Hukukun temel kavramlari

Temyiz Edilebilen Ceza Mahkemesi Kararları (Ceza Muhakemesi Kanunu, m. 286/1): 
Bölge  adliye  mahkemesi  ceza  dairelerinin  bozma  dışında  kalan  hükümleri  temyiz 
edilebilir.  
Temyiz Edilemeyen Ceza Mahkemesi Kararları (Ceza Muhakemesi Kanunu, m. 286/2): 
“a) İlk derece mahkemelerinden verilen beş yıl veya daha az hapis cezaları ile miktarı 
ne olursa olsun adlî para cezalarına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine dair bölge adliye 
mahkemesi kararları, 
b) İlk derece mahkemelerinden verilen beş yıl veya daha az hapis cezalarını artırmayan 
bölge adliye mahkemesi kararları, 
c) Hapis cezasından çevrilen seçenek yaptırımlara ilişkin ilk derece mahkemesi kararları 
ile  ilgili  olarak  bölge  adliye  mahkemesince  verilen;  seçenek  yaptırımlara  ilişkin  her  türlü 
kararlar ve istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararlar,  
d) İlk derece mahkemelerinin görevine giren ve yasada üst sınırı iki yıla kadar (iki yıl 
dâhil)  hapis  cezasını  gerektiren  suçlar  ve  bunlara  bağlı  adli  para  cezalarına  ilişkin  her  türlü 
bölge adliye mahkemesi kararları, 
e) Adlî para cezasını gerektiren suçlarda ilk derece mahkemelerinden verilen hükümlere 
ilişkin her türlü bölge adliye mahkemesi kararları, 
f) Sadece eşya veya kazanç müsaderesine veya bunlara yer olmadığına ilişkin ilk derece 
mahkemesi kararlarıyla ilgili olarak istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararları, 
(1)
 

---

354 
 
g) On yıl veya daha az hapis cezasını veya adlî para cezasını gerektiren suçlardan, ilk 
derece  mahkemesince  verilen  beraat  kararlarıyla  ilgili  olarak  istinaf  başvurusunun  esastan 
reddine dair kararları,
 
 
h) Davanın düşmesine, ceza verilmesine yer olmadığına, güvenlik tedbirine ilişkin ilk 
derece mahkemesi kararlarıyla ilgili olarak bölge adliye mahkemesince verilen bu tür kararlar 
veya istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararlar,  
ı)  Yukarıdaki  bentlerde  yer  alan  sınırlar  içinde  kalmak  koşuluyla  aynı  hükümde, 
cezalardan ve kararlardan birden fazlasını içeren bölge adliye mahkemesi kararları.” 
Ve 
“Hükümden  önce  verilip  hükme  esas  teşkil  eden  veya  başkaca  kanun  yolu 
öngörülmemiş  olan  mahkeme  kararları  da  hükümle  beraber  temyiz  olunabilir”  (Ceza 
Muhakemesi Kanunu, m. 287). 
Temyiz süresi, kararın tebliğinden itibaren iki haftadır (Hukuk Muhakemeleri Kanunu, 
m. 361/1). 
Hukuk ve Ceza Yargılamasında Temyiz Yolu (Gözler 2016: 111-113): 
Hukuk Yargılamasında Temyiz Yolu 
Temyiz  edilen  karar/hüküm  tüm  dosyasıyla  birlikte  Yargıtay’a  gönderilir.  Dosya, 
görevli  daire  tarafından  incelenir.  İnceleme  sonunda  daire,  onama  kararı  veya  bozma  kararı 
verir. Bunlara yakından bakılacak olursa; 
Onama kararı: İnceleme sonunda ilgili hukuk dairesi, bölge adliye mahkemesi kararının 
usule ve yasaya uygun olduğu sonucuna varırsa kararın onanmasına karar verir (HMK, m. 370). 
Bu  onama  kararıyla  birlikte  bölge  adliye  mahkemesinin  (istinaf  mahkemesinin)  kararı 
kesinleşmiş olur. 
Bozma  kararı:  İlgili  hukuk  dairesi,  bölge  adliye  mahkemesi  kararında,  yasanın  veya 
yanlar  arasındaki  sözleşmenin  yanlış  uygulandığı,  dava  koşullarına  aykırılık  bulunduğu, 
yanlardan birinin iddiasını ispat için kanıtların yasal bir neden bulunmaksızın kabul edilmediği 
veya karara etki eden bir yargılama hatası veya eksikliğinin bulunduğu kanaatine ulaşırsa bölge 
adliye  mahkemesi/istinaf  mahkemesi  kararını  bozar  (HMK,  m.  371).  İlgili  Yargıtay  dairesi 
tarafından bozulan karar, kararı veren bölge adliye mahkemesine bozma gerekçeleriyle birlikte 
gönderilir. Bozma kararı kendisine gelen bölge adliye mahkemesi, bozma kararına uyar veya 
direnir. 
Uyarsa bozma gerekçelerini dikkate alarak yeniden yargılama yapar ve bir karar verir. 
Bu karara karşı temyiz yolu açıktır. 
Bölge adliye mahkemesi, bozma kararı kendisine geri gelince ilk kararında ısrar edebilir 
(direnebilir).  Direnme  kararı  da  temyize  açıktır.  Ancak  bu  karar  bir  daire  tarafından  değil, 

---

355 
 
Yargıtay  Hukuk  Genel  Kurulu  tarafından  incelenir  ve  bu  kurulun  kararı  kesindir.  Diğer  bir 
anlatımla bu karara karşı artık bölge adliye mahkemesi direnemez (HMK, m. 373). 
Ceza Yargılamasında Temyiz Yolu 
Yargıtay’a  temyize  gönderilen  bölge  adliye  mahkemesi  ceza  dairesinin  kararı 
Yargıtay’ın ilgili ceza dairesi tarafından incelenir. Bu inceleme sonunda daire: 
Bölge  adliye  mahkemesi,  ceza  dairesinin  kararının  usule  ve  yasaya  uygun  olduğu 
kanaatine ulaşırsa temyiz talebinin esastan reddine karar verir (CMK, m. 302/1) ve bölge adliye 
mahkemesinin kararı kesinleşir. 
Yargıtay’ın  ilgili  dairesi,  bölge  adliye  mahkemesi  ceza  dairesinin  kararının  usule  ve 
yasaya  aykırı  olduğu  sonucuna  ulaşırsa  kararı  bozar.  Bu  karar,  kararı  veren  bölge  adliye 
mahkemesine  veya  başka  bir  bölge  adliye  mahkemesine  gönderilir  (CMK,  m.  304).  Bölge 
adliye mahkemesi karara uyar veya direnir. 
Uyma kararı verirse yeniden yargılama yapar ve bozma gerekçelerine uyun olarak bir 
karar verir. Bu karara karşı da temyize gidilebilir. Bu takdirde, temyiz mercii Yargıtay’ın ilgili 
ceza dairesidir. 
Bölge  adliye  mahkemesi  ilk  kararında  ısrar  edebilir.  Diğer  bir  anlatımla  Yargıtay’ın 
ilgili ceza dairesi kararına karşı direnebilir. Bu karar da temyiz edilebilir. Ancak bu defa dosya 
Yargıtay Ceza Genel Kurulunda incelenir ve bu kurulun kararı kesin olduğundan artık bölge 
adliye mahkemesinin ilgili ceza dairesi bu karara karşı direnemez (CMK, m. 307/3). 
Yargıtay,  yasaların  uygulanmasında  daireler  arasında  çıkan  görüş  ve  yorum 
uyuşmazlıklarını gidermek için de inceleme yapar. Diğer bir anlatımla Yargıtay’ın bir görevi 
de içtihadı birleştirme kararları vermektir. İçtihadı birleştirme kararları, konunun niteliğine göre 
Yargıtay  Hukuk  Genel  Kurulu,  Yargıtay  Ceza  Genel  Kurulu  veya  Yargıtay  Büyük  Genel 
Kurulu tarafından verilir (Yargıtay Kanunu, m. 15, 16; Gözübüyük 2016: 224-225; Aybay vd. 
2016: 236-237). Bu kararlar Resmi Gazete’de yayımlanır (Yargıtay Kanunu, m. 58).