4.2.3.Motorlu Araçlar
Türkiye’de otomotiv sektörü ana sanayiinde tamamen özel teşebbüs statüsündeki 16 kuruluş genellikle lisans altında üretim faaliyetini sürdürmektedir.
1999 yılında traktör dahil 911.577 adet motorlu araç üretim kapasitesine sahip olan otomotiv sektörü üretimi 325.297 adet olmuştur. Yine aynı yılda ana ve yan sanayii olarak sektörün toplam ihracatı yaklaşık 1,6 milyar Dolar, ithalatı ise 3,4 milyar Dolar olmuştur.
Gümrük birliği sonrasında sektör ithalatı yüksek oranda artmış olup, 1995 yılında 34.631 adet otomobil ithal edilirken, 1999 yılı otomobil ithalatı 130.522 adede ulaşmış ve otomobil talebi içinde ithal otomobillerin pazar payı 1999 yılında yüzde 47 olmuştur.
AB ile gerçekleştirilen Gümrük birliğinin, Türkiye’nin özellikle Avrupa, Ortadoğu ve Kuzey Afrika pazarlarına yakınlığının, sektöre yeni üreticilerin girmesinde ve geleceğe yönelik yatırım eğilimlerinin artmasında önemli bir etken olduğu görülmektedir.
Otomotiv sanayiinde, ekonomik ölçekte üretimin yapıldığı, yeni teknolojilerin uygulandığı, ihracata dayalı ve sürdürülebilir rekabet gücünün sağlandığı bir yapının oluşturulması önem arz etmektedir.
Motorlu taşıtlar ile ilgili mevcut teknik mevzuat, 3 Şubat 1993 tarihli ve 21485 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayınlanan ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca yürürlüğe konulan “Araç İmal ve Tadil ve Montaj Yönetmeliği (AİTM)”dir.
70/156/EEC sayılı AB Direktifini esas alan “Motorlu Taşıtlar Tip Onayı Yönetmeliği (MARTOY)” 1997 yılında yürürlüğe konulmuştur. MARTOY 70/156/EEC sayılı Direktifi tadil eden 98/14/EC sayılı Direktif esas alınarak 1999 yılında değiştirilmiştir. Buna göre, AB’nin motorlu taşıtlar tip onay mevzuatı kapsamında yer alan parça, aksam ve ünitelerle ilgili mevzuat yürürlüğe girdikçe buna mukabil olan uygulamadaki AİTM mevzuatı yürürlükten kaldırılmaktadır. Bu alandaki uyumlaştırma çalışmaları tamamlandıktan sonra AİTM Yönetmeliği tamamen iptal edilerek yerine AB Tip Onayı sistemi getirilecektir.
MARTOY uyarınca Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca, uyumlaştırma çalışmalarını ve bu alandaki uygulama faaliyetlerini takip etmek amacıyla 1997 yılında bir Motorlu Taşıtlar Teknik Komitesi (MARTEK) oluşturulmuştur. Kamu ve özel sektör temsilcilerinden oluşan Komite düzenli olarak toplanmaktadır. MARTEK bünyesinde bu Komiteye bağlı olarak faaliyet gösteren 10 adet alt-komite bulunmaktadır. Bunlar; gürültü, aydınlatma ve ışıklı sinyal cihazları, emisyon ve enerji, fren ve tahrik tertibatı, genel emniyet, pasif güvenlik, lastikler, römorklar, tarım ve orman traktörleri ve motosikletler ve mopedler teknik alt-komiteleridir.
Bunlardan römorklar ve motosikletler haricindeki 8 adet alt-komitenin çalışma alanları AB’nde motorlu taşıtlarla ile ilgili olarak halen faaliyet gösteren komitelerin çalışma alanları ile aynı konuları kapsamaktadır. Bu alt-komiteler, konuları ile ilgili AB mevzuatını ve Türk mevzuatına aktarılacak ve aktarılan mevzuatı incelemekte ve MARTEK'e tavsiyelerini bildirmektedir.
Türkiye'de tarım ve orman traktörleri için AB tip onayı sisteminin oluşturulması yönündeki çalışmalar 74/150/EEC sayılı Avrupa Birliği Direktifini esas alan “Tarım ve Orman Traktörleri Tip Onayı Yönetmeliği”nin 1999 yılında yayınlanması ile başlatılmıştır. Benzeri bir çalışma da 92/61/EEC sayılı AB Direktifini esas alan “İki veya Üç Tekerlekli Motorlu Taşıtların Tip Onayı ile İlgili Yönetmelik”in yine 1999 yılında yürürlüğe konması ile başlatılmıştır.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı piyasa gözetimini 1705 sayılı "Ticarette Tağşişin Men'i ve İhracatın Murakebesi Hakkındaki Kanun" ve 4077 sayılı "Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun" uyarınca gerçekleştirmektedir.
İlgili AB müktesebatı listesi Cilt II’de verilmektedir.
TAIEX tarafından verilmeyen, ancak, sorumlu kuruluş tarafından değerlendirmeye alınan AB mevzuatı aşağıda sıralanmaktadır:
-
78/1015/EEC
-
80/780/EEC
-
98/91/EEC
-
00/30/EC
-
00/40/EC
-
75/323/EEC
Motorlu taşıtlar ve tarım ve orman traktörleri ile ilgili teknik mevzuatın uyumlaştırılması görevi Sanayi ve Ticaret Bakanlığı koordinatörlüğünde yürütülmektedir.
Gümrük birliği kapsamında malların serbest dolaşımını sağlayabilmek amacıyla, AB Direktiflerini ve Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu Regulasyonlarını Türk mevzuat sistemine dahil ederek ülkemizde AB tip onayı sistemini kurmaktır.
|
II. AB müktesebatı ile Türk mevzuatı karşılaştırması ve yapılması gereken değişiklik ve yeniliklerin uygulamaya geçirilmesi için alınması gereken önlemler
|
a) Türk mevzuatının mevcut durumu
|
|
Avrupa Birliği teknik mevzuatının Motorlu Araçlar ve Römorkları başlığı altında yer alan 72 adet ana direktif ile tarım ve orman traktörleri başlığı altında yeralan 24 ana direktiften uyum çalışmaları tamamlananların listesi aşağıda verilmektedir.
Motorlu Taşıtlar ve Römorkları ile ilgili Uyumlaştırılan Mevzuat
-
70/156/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 07.05.1997 Resmi Gazete No 22987 ve 1.04.1999 Resmi Gazete No 23653mükerrer)
-
70/157/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 30.11.2000 Resmi Gazete No 24246)
-
70/221/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 23.09.1999 Resmi Gazete No 23825)
-
70/222/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 11.07.1999 Resmi Gazete No 23752)
-
70/311/EEC (Mukabil Türk Mevzuatı: 15.12.2000 Resmi Gazete No 24261)
-
70/387/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 12.10.1999 Resmi Gazete No 23844)
-
70/388/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 01.05.1999 Resmi Gazete No 23682 ve 11.12.1999 Resmi Gazete No 23903)
-
71/127/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 09.11.1999 Resmi Gazete No 23871 ve 09.05.2000 Resmi Gazete No 24044)
-
76/115/EEC (Mukabil Türk Mevzuatı: 09.01.2001 Resmi Gazete No 24282)
-
76/756/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 10.08.2000 Resmi Gazete No 24136)
-
76/761/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 11.09.2000 Resmi Gazete No 24167)
-
76/762/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 14.08.2000 Resmi Gazete No 24140)
-
77/389/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 30.10.2000 Resmi Gazete No 24215)
-
77/538/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 21.08.2000 Resmi Gazete No 24147)
-
77/539/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 15.08.2000 Resmi Gazete No 24141)
-
77/541/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 17.04.2000 Resmi Gazete No 24023)
-
78/316/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 23.09.1999 Resmi Gazete No 23825)
-
78/317/EEC (Mukabil Türk Mevzuatı: 21.01.2001 Resmi Gazete No 24294)
-
78/318/EEC (Mukabil Türk Mevzuatı: 08.01.2001 Resmi Gazete No 24281)
-
78/549/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 30.11.2000 Resmi Gazete No 24246)
-
78/932/EEC (Mukabil Türk Mevzuatı: 03.12.2000 Resmi Gazete No 24249)
-
92/23/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 25.04.2000 Resmi Gazete No 24030 ve 28.07.2000 Resmi Gazete No 24123)
-
92/61/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 02.07.1999 Resmi Gazete No 23743)
Tekerlekli Tarım ve Orman Traktörleri ile ilgili Uyumlaştırılan Mevzuat
-
74/150/EEC (Mukabil Türk Mevzuatı: 07.01.1999 Resmi Gazete No 23576)
-
74/347/EEC (Mukabil Türk Mevzuatı: 06.02.2001 Resmi Gazete No 24310)
-
75/321/EEC (Mukabil Türk Mevzuatı: 06.02.2001 Resmi Gazete No 24310)
-
75/323/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 17.12.1999 Resmi Gazete No 23909)
-
76/763/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 26.01.2000 Resmi Gazete No 23945)
-
77/536/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 16.08.2000 Resmi Gazete No 24142)
-
78/764/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 30.11.2000 Resmi Gazete No 24246)
-
79/533/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 17.12.1999 Resmi Gazete No 23909)
-
79/622/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 17.08.2000 Resmi Gazete No 24143)
-
86/297/EEC (Mukabil Türk mevzuatı: 02.11.2000 Resmi Gazete No 24218
Anılan mevzuat Türk hukuk sistemine Yönetmelik olarak kazandırılacaktır.
c) Gerekli kurumsal değişiklikler
|
Türkiye’de AB tip onayı sisteminin etkin çalışması için, Sanayi Genel Müdürlüğü bünyesinde faaliyet gösteren ilgili birimin güçlendirilmesi, buna paralel olarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığının İl Müdürlüklerinin teknik ve idari altyapısının takviye edilmesi gerekmektedir.
d) Yeni mevzuatın yürürlüğe girmesine bağlı olarak alınması gereken tedbirler
|
Motorlu taşıtlar konusunda AB mevzuatıyla bire bir aynı olan AEK mevzuatı üzerinde çalışmalar 1993 yılında başlatılmıştır.
TSE, otomotiv sektörünü ilgilendiren, AEK yönetmelikleri ve AB direktiflerinin tercümelerini Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile imzalanan bir protokol çerçevesinde gerçekleştirmektedir. Bu Projenin AB direktifleriyle ilgili kısmının bir bölümünün finansmanı, AB Komisyonu tarafından karşılanacaktır.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile TSE arasında yapılan başka bir protokol uyarınca, TSE, motorlu taşıtlar ve tarım ve orman traktörleri ile ilgili yürürlüğe giren uyumlaştırılmış mevzuatın uygulanması aşamasında teknik servis olarak atanmıştır. Bu çerçevede ihtiyaç duyulan deney ve incelemeler TSE tarafından yapılacak veya yaptırılacaktır.
Bu çerçevede, TSE tarafından, motorlu taşıtlar ile ilgili 71 başlık altındaki AEK Regülasyonları itibarıyla 1999 yılı Şubat ayından itibaren hizmet verilmeye başlanmıştır. Bu kapsamda, 160 konuda Teknik Servis hizmeti verilerek, Onay Kuruluşu olan Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından bildirim belgesi tanzimi sağlanmış ve E37 Markası’nın sanayici tarafından kullanılması temin edilmiştir.
AB Direktifleri kapsamındaki diğer konularda çalışmalar, teknik servis hizmeti verilmesi yönünde devam ettirilmektedir. Ayrıca, AB Tip Onayı kapsamındaki teknik mevzuat henüz tümüyle yayımlanmadığından, bu konulardaki Teknik Servis Hizmetleri de henüz belirlenmemiş ve bu nedenle, e37 taşıyan bir belge düzenlenememiş ve bildirim süreci de başlamamıştır.
e) Yeni düzenlemelerin uygulanması için gereken ek personel ve eğitim ihtiyacı
|
“Gerekli Kurumsal Değişiklikler” kısmında önerilen yeni oluşum için şimdilik (15 merkez 35 il müdürlüğü) yaklaşık 50 adet yabancı dil bilen (tercihen İngilizce) teknik personele ihtiyacın olacağı düşünülmektedir.
İstanbul’da, motorlu taşıtlar için, merkezi bir deney, muayene ve tip onayı laboratuarı kurulması amacıyla hazırlanan bir ortak yatırım projesi 2000 yılında Hazine Müsteşarlığı'nın onayından geçmiştir. Söz konusu yatırım Anonim Şirket şeklinde olup, ortakları kamu ve özel teşebbüslerden olacaktır. İstanbul Teknik Üniversitesinin teknik altyapısından faydalanılacaktır.
Ayrıca, TSE’nin Gebze’de bulunan Kalite Kampüsü ile diğer laboratuarlarında aydınlatma elemanları, EMC, pasif ve aktif güvenlik, LPG alanlarında yapılmış, yapılmakta olan veya planlanan yatırımlar bulunmaktadır.
Motorlu taşıtların sürüş testleri için Sakarya'da (Pamukova) bir test parkuru kurulması planlanmaktadır. Bu proje için gerekli çalışmalar devam etmektedir.
Tarım ve orman traktörleri için test ve muayene laboratuarı olarak Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın Ankara'da bulunan merkez laboratuarı kullanılacaktır.
Avrupa Birliği teknik mevzuatının Motorlu Araçlar ve Römorkları başlığı altında bulunan ve henüz uyumlaştırılmamış olan 49 adet ana Direktif ile ilgili mevzuat uyumu çalışmalarının 2001 yılı sonuna kadar tamamlanması planlanmaktadır. Tekerlekli Tarım ve Orman Traktörleri başlığı altında bulunan ve henüz uyumlaştırılmamış olan 14 adet ana Direktif ile ilgili mevzuat uyum çalışmalarının 2001 yılı sonuna kadar tamamlanması planlanmaktadır.
İstihdam edilecek yeni personel ve bunların eğitim harcamaları için ilave bütçeye ihtiyaç vardır. Ayrıca, Avrupa Birliği Komisyonu nezdinde Brüksel'de ve BM-AEK nezdinde Cenevre'de motorlu taşıtlar ve tarım ve orman traktörleri teknik komite toplantılarına düzenli katılım sağlanması için sabit bütçe tahsisi gerekmektedir.
Motorlu taşıtlar ve tarım ve orman traktörleri konularında henüz tercümesi tamamlanmamış AB mevzuatının Türkçe'ye tercümesi için yaklaşık 50 bin Euro değerinde bir Proje giderleri İdari İşbirliği Fonu’ndan karşılanmak üzere başlatılmıştır.
Ayrıca, finansmanı MEDA bütçesinden karşılanacak olan MSDK Projesinin de bu kapsamda kullanılabilmesinin temin edilmesi gerekmektedir.
Dostları ilə paylaş: |