250 Orijinal adı: Reh-i aşk-name-i irfani hazreti İmam Humeynİ (Alüessese-i Tanzim ve Neşri Asa, 1368 hş.). Tercümesi: İmam Humeyni, İlahi Aşk, çev. Kadri Çelik, İstanbul 1989
251 bkz. Konya'dan Dünyaya Mevlânâ ve Mevlevîlik, Editör: INuri Şimşekler, Konya 2002, s. 59
252 bkz. "Prof. Dr. Abdülkerim Sürüş Rotterdam İslâm üniversitesi'nde", http://www.islamicuniversity.nl/home (Türkçe), Erişim tarihi: 14 Aralık 2004
253 bkz. Mevlânâ Güldestesi-Vl, Konya 1996, s. 9
254 Şefik Can, Mevlânâ (Hayatı, Şahsiyeti, Fikirleri), İstanbul 2003, s. 217
255 A. Schİmmel, "Mevlânâ Hindistan'da", Mevlânâ ve Yaşama Sevinci, Konya 1978, s. 69-78
256 Schimmel, Mevlânâ Celâleddîn Rûmî'nin Şark ve Garpta Tesirleri, s. 20
257 Brahman", Hinduizme-Brahmanizm'e inanan din adamları ve bilginlere verilen isimdir.
258 Enamul Haq, Müslim Bengali Literatüre, Karaçj 1957, s. 42'den nakleden Schimmei, a.g.e., s. 22; a.mif., Tasavvufun Boyutları, s. 369
259 Kemal Yavuz, "Mesnevî-i Şerif üzerine Görüşler", Selçuk Üniversitesi 1. Midi Mevlânâ Kongresi, Konya 1986, s. 285
260 N. Ahmed Asrar, "Muhammed İkbâl ve Mevlânâ Celâleddin Rumi", Selçuk üniversitesi II. Milletlerarası Mevlânâ Kongresi Tebliğleri, Konya 1991, s. 146
261 Geniş bilgi için bkz. S. Mehmet Aydın, "Muhammed İkbal'in Eserlerinde Mevlânâ", Selçuk Üniversitesi 1. Milli Meviânâ Kongresi, Konya 1986, s. 229-237
262 İkbâl, Armağan-ı Hicaz, s. 107
263 İkbâl, "Esrâr-ı Hodi", Benlik ve Toplum, çev. Ali Yüksel, İstanbul 1990, s. 26
264 İkbal'in İslâm'da Dinî Düşüncenin Yeniden Teşekkülü adlı eserinden nakleden N. Ahmed Asrar, Doğudan Esintiler (Muhammed İkbal'in Hayatı, Eserleri ve Şiirlerinden Seçmeler), İstanbul 1981, s. 45-49
265 Ebu'i-Hasen en-Nedvî, Muhammed İkbal, trc. Ali ulvi Kurucu. İstanbul 2002, s. 64-66
266 Feridun Nafiz üzluk'a ait bu nakil için bkz. Bediüzzaman Fürûzanfer, Mevlânâ Celaleddin, çev. F. Nafiz özlük, İstanbul 1986, önsöz, s. VIII. Bu beyitin devamı şu şekildedir: "Biz birleştirmek için geldik, ayırmak için değil/Seviyoruz, işte hayatımızın güzeliiği bu yüzden."
267 Halife Abdulhakim, "Mevlânâ Celaleddin Rumi", çev. Yusuf Ziya Cömert, İslâm Düşüncesi Tarihi, ed. M. M. Şerif, İstanbul 1991, III, 43
268 N. Ahmed Asrar, "Pakistan ve Mevlana", Mevlana Güldestesi-V[, s. 62
269 bkz. Ebu'l-Hasan en-Nedvî, İslâm Önderleri Tarihi, trc. Yusuf Karaca, istanbul 1992. I, 456 vd.
270 Orijinal adı Târih-i Dauet-u Azimet olan ve Türkçe'ye İsiâm Önderleri Tarihi adıyla tercüme edilen bu kitapta bkz. I, 425-518
271 trc. Mehmet Eminoğlu, Konya: Hizmet ktb. 3. bs. 1998
272 Ebu'l-Hasan en-Nedvî, Duygu ve Düşüncede Tazelik: Hz. Mevlânâ (Hayatı ve Eserleri), trc. Mehmet Eminoğlu, Konya: Hizmet ktb. 3. bs. 1998, s. 69
273 Nedvî, a,e., s. 70
274 ftedvî, a.e-, s. 81
275 bkz. Ebu'l-Hasan en-Nedvî, Gerçek Tasavvuf Ruhbanlık Değil Rabbânî-Iiktir, cev. İsmet Ersöz, Konya 1992, s. 64-75, 79-83
276 Nedvî, a.g.e-, s. 72
277 Nedvî, İslâm Önderleri Tarihi, I, 517
278 Nedvî, a.g.e., i, 514
279 a.e., s. 5İ5-5T6
280 a.e., s. 516
281 bkz. Cemal Kemal (Kemalov), "Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî ve Özbek Edebiyatı", uluslararası Mevlânâ Bilgi Şöleni, Bildiriler, Ankara 2000 s 309-312
282 Radi Fiş, Hazım Hİkmet'in 1950'de Moskova'ya ayak bastığından ölümüne kadar her an onunla birlikte olmuş bir kişi olarak, Mazım Hik-met'In yaşam serüvenini Nâzım'm Çilesi adlı kitabında ele almış ve 1968'de Moskova'da yayınlamıştır. Bu kitap 1969'da Gün Yayınları arasında Güneş Bozkaya çevirisiyle Türkçe olarak da neşredilmiştir. Radi Fiş'in Celaleddin Rumi adlı kitabı ise Moskova'da 1972'de yayımlanmıştır. (Ş.K.)
283 Cemal Kemal (Kemaiov), "Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî ve Özbek Edebiyatı", uluslararası Mevlânâ Bilgi Şöleni, Bildiriler, Ankara 2000, s. 309-312
284 Schimmel, Mevlânâ Celâleddin Rûmî'nin Şark ve Garpta Tesirleri, s. 13. Ayrıca bkz. Ahmet Kazım ürün, "Günümüz Arap Dünyasında Mevlânâ", Konya'dan Dünyaya Mevlânâ ve Mevlevîlik, Editör: Nuri Şimşekler, Konya 2002, s. 301-304
285 trc. Ali Hüsrevoğlu, Konya 1995, 24 s.
286 M. Said Ramazan el-Bûtî, "Hazret-i Mevlânâ'da İslâm İle Hikmet Arasındaki Denge", Meviânâ GüIdestesi-5, Konya 1995, s.11-12
287 Geniş bilgi için bkz. Feyzi Halıcı, "Japonya'da Mevlânâ Sevgisi", FHuri Şimşekler
288 Schimmel, Mevlânâ Celâleddîn Rûmî'nin Şark ve Garpta Tesirleri, s. 6
289 Can, a.g.e-, s. 257
290 Doğu memleketlerinin din, dil ve tarihlerini ve diğer bâzı hususları araştırıp tespite çalışan batılı İlim adamları. (Şarkiyatçılar; Müsteşrikler)
291 Selçuk Eraydın, Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul 1994, s. 306
292 Hasan Kamil Yılmaz, Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul 1998, s. 252
293 The Letters of Sir William Jones,
294 A Literary History of Persia, I], 515'den nakleden Safi Arpaguş, "Mevlana Celaleddin Rumi'nin Eserleri Üzerine Yapılan İngilizce Çalışmalar", Tasavvuf Dergisi, Mevlânâ Özel Sayısı, Ankara, Yıl: 6 (2005), Sayı: 14, s.778
295 Micholson'ın Mesnevi tercüme ve şerhi: The Mathnawi of Jelaluddİn Rumî, E. J. GibbMemorial, New Series, I-VIII, Londra, 1924-1940
296 bkz. A. Reza Aresteh, Aşkta ve Yaratıcılıkta Yeniden Doğuş: Mevlana Celaleddİn Rumi'nin Kişilik Çözümlemesi, trc. Bekir Demirkoi, İbrahim Öidemir, Ankara 2000, s. 71
297 R. A, Nİchoison, Mevlânâ Celâleddîn Rûmî, çev. Ayten Lermioğlu. İstanbul ts., s. 25
298 A. Nicholson, a.g.e., s. 10 (çevirenin notu); Schimmel, Mevlânâ Celâleddîn Rûmî'nin Şark ve Garpta Tesirleri, s. 11
299 Yakub Mughul, "Mevlânâ ve İkbal", Mevlânâ ve Yaşama Sevinci, haz. Feyzi Halıcı, Konya 1978, s. 241.
N. Ahmed Asrar'ın yaptığı alıntıda ise Arberry'nin şöyle dediği belirtilmektedir: "...Bugün ise Avrupa'yı kurtaracak tek kişi İkbal ve onun eserleridir. İkbal, Rûmî'nin hakiki bir mürididir. O, Rûmî'nin öğretilerini modern düşüncenin ışığı altında dünyaya sunabilme yeteneğini göstermiştir." (N. Ahmed Asrar, "Muhammed İkbâl ve Mevlânâ Celâleddin Rumi", Selçuk üniversitesi 11. Milletlerarası Mevlânâ Kongresi Tebliğleri, Konya 1991, s. 146)
300 Schimmel, a.g.e., s. 12
301 Schimmel, a.g.e., s. 6
302 Mehmet Önder, "Şairlerde Mevlânâ Sevgisi", 687. Yıldönümünde Mevlânâ, Konya 1960, s. 84; Mehmet Önder, Hazreti Mevlânâ, İstanbul 1972, s. 232; Asaf Halet Çelebi, Mevlânâ ve Mevlevîlik, İstanbul 2002, s. 73, 75
304 Eva de Vitray-Meyerovitch, İslâm'ın Güleryüzü, çev. Cemal Aydın, İstanbul 1998, s. 7
305 Hayatı hakkında geniş bilgi için bkz. Eva de Vitray-Meyerovitch, İslâm'ın Güleryüzü, çev. Cemal Aydın, İstanbul 1998; Agâh Oktay Güner, "Hazreti Mevlânâ ve Havva Hanım", Türk Edebiyatı, Sayı: 200 (Haziran 1990), s. 31-33. Aynı makale için bkz. Vedat Genç, Mevlânâ İle İlgili Yazılardan Seçmeler, s. 168-173
306 bkz. Konya'dan Dünyaya Mevlânâ ve Mevlevîlik, Editör: Nuri Şimşekler, Konya 2002, s. 55
307 Bir Mevlânâ Hayranı: Eva de Vitray-Meyerovitch", Baharda Meram Dergisi, Yi!: 2 (2001), sayı: 7
308 Eva de Vitray-Meyerovitch, "Mesnevî'de Nükleer Güç ve Atom", Nuri Şimşekler (ed.), Konya'dan Dünya'ya Mevlânâ ve Mevlevilik, Konya 2002, s. 193
309 Mehmet Bayraktar, "Semâ'da Anlatılanlar", Zafer Dergisi, Sayı: 132 (Aralık 1987), s. 40. Aynı makale İçin bkz. Vedat Genç, Mevlânâ İle İlgili Yazılardan Seçmeler, İstanbul 1994, s. 46-48
310 Eva de Vitray-Meyerovitch, a.g.e., s. 76-78; a. mlf.. Güneşin Şarkısı, çev. Cemaİ Aydın, İstanbul 2001, s. 23
311 Mesnevî, VI, 4580. Konuyla ilgili diğer beyitler için bkz. Mesnevi, II, 1611, 1706; V, 3401-3402; VI, 36, 38, 50, 2900
312 Eva de Vitray -Meye rovitch, a.g.e., s. 67; a. mlf., Güneşin Şarkısı, s. 22
313 Bu konuda bkz. Ahmet Edip uysal, "Sema ve Mutrıb Heyetlerinin Amerika ve Avrupa'daki Etkileri, Bunların Türkiye'nin Yurtdışında Tanıtıl-masındaki Yeri", Mevlana (26 Bilim Adamının Mevlana Üzerine Araştırmaları), haz. Feyzi Halıcı, Konya 1983, s. 21
314 Roger Garaudy İle Bir Söyleşi", Diyanet Avrupa Dergisi, Mayıs 2003
315 bkz. Nuri Şimşekler (ed.), Konya'dan Dünya'ya Mevlânâ ve Mevlevilik, Konya 2002, s. 117
316 Feyzi Halıcı, "Mevlânâ Dostları", Selçuk üniversitesi 1. Milli Mevlânâ Kongresi, Konya 1986, s. 103
317 Mehmet Önder, "Mevlânâ'ya Hayran Üç Alman Şairi", Mevlânâ Sevgisi, haz. Feyzi Halıcı, Konya 1981, s. 93
318 Geschichte der Schönen Redekünste Persiens, Wİen 1818, s. 164'den nakleden A. Schimmel, Ben Rüzgarım Sen Ateş (Mevlânâ Celâleddin Rûmî: Büyük Mutasavvıfın Hayatı ve Eseri), çev. Senail Özkan, İstanbul: Ötüken nşr. 1999. s. 8
319 bkz. Can, a.g.e., s. 249
320 Annemarie Schimmel, Aşk Mevlânâ ve Mistisizm, haz. Senail Özkan. İstanbul 2002. s. 35-36
321 Hammer, İran Edebiyatı Tarihi, s. 163-198'den nakleden Schimmel, Mevlânâ Celâleddîn Rûmî'nin Şark ve Garpta Tesirleri, s. 6-7
322 Mehmet Önder, "Mevlânâ Hayranı üç Alman Şair", Mevlânâ Sevgisi, Konya 1981, s. 93
323 Nevit Oğuz Ergin, "Batı'da Mevlânâ Celaleddin Rumî", uluslararası Mevlânâ Bilgi Şöleni Bildirilen, Ankara 2000, s. 315-321. Ayrıca bkz. Can, a.g.e., s. 250; Milliyet Gazetesi, 15.12.2002
324 Ergin, "Batı'da Mevlânâ Celaleddin Rumî", s. 316. Ayrıca bkz. Milliyet, 15.12.2002
325 Hegel, Enzyklopaedie der Philosophischen Wissenschaften, Frankfurt 1986, III, 386. Konula ilgili olarak bkz. Naim Şahin, "Mevlana C. Rumi ve G. W. F. Hegel'de Aşk, Varlığın Birliği ve Ölüm Meselesi", Selçuk üniversitesi X. Milli Mevlana Kongresi, Tebliğleri, Konya 2002. s. 276; Schimmel, Tasavvufun Boyutları, s. 355
326 Bu eser literatürde, "West-Östlicher Divan", "West-Östlichen Divan", "West-Eastern Divan". "Poems of the East and West" gibi adlarla da anılmaktadır.
327 Önder, a.g.m., s. 93. Ancak Schimmel'in de dikkat çektiği üzere Goethe, mistik ruhu sevmediğinden olsa gerek, Mevlânâ'nın görüşlerini faydalı bulmadığını da belirtmiştir, (bkz. Schimmel, Aşk Mevlânâ ve Mistisizm, s. 28, 35-36) Schimmel bir başka yerde ise şöyle demektedir: "Goet-he'nin Doğu Batı Divanı'na Notlar ue Araştırmalar adlı eserinde Mevlânâ Celâleddîn hakkındaki hükmü, kendisinin, o zaman pek az tanınmış tercüme denemelerinden edindiği sağlıksız kanaat gereğince övücü olmaktan pek uzaktır." (A. Schimmel, Ben Rüzgarım Sen Ateş, s. 8)
328 bkz. West-Oest!icher Divan, "Hikmet-nameh" (Buch derSprüche). Metin ve tercüme için ayrıca bkz. Bayram Yılmaz, Goethe ve İslâmiyet, Konya 1991, s. 150-151
329 bkz. a.e., "Tefkir-nameh" {Buch der Betrachtungen). Metin ve tercüme için ayrıca bkz. Yılmaz, a.g.e., s. 144-145
330 Schimmel, Mevlânâ Celâleddîn Rûmî'nin Şark ve Garpta Tesirleri, s. 11
331 Mehmet Önder, "Mevlânâ'ya Hayran üç Alman Şâiri", a.g.e., s. 94-95
332 H. Ritter, "İlim Âleminde Mevlânâ". 687. Yıldönümünde Mevlânâ. Konya 1960, s. 19
333 Schimmel, Mevlânâ Celâîeddîn Rûmî'nin Şark ve Garpta Tesirleri, s. 3
335 Schimmel, Mevlânâ Celâîeddîn Rûmî'nin Şark ve Garpta Tesirleri, s. 28
336 S. Wolf Bahn, "Modern Batı Dünyasında Mevlânâ'nın Önemi", uluslararası Mevlânâ Bilgi Şöieni Bildirileri, Ankara 2000, s. 469-472
337 Kur'ân 50/17
338 Mİhriban Özelsel, "Hz. Mevlânâ'nın Güncelliği", çev. Yılmaz Koç, Editör: Nuri Şimşekler, Konya'dan Dünya'ya Mevlânâ ve Mevlevilik, Konya 2002, s. 111-118
339 Refi Cevat Cllunay, "Papa Hazretlerinin Mesajları", Milliyet Gazetesi, 23.12.1958. Ayrıca bkz. Hilmi Yücebaş, Edebiyatımızda Mevlana, İstanbul: L&M Yayınlan, 2005, s. 5
340 Türkiye'ye Aşk Mektupları", Hürriyet Gazetesi, 27.02.2001
341 Ayrıca bkz. Zaman Gazetesi, 20.12.2000
342 Zaman Cazetesi-Turkuaz, 24.08.2003
343 İtalyan Semazenler Kilisede İslâm'ı Anlatıyor". Aksiyon, Sayr 525 27.12.2004
344 Gabriele Mandei Khân, "Bir Klasik Operanın Öncüsü Mevlana Celaled-din Rumi", Selçuk Üniversitesi 3. Milli Mevlana Kongresi, Tebliğler Konya 1989, s. 37-40
345 Semih Sergen, "Karol Szymanovvsky'nin Mevlânâ Senfonisi", Selçuk Üniversitesi 5. Milli Meviânâ Kongresi (Tebliğler), Konya 1992, s. 13-15
346 Çeviren: Mehmet Önder. bkz. Selçuk Üniversitesi 5. Milli Mevlânâ Kongresi (Tebliğler), Konya 1992, s. 16-17
347 Edit Tasnadi, "Macaristan'da Mevlânâ", uluslararası Mevlana Bilgi Şöleni, Bildiriler, Ankara 2000, s. 350
348 Edit Tasnadı, a.g.e., s. 347 vd.
349 bkz. Mevlânâ'dan Altın Sözler, der. Ziya Elitez, İstanbul: Kozmik Kitaplar, 2. bs. 2005, s. 138, 135
350 İskender M, Şefikoğlu, "Yugoslavya'da Yaşayan Türk Şairlerinin Şiirlerinde Mevlana", 1. Milletlerarası Mevlana Kongresi, Konya 1987, s. 249
351 Yunanca aslından çeviren: Kriton Dinçmen, İstanbul: Scala yay. 2000
352 Rusça'dan Çeviren: Mazlum Beyhan, İstanbul: Yon yay. 1990
353 s. 5
354 s. 5
355 s. 5
356 s. 233
357 s. 233-234
358 Nâzım Hikmet'in rubaisi şöyledir:
Bir gerçek âlemdi gördüğün ey Celâleddin, heyûlâ filân değil, uçsuz, bucaksız ue yaratılmadı, ressamı iiletı-ûlâ filân değil. Ve senin kızgın etinden kalan rubailerin en muhteşemi: Suret hemi zıllest..." filân diye başlayan değil...
359 Erich Fromm, Rumi: The Persian, The Sufi, Rebirth in Love and Cre-ativİty (A. Reza Arasteh), önsöz, London 1974, s. IX. Bu eserin Türkçe çevirisi için bkz. Erich Fromm, Aşkta ve Yaratıcılıkta Yeniden Doğuş: Mevlânâ Celâleddîn Rûmî'nin Kişilik Çözümlemesi'ne önsöz, A. Reza Arasteh, çev. Bekir Demirkol-İbrahim özdemir, Ankara: Kitâbiyât, 2000, s. 8-9
360 Erich Fromm, The Art of Loving, London 1963, pp. 30-31. Fromm, kaydettiği beyitlere kaynak olarak R. A. Nicholson'a ait Rumi adlı kiîa bı (London 1950, s. 122-123) krş. Erich Fromm, Sevme Sanatı, çev. Yurdanur Salman, İstanbul 1981, s. 40. Bu beyitlerin Türkçe çevirisinde, ;| Yurdanur Salman'ın kitaptaki çevirisi yerine, Veled İzbudak'ın çevirisi kaydedilmiştir, bkz. Mesnevi, III, 4393-4420
361 S. Hüseyin Nasr, Tasavvufi Makaleler, çev. Sadık Kılıç, İstanbul 2002, s. 200-201
362 S. Hüseyin Nasr, "Tahran üniversitesi'nde Mevlânâ Konferansı", Name-i Aşina Dergisi, Yıl: 5 (2003), Sayı: 13-14
363 S. Hüseyin Nasr'dan nakieden Ebu'l Hasan Halaç Münferİd, "Doğu ve Batı Medeniyetleri Arasında Dostluk ve Barış Elçisi", Name-i Aşina Dergisi, Yıl: 5 (2003), Sayı: 13-14
364 Wiliiam Chittick, Tasavvuf, çev. Turan Koç, İstanbul 2003, s. 144
365 Wilîiam Chittick, "Rumi ve Mevlevilik", çev. Safî Arpaguş, Tasavvuf Dergisi, Mevlânâ Özel Sayısı, Ankara, Yıl: 6 (2005), Sayı: 14, s. 709
366 Lynn Wilcox, Sufizm ve Psikoloji, çev. Orhan Düz, İstanbul: İnsan yay. 2001, s, 25
369 Mevlânâ'yı dünyaya tanıttık, şimdi sıra Türkiye'ye geldi", Zaman Gazetesi, 29.08.2004, s. 15
370 Tarihin ilk psikanalizi Mevlânâ'dan", Milliyet Gazetesi, 09.02.1998
371 bkz. "Mevlânâ, nasıl ABD'nİn bir numaralı şairi oldu?", Altınoluk Dergisi, Sayı: 214 (Aralık 2003), s. 14-16; Nuri Şimşekler (ed.), Konya'dan Dünya'ya Mevlânâ ve Mevlevilik, Konya 2002, s. 317
372 Hz. Mevlânâ'nın ışığı Kuzey Amerika'yı aydınlatıyor", Zaman Gazetesi, 17.12.2002
373 bkz. "Mevlânâ rüzgarı Amerika'yı sardı", Akşam Gazetesi, 24.12.2001; "Mevlânâ Madonna'nın ilham kaynağı", Hürriyet Gazetesi, 29.12.2001; "Dünyada esen Mevlânâ fırtınası", Millîyet-Pazar, 24.04.2002; "Hz. Mevlânâ'nın ışığı Kuzey Amerika'yı aydınlatıyor", Zaman Gazetesi, 17.12.2002; "Mevlânâ'yı dünyaya tanıttık, şimdi sıra Türkiye'ye geldi", Zaman Gazetesi, 29.08.2004, s. 15
374 Bu konuda bkz. Ahmet Edip uysal, "Sema ve Mutrıb Heyetlerinin Amerika ve Avrupa'daki Etkileri, Bunların Türkiye'nin Yurtdışında Tanıtıl-masındaki Yeri", Mevlana (26 Bilim Adamının Mevlana üzerine Araştırmaları), haz. Feyzi Halıcı, Konya 1983, s. 23
376 bkz. "700 Yıl Sonra", Altınoluk Dergisi, Sayı: 214 (Aralık 2003), s. 10
377 Mevlânâ, Mecâlis-i Seb'a, çev. Abdülbaki Gölpınarlı, Konya 1965, s. 43
378 278 Ahmed Eflâkî, Ariflerin Menkıbeleri, çev. Tahsin Yazıcı, İstanbul 1995, II, "156; Molla Câmî, Nefehatü'1-üns, trc. Lamii Çelebi, İstanbul 1289, s. 519; Bediüzzaman Fürûzanfer, Mevlânâ Celâleddin, s.152