Ы мцщазиря: информатика фяннинин предмети

İstinad 
– düsturun tərkibinə xananın ünvanının yazılışıdır. Məs., 
=(A5+$C$3) düsturunda A5, $C$3 kimi iki istinad var. Istinadlar mütləq, 
nisbi və qarışıq ola bilər. 
Funksiya 
– təyin olunmuş hesablama əməliyyatlarını yerinə 
yetirməyi göstərən riyazi yazıdır. Funksiya adı və dairəvi mötərizədə 
göstərilmiş bir və ya bir neçə arqumentdən ibarərdir. 
Məs., =SUMM(A1:A12) 
= LOG10(C3) 
=Если(А1<15; ”INFORMATIKA“;”АКТА“)
Xananın göstəricisi – cədvəlin aktiv xanasını seçən çərçivədir. 
Göstəricinin yeri maus və ya idarəedici klavişlərin köməyilə dəyişilir. 
Formatlaşdırma 
– bir və ya bir neçə xanalara yazılan verilənləri 
əks etdirmək üçün parametrlərin təyinidir. Bu parametrə şriftin növü və 
ölçüsü, çərçivə, rəng, xananın qiymətinin tənləşdirilməsi və s. aiddir. Bunlar 
menyunun əmrləri, kontekst menyu və ya alətlər panelinin düymələrinin 
köməyilə təyin edilir. xanaların formatlaşdırılması qiymətlər daxil 
edilməzdən əvvəl və sonra yerinə yetirilə bilər. 

---

111 
111 
Stil 
– formatlaşdırma parametrlərinin çoxluğudur. Stilin adını 
göstərməklə onu seçilmiş xanaya tətbiq etmək olar.
Siyahı
– verilənlər bazası ilə işləmək üçün xüsusi şəkildə tərtib 
olunmuş cədvəldir. Bu cədvəldə hər bir sütun sahəni, sətir isə verilənlər 
bazası faylının yazılarını göstərir.
Qeyd: Bir və ya bir neçə xanada şərh kimi istifadə olunan 
mətndir. Qeyd həmçinin səsli də ola bilər. 
Excel pəncərəsinin strukturu demək olar ki, Word prosessorunun strukturuna 
oxşayır. Burada da baş menyu sətri, alətlər paneli, aktiv işçi kitab pəncərəsi, 
Excelin sistem menyusunun düyməsi, Excel və sənəd pəncərələrinin ölçülərini 
idarə edən düymələr, vəziyyət sətri, fırlatma zolaqları var. Bu elementlərin 
vəzifəsi Word-ün eyni adlı elementlərinin vəzifəsinə uyğundur. Əsas 
pəncərənin xarici görünüşünü müəyyən parametrləri seçməklə dəyişdirmək 
mümkündür. 
Excel pəncərəsinin Word mətn prosessorunda olmayan elementlərini şərh 
edək: 
Düstur sətri – cari xananın tərkibini əks etdirmək və redaktə etmək üçün 
nəzərdə tutulub. Sağ hissədə xananın tərkibi təsvir olunur ki, bunu da sətrin 
mərkəzində yerləşən düymənin köməyilə redaktə etmək mümkündür. Xanaya 
verilənləri daxil etmək və onun tərkibinin redaktəsi bilavasitə xananın özündə 
həyata keçirilir. düsturlar sətrində cədvəlin cari xanasına yazılan düstur əks 
olunur. Sol hissə sahələr adı adlanır və aktiv xananın ünvanı, seçilmiş xanalar 
diapozonunun adı və ya ölçüsü əks olunur.
Vərəqələr yarlığı və onları fırlatma düyməsi işçi kitabın uyğun vərəqinin 
əksi və seçilməsi üçün nəzərdə tutulub. 
Vəziyyət sətri – iki hissədən ibarətdir. Sol hissədə menyunun seçilmiş 
əmrinin vəzifəsi haqqında qısa məlumat təsvir olunur. Burada həmçinin yerinə 
yetirilən cari əməliyyat haqqında informasiya əks olunur. Sağ hissə isə 
klaviaturanın bəzi funksiyalarını və cari daxiletmə rejimini əks etdirən 5 
sahədən ibarətdir: 

---

112 
112 
Num –klaviaturanın rəqəm bloku ( Num Lock klavişi) aktivdir; 
Caps – klaviaturanın Caps Lock klavişi aktivdir; 
ВДЛ –seçmə rejimi aktivdir (F8); 
ДОБ- qonşu olmayan xanalar diapozonunu seçmə rejimi aktivdir ( Shift+F8); 
FİX – Параметры ( Options) dialoq pəncərəsinin правка ( edit) vərəqində 
“Фиксированный десятичный формат при вводе” ( Fixed decimal) bayrağı 
təyin olunub. Bu hissədə vəziyyət sətrinin kontekst menyusundan istifadəçi 
tərəfindən seçilən funksiyanın adı, cari xanalar diapozonuna uyğun 
hesablamanın nəticəsi əks olunur. 

---

113 
113 
MÜHAZIRƏ 16-17. EXCEL CƏDVƏL PROSESSORUNDA FUNKSIYALAR 
USTASI, VERILƏNLƏR BAZASININ YARADILMASI VƏ ONLARDAN 
ISTIFADƏ QAYDALARI
Plan: 
1.
Standart funksiyalar 
2.
Dioqramların, qrafiklərin qurulması və redaktə olunması 
3.
Verilənlər bazası anlayışı, verilənlər bazasının tərtib olunması 
4.
Siyahının çeşidlənməsi, Yazıların seçilməsi 
5.
Makrosların yaradılması və istifadə qaydaları
 
Hesablama işlərini sürətləndirmək məqsədilə qabaqcadan tərtib olunmuş 
müxtəlif təyinatlı 
standart 
funsiyalardan istifadə etmək mümkündür. Əgər 
funksiyanın yazılış və ümumi istifadə qaydası istifadəçiyə məlumdursa, o bir başa 
hesablama aparılacaq xanada funksiyanı, onun arqumentini verib prosesi yerinə 
yetirə bilər. Əks halda nəticə xana qeyd edildikdən sonra, aşağıda göstərilən 
qaydalardan biri vasitəsilə standart funksiyaları işə salmaq olar: 
-Vstavka (Insert) menyusundan Funküii (Function) əmri seçilməklə;
-Alətlər panelindən Master funküii (Function Wizard)- funksiyalar 
ustası
seçilməklə. 
Hər iki halda ekranda aşağıdakı “Master funküii-şaq 1 iz 2” pəncərəsi açılır:
Açılmış bu pəncərədən istifadə etmək istədiyimiz funksiyanın daxil olduğu 
kateqoriya (hansı sahəyə, ixtisasa görə-riyaziyyat, maliyyə, statistika və s.), 
funksiya pəncərəsindən isə axtardığımız funksiya qeyd olunur. Pəncərənin 
aşağısında funksiyanın təyinatı, yazılış qaydası verilir. Sonra 
OK
düyməsi sıxılır. 

---

114 
114 
Seçdiyimiz funksiyaya uyğun verilənləri daxil etmək üçün Arqumenti funküii
pəncərəsi ekranda açılır.
Burada funksiyanın qiymətini hesablamaq məqsədilə tələb olunan verilənlər 
və ya verilənlərin yerləşdiyi diapazon daxil edilir. Əgər tələb olunanlar düzgün 
yerinə yetirilərsə, avtomatik olaraq verilən qiymətlər və funksiyanın hesablanmış 
qiyməti göstərilir. «Ok» düyməsini basılması ilə qiymət əvəlcədən təyin olunmuş 
xanaya və ya diapazona verilir.