İ Ç İ ndek I l e r cilt I ab müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı

4.2.Malların Serbest Dolaşımı

4.2.1.Genel

I. Öncelik tanımı

a) Mevcut durum

2/97 sayılı OKK ekinde yer alan AB’nin malların serbest dolaşımı ile ilgili teknik araçlarının Türkiye tarafından üstlenilmesi bağlamındaki çalışmalar, 29.4.1997 tarih ve 22974 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 97/9196 sayılı “Türk Ürünlerinin İhracatının Arttırılmasına Yönelik Teknik Mevzuatı Hazırlayacak Kurumların Belirlenmesine İlişkin Karar” ve “19 Şubat 1999 tarih ve 23616 sayılı Türk Ürünlerinin İhracatının Arttırılmasına yönelik Teknik Mevzuatı Hazırlayacak Kurumların Belirlenmesine İlişkin Kararda Değişiklik Yapılması Hakkında (99/7) sayılı Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği” uyarınca, aşağıda yer alan 32 konu başlığı ve sorumlu kuruluşlar tarafından sürdürülmektedir..

1. 
   Motorlu Taşıtlar: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
   
2. 
   Tarım veya Ormancılıkta Kullanılan Tekerlekli Traktörler: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
   
3. 
   Kaldırma ve Mekanik Taşıma Araçları: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
   
4. 
   Ev Aletleri: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
   
5. 
   Gaz Yakan Aletler: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
   
6. 
   İnşaatlarda kullanılan İş Makinaları ve Ekipmanları: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
   
7. 
   Diğer Makinalar: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
   
8. 
   Basınçlı Kaplar: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
   
9. 
   Ölçü Aletleri: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
   
10. 
    Elektrikli Materyaller: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
    
11. 
    Tekstil Ürünleri: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (Tekstil ürünleri konusundaki mevzuat uyumunun Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından yapılması konusunda Dış Ticaret Müsteşarlığı ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı arasında mutabakata varılmıştır)
    
12. 
    Gıda Maddeleri: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
    
13. 
    Tıbbi Ürünler
    

1. 
   Beşeri İlaçlar: Sağlık Bakanlığı
   
2. 
   Veterinerlik Ürünleri: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
   

14. 
    Gübreler: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
    
15. 
    Tehlikeli Maddeler: Çevre Bakanlığı
    
16. 
    Kozmetikler: Sağlık Bakanlığı
    
17. 
    Çevre Koruması: Çevre Bakanlığı
    
18. 
    İletişim Teknolojisi, Telekomünikasyon ve Veri İşleme: Ulaştırma Bakanlığı
    
19. 
    Ticarette Teknik Engellerin Kaldırılmasına İlişkin Genel Hükümler: Dış Ticaret Müsteşarlığı
    
20. 
    Malların Serbest Dolaşımı: Dış Ticaret Müsteşarlığı
    
21. 
    İnşaat Malzemeleri: Bayındırlık ve İskan Bakanlığı
    
22. 
    Kişisel Korunma Donanımları: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
    
23. 
    Oyuncaklar: Sağlık Bakanlığı
    
24. 
    Makinalar: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
    
25. 
    Tütün: TEKEL Genel Müdürlüğü
    
26. 
    Enerji: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
    
27. 
    Alkollü İçecekler: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
    
28. 
    Kültürel Mallar: Kültür Bakanlığı
    
29. 
    Sivil Kullanım İçin Patlayıcılar: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
    
30. 
    Tıbbi Cihazlar: Sağlık Bakanlığı
    
31. 
    Gezi Amaçlı Tekneler: Denizcilik Müsteşarlığı
    
32. 
    Muhtelif: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
    

Mevcut mevzuatın ilgili AB mevzuatına uyumlaştırılması ve mevcut olmadığı durumlarda yeni mevzuatın hazırlanması şeklinde devam etmekte olan bu çalışmalar çerçevesinde 2/97 sayılı OKK ekinde yer alan teknik mevzuatın yaklaşık yüzde 35’inin uyum çalışmaları tamamlanmış ve Resmi Gazetede yayımlanmış bulunmaktadır. Geriye kalan mevzuatın çoğunun ise taslak metinlerinin hazırlık çalışmaları tamamlanmıştır.

Diğer taraftan, “Çerçeve Kanun” tasarısı olarak da bilinen “Ürünlere İlişkin Teknik Düzenlemelerin Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun” tasarısı, diğer bir ifade ile malların serbest dolaşımını sağlayacak “yatay mevzuat”, TBMM’ye sevk edilmiş bulunmaktadır.

Söz konusu Kanun tasarısı, AB’nin malların serbest dolaşımına ilişkin sisteminin temel hükümlerini düzenlemeyi amaçlamakta ve Genel Ürün Güvenliği Direktifi’nin de Türk mevzuatına dahil edilmesini sağlamaktadır.

AB’nin malların serbest dolaşımına ilişkin mevzuatını yayımlayacak ve uygulayacak birimler halihazırda mevcuttur, ancak söz konusu birimlerin çoğunun piyasa gözetimi mekanizması açısından güçlendirilmesi gerekmektedir. Benzer şekilde, AB mevzuatının uygulanabilmesi için mevcut test, belgelendirme ve muayene kuruluşlarının bir envanterinin çıkarılması ve özellikle de Yeni Yaklaşım Direktifleri çerçevesinde faaliyet gösterecek mevcut kuruluşların ekipman ve personel açısından güçlendirimesi gerekmektedir. Bu çalışma sonucunda ihtiyaç duyulması halinde yeni test ve belgelendirme kuruluşlarının oluşturulması gündeme gelebilecektir.

b) AB Müktesebatı

İlgili AB müktesebatı listesi Cilt II’de verilmekle beraber, bu bölümde esas alınan temel mevzuat aşağıda sıralanmaktadır.

Malların Serbest Dolaşımı (Genel) ile ilgili Mevzuat

1. 
   Malların Toplulukta serbest dolaşımını engelleyen ulusal önlemlerin bildirimine ilişkin 3052/95/EC sayılı Karar.
   
2. 
   Teknik Mevzuatın Karşılıklı Bildirimine İlişkin 98/34/EC sayılı Direktif.
   
3. 
   Teknik uyum direktiflerinde kullanılmak üzere, uygunluk değerlendirme prosedürlerinin değişik aşamalarına dair modüller ve CE Uygunluk İşaretinin iliştirilmesi ve kullanımına dair kurallar hakkında 93/465/EEC sayılı Karar.
   
4. 
   Üçüncü ülkelerden ithal edilen ürünlerin güvenlik kontrollerine ilişkin 339/93 sayılı Tüzük.
   

c) Sorumlu kuruluş

Bu kapsamdaki dört adet mevzuat ile ilgili uyumlaştırmayı Dış Ticaret Müsteşarlığı gerçekleştirecektir. Bildirimlere ilişkin olanlar Dış Ticaret Müsteşarlığınca uygulanacak olup, diğer iki mevzuat, kendi yürütecekleri mevzuat yönüyle ilgili teknik mevzuatı uyumlaştıracak yetkili tüm kamu kuruluşları tarafından uygulanacaktır.

d) Nihai hedef

Söz konusu AB mevzuatının üstlenilerek uygulanmasıdır.

II. AB müktesebatı ile Türk mevzuatı karşılaştırması ve yapılması gereken değişiklik ve yeniliklerin uygulamaya geçirilmesi için alınması gereken önlemler

a) Türk mevzuatının mevcut durumu

Ürünlere ilişkin yürürlükteki mevzuat kapsamındaki üçüncü ülkelerden ithal edilen ürünlerin güvenlik kontrolleri, halihazırda Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Rejimi Kararı ile bağlı Yönetmelik ve Tebliğler çerçevesinde yürütülmektedir.

b) Türk mevzuatında yapılması gereken değişiklik ve yenilikler

“Malların Toplulukta serbest dolaşımını engelleyen ulusal önlemlerin bildirimine ilişkin 3052/95/EC sayılı Karar”, “Teknik Mevzuatın Karşılıklı Bildirimine İlişkin 98/34/EC sayılı Direktif” ve “Teknik Uyum Direktiflerinde Kullanılmak Üzere, Uygunluk Değerlendirme Prosedürlerinin Değişik Aşamalarına Dair Modüller ve CE Uygunluk İşaretinin İliştirilmesi ve Kullanımına Dair Kurallar Hakkında 93/465/EEC sayılı Karar” temel alınarak, ilgili uygulama Yönetmelikleri hazırlanmıştır. Söz konusu Yönetmelikler “Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun (Çerçeve Kanun)” tasarısının uygulanmasına ilişkin Yönetmelikler olup, anılan tasarının onaylanmasını müteakip yayımlanacaktır.

Diğer taraftan, Çerçeve Kanuna istinaden hazırlanan “Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine İlişkin Yönetmelik” taslağında, ithalat aşamasında ürünlerin ilgili teknik düzenlemeye uygun ve güvenli olup olmadığına dair denetimlerin Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Rejimi Kararı ile bağlı Yönetmelik ve Tebliğlerde yer alan usul ve esaslara göre yürütüleceği hükme bağlanmıştır. Bu çerçevede, 339/93/EC sayılı Tüzüğün üçüncü ülkelerden yapılacak ithalata ilişkin kuralları, Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Rejimine yansıtılarak uygulamaya konulacaktır. Bu konudaki çalışmalar devam etmektedir.

c) Gerekli kurumsal değişiklikler

Özellikle önemli bir serbest piyasa operatörü olarak, Türkiye Akreditasyon Kurumunun 4 Kasım 1999 tarihi itibarıyla kuruluşu hukuken tamamlanmıştır. Bu Kurum tarafından tanzim edilecek akreditasyon belgeleri aynı zamanda, Türkiye tarafından uyumlaştırılan AB mevzuatının uygulanması ile ilgili konularda da kullanılabilecektir¹.

Buna bağlı olarak, mevzuata uygunluğu değerlendirecek ve belgeleyecek olan uygunluk değerlendirme ve belgelendirme kuruluşları ile bazı yüksek risk grubu ürünlere yönelik mevzuata uygunluğu değerlendirecek ve belgeleyecek olan ve aynı zamanda AB Komisyonu’na da bildirilecek olan onaylanmış kuruluşların oluşturulması ve gelişimi teşvik edilecektir. Bu aşamada öngörülen diğer kurumsal değişikliklere, uygunluk değerlendirme ve belgelendirme işlemlerini gerektiren ilgili ana Direktiflerin ele alındığı bölümlerde yer verilmiştir.

Bildirimlere ve ithalattaki güvenlik kontrollerine ilişkin bir kurumsal değişiklik öngörülmemektedir.

d) Yeni mevzuatın yürürlüğe girmesine bağlı olarak alınması gereken tedbirler

Özellikle Yeni Yaklaşım direktifleri ile ilgili yönetmeliklerin uygulanması aşamasında kullanılacak olan standartlar ile ilgili olarak Türk Standartları Enstitüsü² çalışmalarını sürdürmektedir. Bu bağlamda Türkiye'nin Avrupa Standardı Envanteri aşağıdaki tabloda verilmiştir:

	EN standartları		Direktiflerin atıfta bulunduğu EN standartları
	Genel	TS Karşılığı Olanlar	Genel	TS Karşılığı Olanlar
CEN	5844	4857	858	829
CENELEC	2769	2284	586	531
TOPLAM	8613	7141	1444	1360

Bu aşamada öngörülen diğer ek ihtiyaçlara uygunluk değerlendirme ve belgelendirme işlemlerini gerektiren ilgili ana Direktiflerin ele alındığı bölümlerde yer verilmiştir.

Bunlara ek olarak, mevzuat uyumunun yapılması, uygulamayı yapacak olan tarafların en azından direktiflerde kurulması öngörülen komitelere iştirakini gerektirmektedir. Aksi halde, mevzuatın yürürlüğe girmesinden itibaren bir müddet sonra AB ve Türkiye arasında uygulamada bir takım farklar ortaya çıkması kaçınılmaz olacaktır. Bu nedenle, Türkiye’nin temsilcilerinin mevzuatın uygulamaları ile ilgili komitelere iştiraki kadar, mevzuat hazırlık çalışmalarına da katılımları önem taşımaktadır.

Bildirimlere ve ithalattaki güvenlik kontrollerine ilişkin ek bir ihtiyaç öngörülmemektedir.

e) Yeni düzenlemelerin uygulanması için gereken ek personel ve eğitim ihtiyacı

Özellikle, bildirimlere ilişkin mevzuat Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından uygulanacaktır. Söz konusu bildirimleri gerçekleştirecek personelin teknik eğitime ihtiyacı olacaktır. Anılan personel Genel Ürün Güvenliği Direktifi kapsamındaki bildirimleri de gerçekleştirecektir.

f) Gerekli yatırımlar

Herhangi bir yatırım öngörülmemektedir.

III. Takvim

Bu kapsamdaki mevzuatın, Çerçeve Kanunun yayımlanmasına bağlı olmak kaydıyla, 2001 yılı içerisinde yayımlanması planlanmaktadır.

IV. Finansman

Özellikle uygunluk değerlendirme, test ve belgelendirme ile ilgili projeler finansmanı MEDA bütçesinden sağlanacak olan MSDK Projesi içerisinde ele alınabilir. Ayrıca, İdari İşbirliği Fonu ve diğer kaynakların biran önce harekete geçirilmesi gereklidir.