davaya  bakmakta  olan 
mahkeme,  tarafların  anayasaya  aykırılık  iddiasını  ciddi  görmezse  bu  iddia,  temyiz  mercii 
(Yargıtay  veya  Danıştay)  tarafından  esas  hükümle  birlikte  karara  bağlanır.  Anayasa 
Mahkemesi, anayasaya aykırılık iddiasının kendisine gelişinden itibaren beş ay içinde kararını 
verir  ve  açıklar.  Anayasa  Mahkemesi  beş  ay  içinde  karar  vermezse  davaya  bakmakta  olan 
mahkeme davayı yürürlükteki yasa/cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümlerine göre çözümler. 
Ancak,  Anayasa  Mahkemesinin  kararı,  esas  hakkındaki  karar  kesinleşinceye  kadar  gelirse, 
davaya bakmakta olan mahkeme buna uymak zorundadır. Anayasa Mahkemesinin işin esasına 
girerek verdiği ret kararının Resmî Gazete’de  yayımlanmasından itibaren on  yıl geçmedikçe 
aynı  yasa  hükmünün  veya  cumhurbaşkanlığı  kararnamesinin  anayasaya  aykırılığı  iddiasıyla 
yeniden başvuru yapılamaz (Anayasa, m. 152).  
Bu düzenlemeye göre; 
-İtiraz  davasına/somut  norm  denetimine  yalnızca  yasalar  ve  cumhurbaşkanlığı 
kararnameleri hükümleri konu olabilmektedir. 
-İtiraz davası görülmekte olan bir dava dolayısıyla söz konusu olabilmektedir. Bundan 
dolayı somut norm denetimi denmektedir. 
-Görülmekte  olan  bir  dava  olmalı  ve  bu  davaya  uygulanan  bir  yasa  veya 
cumhurbaşkanlığı  kararnamesinin  hüküm  veya  hükümleri  mahkeme  tarafından  anayasaya 
aykırı bulunmalı veya taraflardan biri aykırılığı ileri sürmeli mahkeme de bunu ciddi bulmalıdır. 
-Bu durumlar oluştuğunda davaya bakmakta olan mahkeme aykırılık iddiasını Anayasa 
Mahkemesine götürmelidir. 
-Anayasa  Mahkemesi  aykırılık  iddiası  konusunda  beş  ay  içinde  karar  verirse  davaya 
bakmakta  olan  mahkeme  önündeki  olayı  Anayasa  Mahkemesinin  kararına  göre  çözümler. 
Anayasa  Mahkemesi  beş  ay  içinde  bir  karar  vermezse  davaya  bakmakta  olan  mahkeme 
görmekte olduğu davayı mevcut düzenlemeye göre çözer. 
Anayasa Mahkemesi kararları gerekçesi yazılmadan açıklanamaz. Anayasa Mahkemesi 
kararları kesindir (Anayasa, m.  153). Karalar,  Resmi Gazete’de  hemen  yayımlanır. Yasama,  
yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzel kişileri bağlar (Anayasa, m. 
153).