İhtiyaç: Karşılandığında kişiyi mutlu eden, karşılanmadığında mutsuzluk yaratan her şey. İhtiyaç: Karşılandığında kişiyi mutlu eden, karşılanmadığında mutsuzluk yaratan her şey
Borç-alacak ilişkileri, uluslararası ilişkiler, işletme-çalışan ilişkileri,işletme yönetiminde yetki ve sorumluluk ilişkileri
İletişim ve dil, inançlar ve tutumlar, değerler ve normlar, eğitim, estetik anlayışı, giyim ve görünüm, yeme içme alışkanlıkları gibi kültürel faktörler
İletişim ve dil, inançlar ve tutumlar, değerler ve normlar, eğitim, estetik anlayışı, giyim ve görünüm, yeme içme alışkanlıkları gibi kültürel faktörler
Demografik özellikler
Nüfus miktarı, dağılımı, eğitim durumu, gelir, cinsiyet gibi
İletişim araç ve tekniğindeki değişimler
Fransız otomotiv sanayinin ünlü Renault firması, Renault 5 model otomobillerinin Fransa’daki tanıtımında sevimli otomobil imajını kullanırken, Almanya’da daha ciddi bir yaklaşımla emniyetliliği öncelikle vurgulamış, İtalya’da ise üstün yol tutuşu ve kısa sürede ivme kazanması üzerinde durmuştur
Yeni ürünler yaratma, yeni pazarlar oluşturma ve yeni pazarlama fırsatları yakalama etkenleri
Yeni ürünler yaratma, yeni pazarlar oluşturma ve yeni pazarlama fırsatları yakalama etkenleri
Doğal kaynaklar, yerleşim yerlerinin dağılımı, toprak büyüklüğü, coğrafik yerleşim, iklim, akarsular, göller, denizler, ormanları içerir.
Doğal kaynaklar, yerleşim yerlerinin dağılımı, toprak büyüklüğü, coğrafik yerleşim, iklim, akarsular, göller, denizler, ormanları içerir.
Doğal kaynakların bilinçli / bilinçsiz kullanımı
Sanayileşmenin olumsuz etkileri
Örn: Enerji kaynaklarının azalması (petrol, doğalgaz) sonucunda oluşan kıtlık nedeniyle artan fiyatlar, suyun azalmasının pek çok endüstride üretimi etkilemesi gibi.
Genel Amaçları
Genel Amaçları
Ekonomik Açıdan
Ekonomik Açıdan
İşletmelerin Ekonomik Yapı Bakımından Sınıflandırılması
İşletmelerin Ekonomik Yapı Bakımından Sınıflandırılması
Üretici İşletmeler
Satıcı İşletmeler
Hizmet İşletmeleri
Tüketicilerin Türüne Göre İşletmelerin Sınıflandırılması
Nihai Tüketiciler İçin Mal ve Hizmet Üreten İşletmeler
Diğer İşletmeler İçin Mal ve Hizmet Üreten İşletmeler
İşletmelerin Faaliyet konuları Bakımından Sınıflandırılması
İşletmelerin Sermaye Mülkiyeti Açısından Sınıflandırılması
İşletmelerin Sermaye Mülkiyeti Açısından Sınıflandırılması
Özel Sektör İşletmeleri
Kamu Sektörü İşletmeleri
Sermayesinin Tümü Devletçe Konan İşletmeler
Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT)
İktisadi Devlet Teşekkülleri (İDT): Sermayesinin tamamı devlete ait, iktisadi alanda ticari esaslara göre faaliyet göstermek üzere kurulan KİT’lerdir.
Kamu İktisadi Kuruluşları(KİK): Sermayesinin tamamı devlete ait olup, tekel niteliğindeki mal ve hizmetleri kamu yararı gözeterek üretmek ve pazarlamak üzere kurulan ve gördüğü bu kamu hizmeti dolayısıyla ürettiği mal ve hizmetler imtiyaz sayılan KİT’lerdir.
Yabancı Sermayeli İşletmeler
Genel merkezi belli bir ülkede olduğu halde faaliyetini bir veya birden fazla başka ülkede kendisi tarafından koordine edilen şubeler, yavru şirketler veya bağlı şirketler aracılığıyla kararlaştırılan bir işletme politikasına uygun olarak yürüten büyük şirketlerdir.
Genel merkezi belli bir ülkede olduğu halde faaliyetini bir veya birden fazla başka ülkede kendisi tarafından koordine edilen şubeler, yavru şirketler veya bağlı şirketler aracılığıyla kararlaştırılan bir işletme politikasına uygun olarak yürüten büyük şirketlerdir.
Büyüklüklerine Göre İşletmelerin Sınıflandırılması
İşçi Sayısı : 1-9 Mikro İşletme
İşçi Sayısı : 1-9 Mikro İşletme
10-49 Küçük İşletme
50-150/250 Orta Büyüklükte İşletme
150/250- Büyük İşletme
KOBİ’ler: Bir yandan kendi başlarına büyüklerle rekabet içinde nihai mal ve hizmet üretmek suretiyle ekonomik kalkınmaya katkıda bulunurken diğer yandan da büyük işletmeleri tamamlayarak veya destekleyerek birlikte katkıda bulunurlar. Yan sanayi kurarak büyük işletmelerle ortak bir yaşam kurarlar.
Bireysel ya da şahıs ortaklığı
Bireysel ya da şahıs ortaklığı
Sahip yönetici modeli egemen
Bağımsızlık
Uzmanlaşma sınırlı boyutlarda
İşçi- işveren, işletme-müşteriler arasında yakın ilişkiler
Satın almada avantajlı(büyük hacim, indirimli fiyat).
Ar-ge ve reklam olanağı var.
Üretim sonucu ortaya çıkan döküntüleri ve atıkları değerlendirme imkanı var.
Hukuki Yapılarına Göre İşletmelerin Sınıflandırılması
Hukuki Yapılarına Göre İşletmelerin Sınıflandırılması
YENİ TÜRK TİCARET KANUNU’NA GÖRE
ÖDEV
Sonraki slaytlarda kanun değişmeden önceki halleri var. Sizden ne istediğimin anlaşılmasına örnek olması açısından silmiyorum.
Tek Kişi İşletmeleri
Tek Kişi İşletmeleri
En eski, en basit ve en çok görülen işletme tipidir.
İşletmenin sahibi, aynı zamanda tek yetkili ve sorumlu kişidir. Tüm kar ve risk kendisine aittir.
İşletmenin tüzel kişiliği yoktur.
Az sermaye gerektiren küçük işletmeler için en uygun hukuki şekildir.
Yararları
Yararları
Ortaklıklar
Ortaklıklar
Şirket: Birden fazla kimsenin ekonomik bir faaliyetten elde edilecek kârı paylaşmak ve zarara katlanmak için emek ve sermayelerini bir araya getirdikleri birliktelik
Şirketin unsurları:
Birden fazla kurucu kişi
Ortak bir amaç
Bu amaca ulaşmak için ortaklar arasında bir anlaşma
Sermaye, emek, vs.
Adi şirket, kanunen yasak olmayan her türlü amaç ve konu için kurulabilir.
Adi şirket, kanunen yasak olmayan her türlü amaç ve konu için kurulabilir.
Borçlar Kanunu’nca kuruluşu özel bir şekle bağlanmıştır.
Adi şirketin tüzel kişiliği yoktur.
Ortaklar, şirket borçlarından tüm malvarlıkları ile sınırsız sorumludurlar.
Adi şirketin ortakları gerçek veya tüzel kişiler olabilir.
Kâr ve zararın paylaşılması konusunda sözleşmede bir hüküm yoksa paylaşım eşit olarak gerçekleşir.
Yönetim, bütün ortaklara aittir.
Ticaret şirketlerinin tümü tüzel kişiliğe sahiptir.
Ticaret şirketlerinin tümü tüzel kişiliğe sahiptir.
Şirket sözleşmeleri yazılı olmak zorundadır.
- Şahıs şirketleri: Kuruluş ve faaliyetler süresince ortakların kendi varlıklarının, yeteneklerinin ve kişiliklerinin büyük önemi vardır.
- Sermaye şirketleri: Ortakların kişiliği değil, koydukları sermaye payları önemlidir.
En az iki gerçek kişi arasında kurulabilir. Tüzel kişiler kollektif şirkete ortak olamaz.
En az iki gerçek kişi arasında kurulabilir. Tüzel kişiler kollektif şirkete ortak olamaz.
Şirket ortakları şirket borçlarından dolayı tüm malvarlıklarıyla ikinci derecede, sınırsız ve ortaklaşa sorumludurlar.
AVANTAJLARI
AVANTAJLARI
Kollektif şirket, yakın geçmişe kadar ülkemizde en fazla rağbet gören bir şirket türüdür.
Bunlar genellikle, ortakların kişisel emek ve çabalarına ya da ismine gereksinim gösterildiği, işletme konusunun fazla risk taşımadığı küçük ya da orta çaptaki ticari işletmelerdir.
Her ne kadar yasal bir zorunluluk yoksa da, ortak sayıları fazla değildir; ortaklar birbirini tanır ve güvenir, hatta ortaklar arasında çoğu durumda bir akrabalık ilişkisi bile vardır.
Kollektif şirket ortakları, şirket borçlarından tüm mal varlığı ile sınırsız olarak sorumludurlar. Bu nedenle, şirket iş ve çıkarlarına büyük önem verirler.
Kollektif şirkette kuruluş işlemleri basit, çabuk ve ucuzdur.
SAKINCALARI
SAKINCALARI
Kişi ve güven unsurunun büyük önem taşıması nedeniyle, ortaklardan birinin ölümü ya da şirketten ayrılması, şirketin varlığını tehlikeye sokar.
Şirket borçlarından tüm ortaklar sınırsız ve kişisel olarak sorumlu olduğundan, bir ortağın hatalı ya da hesapsız davranışı sonucu diğer ortaklar da tüm mal varlıklarını yitirebilirler.
Ortakların kişiliği ve aralarındaki güven ilişkisinin önemi sonucu, kollektif şirketlerde ortak sayısı sınırlı kalır ve ortaklık sermayesinin büyümesine engel olur.
Şirketin uğraşı alanının riskli bir girişim olduğu durumlarda da kollektif şirket türü elverişli değildir.
Kollektif şirkete gibi kişi ortaklığıdır.
Kollektif şirkete gibi kişi ortaklığıdır.
Tüzel kişiliği vardır.
Farkı, ortakların sorumlulukları noktasında ortaya çıkar.
Komandite ortaklar, kollektif şirket ortağı gibi gerçek kişi olmak zorundadır ve üçüncü kişiler karşı sorumlulukları sınırsızdır.
Komanditer ortaklar, gerçek veya tüzel kişi olabilir, üçüncü kişilere karşı koyduğu sermaye ile sınırlı sorumluluğa sahiptir.
Sermaye şirketlerinin en tipik örneğidir.
Sermaye şirketlerinin en tipik örneğidir.
Anonim şirketler kanunen yasak olmayan her türlü iktisadi amaç için kurulabilirler.
Hukukumuzda bazı faaliyet konularında ticari işletme işletmek ancak Anonim Şirket şeklinde örgütlenmiş olmakla mümkündür. Örneğin: Bankacılık, sigortacılık, finansal kiralama (leasing), aracı kurumlar, döviz büroları, holdingler, Radyo ve TV şirketleri vb.
Anonim şirketin tüzel kişiliği vardır.
Sermayenin tabana yayılmasına hizmet ederler.
Sermayesi belirli ve paylara bölünmüştür.
Sermayesi belirli ve paylara bölünmüştür.
En az 50.000 TL ile kurulabilir.
Gerçek veya tüzel kişilerden oluşan en az beş kurucu ortak olmalıdır.
Ülkemizde yalnızca Anonim Şirketler “hisse senedi” çıkarabilirler.
Anonim şirketler borçlarından dolayı sadece kendi malvarlığı ile sorumludur. Sermaye payını ödeyen ortağın mal varlığı, şirket borcu dolayısıyla takip edilemez.
AVANTAJLARI
AVANTAJLARI
Kapitalist ekonomik sisteme en uygun şirket türüdür.
Küçük tasarrufları bünyesinde toplayarak büyük sermaye oluşumlarına olanak verir.
Girişim riskinin bir çok ortak arasında paylaştırılarak küçültülmesini sağlar.
Profesyonel yönetici yetiştirilmesine, geliştirilmesine en uygun ortaklıktır.
Büyük ve çağdaş işletme örgütlerinin kurulmasına olanak verdiğinden, ileri yönetim teknikleri uygulayarak büyük üretim ve yatırımlara girişebilecek güçlerin bir araya gelmesini sağlar. Bu da ekonomik gelişmeye katkı yapar.
Ortakların sorumlulukları payları ile sınırlıdır.
Şirketin veya payların devri kolaydır, şirket uzun süre yaşayabilir.
Büyüme yeteneği fazladır.
Devlet denetimine en kolay olanak veren türdür.
SAKINCALARI
SAKINCALARI
Kuruluş ve yönetim bakımından biçimsel işlemler çoktur.
Yönetim ve örgütlenme maliyetleri yüksektir.
Karar alma mekanizması kişi ortaklıklarına (örn: Koll. Şti.) ve az ortaklı Limited Şirketlere oranla daha ağır işler.
Bazı durumlarda aslında azınlıkta kalan ortaklar, Genel Kurulda çoğunluğu elde ederek kendi çıkarlarına uygun kararlar alabilirler.
Ortaklar arasındaki tek önemli bağ yalnızca maddi bağdır. Ortaklar, çoğu zaman birbirlerini tanımazlar bile.
Yöneticilerin ihmal ya da kötü niyetli davranışları, çoğunluğu oluşturan masum ortakları büyük zararlara uğratabilir.
Ekonomik etkinin yanında toplumsal ve siyasal etki gücü ülke yönetiminde kendini gösterebilir.
Ortak sayısı en az 2 en fazla 50 olabilir.
Ortak sayısı en az 2 en fazla 50 olabilir.
Gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulabilir.
Limited şirketler bankacılık ve sigortacılıkla uğraşamazlar.
Her ortağın bir payı var.
Sermayesi paylara bölünmüştür.
Ortaklar tarafından konulan sermaye için hisse senedi çıkarılamaz.
Alacaklılara karşı sorumlu olan, şirketin tüzel kişiliğidir. Sermaye payını ödeyen ortağın mal varlığı, şirket borcu dolayısıyla takip edilemez.
Limited Şirketler hisse senedi ve benzeri menkul kıymetler çıkaramazlar.
Limited şirketler halka açılamazlar.
Ortak sayısına getirilen üst sınır dolayısıyla büyüme kapasiteleri sınırlıdır.
Sermayesi paylara bölünen ve ortaklarından bir veya birkaçı şirket alacaklılarına karşı bir kollektif şirket , diğerleri bir anonim şirket ortağı gibi sorumlu olan şirkettir.
Sermayesi paylara bölünen ve ortaklarından bir veya birkaçı şirket alacaklılarına karşı bir kollektif şirket , diğerleri bir anonim şirket ortağı gibi sorumlu olan şirkettir.
???? Bu şirket türünün komandit şirketten farkı nedir?
???? Bu şirket türünün anonim şirketlerden farkı nedir?
Ortakların iktisadi çıkarlarını ve özellikle meslek ve geçimlerine ilişkin ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım ve dayanışma yoluyla sağlamak ve korumak amacıyla kurulan tüzel kişiliğe sahip ortaklıklardır.
Ortakların iktisadi çıkarlarını ve özellikle meslek ve geçimlerine ilişkin ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım ve dayanışma yoluyla sağlamak ve korumak amacıyla kurulan tüzel kişiliğe sahip ortaklıklardır.
Temel amaç, ortakların gereksinimlerini hep birlikte daha kolay ve ucuza sağlamaktır. Temel amaç “kar etmek” değildir.
Türlerine göre ev sahibi olmak (yapı kooperatifleri), tüketim maddelerini toptancıdan temin etmek (tüketim kooperatifleri), ürünleri pazarlarda doğrudan doğruya satmak (pazarlama kooperatifleri), üretim faktörlerini almak (üretim kooperatifleri) gibi konularda ortakların ekonomik çıkarlarını korumak için kurulurlar.
En az 7 ortak tarafından kurulurlar.
İLKELERİ
* Açık ortaklık: Gönüllü üyelik, giriş ve çıkış isteğe bağlı
* Demokratik yönetim: Tüm üyelerin eşitliği
* Sermayeye sınırlı faiz ve işletme fazlalarının oranlı dağıtımı
* Maliyetine hizmet
* Irksal, dinsel ve siyasal tarafsızlık
Kural olarak dernekler işletme kurup işletemezler. Ancak, Medeni Kanun’umuz derneklerin asıl amaçları iktisadi olmayan işletmeler kurabilmelerine imkan vermiştir.
Kural olarak dernekler işletme kurup işletemezler. Ancak, Medeni Kanun’umuz derneklerin asıl amaçları iktisadi olmayan işletmeler kurabilmelerine imkan vermiştir.
Dernekler ve vakıflar, sadece manevi amaçlar için kurulabilirler. Ancak denek ya da vakıf, bu manevi amacın gerçekleştirilmesi için bir ticari işletme işletmek durumunda kalabilir. Örneğin, mali kaynak sağlamak üzere lüks bir otel işletebilir.
Yasak olan kar elde etmek amacına sahip olmak değil; elde edilen karı üyeler arasında paylaştırmaktır. Elde edilen karın, kazanç paylaşmak dışındaki amaç için kullanılmasında herhangi bir sakınca yoktur.
Örneğin Kızılay derneği, Kristal Kar Oteli, Kızılay Doğal Kaynak Suyu, Kızılay Mineralli Su ve Kızılay Çadır Üretim İşletmesini işletmektedir. Bu işletmelerden elde edilen gelir, Kızılay derneğinin esas amacı doğrultusunda harcanmak durumundadır.
Birlikler
Birlikler
Centilmenlik Anlaşmaları: Güven esasına dayanır. Yasal bağlayıcılığı yoktur. Belli amaçları gerçekleştirmek için yazılı ve sözlü olarak yapılabilir.
Konsorsiyumlar: Büyük çaplı taahhüt işlerinde ihaleyi kazanabilmek için aynı veya farklı ülkelerden, aynı dalda veya farklı ihtisas dallarındaki işletmelerin finansal olanaklarını veya teknolojik ya da diğer üstünlüklerini birleştirip işbirliği yapmaları.
Boğaz Köprüsü, Keban Barajı…
Birlikler
Birlikler
Karteller: Aynı dalda faaliyet gösteren işletmelerin aralarındaki rekabeti kaldırmak için hukuki bağımsızlıklarını yitirmeden yaptıkları anlaşma ile oluşturdukları tekelci birlik.
Sermayeler birleşmez, iktisadi bağımsızlık tam olmasa da vardır.
Sermaye güçlerini belirli bir amaç için birlikte kullanırlar.
Kartel oluşabilmesi için kartele katılan işletmelerin söz konusu üretim alanında en büyük paya sahip olması, güçlü ve etkin olması gerekir.
(ya kartele uyarsın, ya da piyasadan çekilirsin)
Birlikler
Birlikler
Konsern: Daha az firmanın daha yakın ilişkilerle bir araya gelerek kârlarını arttırmaya çalışmasıdır. Hukuki bağımsızlık vardır ama iktisadi bağımsızlık ortadan kalkar.
Birlikler
Birlikler
Tröstler : İki veya daha çok işletmenin hukuki ve iktisadi bağımsızlıklarını yitirerek sermaye ve yönetimlerini birleştirmeleridir.
Kartelden farkı; hukuki iktisadi bağımsızlığın kaybedilmesi ve belli bir dalda olmayıp farklı üretim dalları arasında da yapılabilmesidir.
Üstünlükleri: kuvvetli sermaye yapısı,
yönetimin tek elde toplanması,
işletmelerarası rekabetin hemen hemen ortadan kalkması,
işletmelerin büyük kârlar sağlaması.
Sakıncaları : bürokrasinin ve üretim masraflarının artması,
büyük ekonomik gücün politik baskı aracı olarak kullanılması.
Birlikler
Birlikler
Holdingler: Bir şirketin başka bir şirketin hisse senetlerinin büyük bir bölümünü satın alarak onların yönetim ve denetimini ele geçirmesiyle oluşan şirketler grubudur.
Holdingi oluşturan tüm şirket ve işletmeler yasal açıdan varlıklarını ve görünüşlerini korurlar. Fakat yasal açıdan bağımsızlıklarını zayıflatmış ve yitirmiş sayılırlar.
Birlikler
Birlikler
Tam Birleşme (Füzyon): iki veya daha fazla işletmenin tek işletme haline gelmesi.
Biri diğerini satın alır, ona katılır ya da ikisi beraber yeni bir işletme olarak ortaya çıkabilir.
Avantajları: Yönetim, ar-ge ve pazarlamada tasarruf,
Kuruluş sorunları dışında çeşitli konularda yatırımla ilgili bir ön çalışmanın yapılması veya teknik, ekonomik, mali veya finansal açıdan değerlendirilmesi gerekir.
Bir toplumda belli bir zaman süresi içinde, mal ve hizmetlerin üretimini artırmak için bazı olanakları yaratma, geliştirme ve/veya genişletmeye yönelik öneridir.
Bir toplumda belli bir zaman süresi içinde, mal ve hizmetlerin üretimini artırmak için bazı olanakları yaratma, geliştirme ve/veya genişletmeye yönelik öneridir.
Kapsamı:
Yatırım projeyle belirli ve uzun ömürlü bir kapasite yaratmalı,
Ekonomiden fiziki girdiler almalı,
İç ve dış ekonomilere mal ve hizmet arz etmeli.
Yatırım
Yatırım
Ekonomi bilimine göre; bir dönem içinde üretim mallarına veya sermaye teçhizatına yapılan ilavelerdir.
İşletme biliminde sabit sermaye yatırımları ve stok yatırımları olmak üzere 2’ye ayrılır.
YENİLEME YATIRIMLARI
GENİŞLEME YATIRIMLARI
Tevsi Yatırımlar
Mevcut faaliyetine ilave olarak yeni mal ve hizmet üreterek
MODERNİZASYON YATIRIMLARI
En uygun işletme büyüklüğünün veya üretim kapasitesinin seçimi
En uygun işletme büyüklüğünün veya üretim kapasitesinin seçimi
En uygun üretim teknolojisinin veya üretim yönteminin seçimi
En uygun kuruluş yerinin seçimi
Fabrikanın kurulacağı bölgenin seçimi
Fabrikanın kurulacağı bölgenin seçimi
Bölge içindeki kuruluş yöresinin seçimi
Seçilen il veya ilçede kurulacağı konumun veya arsanın seçimi
Endüstriyel işletmelerin kuruluş yerlerinin seçimi kararında 2 grup ölçütten yararlanılır:
Devlet planlama organlarının yatırımları yönlendirmek amacıyla kullandıkları kriterler
Ulusal geliri en üst düzeye çıkarmak,
Ülkenin işgücünü tam ve etkin olarak kullanmak
Geri kalmış bölgeleri kalkındırmak
Yerleşimin yoğun olduğu bölgelerdeki sosyolojik ve ekolojik sorunlara çözüm getirmek
Bir işletmenin kendi amacını gerçekleştirmeye yönelik ölçütler
İleride işletme karını maksimum kılacak bir yerde olmak
Toplam maliyetleri minumum kılmak
Toplam karı maksimum kılmak
Üreticiler, toptancılar, perakendeciler, finansal kurumlar ve tüm hizmet işletmeleri bu sorunla karşı karşıyadır.
Üreticiler, toptancılar, perakendeciler, finansal kurumlar ve tüm hizmet işletmeleri bu sorunla karşı karşıyadır.
Şubeler ve ek bürolar oluşturulması
Yer seçiminde, işletme giderlerinin en düşük ve işletme gelirlerinin en yüksek olduğu, yani en yüksek karın ya da en büyük yararın sağlandığı yer aranır.
Rakiplere göre yüksek kuruluş yeri maliyeti, yeni kuruluş yeri maliyeti (yer değiştirme maliyeti)
Kuruluş yeri etmenleri, belirli bir üretim/pazarlama biriminin belirli bir coğrafi konuma kurulması durumunda, bu birimin maliyeti, satış hasılatı ve sermaye yapısı üzerinde etkili olan tüm konumsal özellikleri kapsamalıdır.
Kuruluş yeri etmenleri, belirli bir üretim/pazarlama biriminin belirli bir coğrafi konuma kurulması durumunda, bu birimin maliyeti, satış hasılatı ve sermaye yapısı üzerinde etkili olan tüm konumsal özellikleri kapsamalıdır.
Kuruluş yeri seçimini etkileyen faktörler üretim ve hizmet işletmelerinde farklılık göstermektedir.
Hammadde
Hammadde
Ulaştırma (Taşıma)
Pazara yakınlık
İnsan gücü (Emek)
Enerji ve yakıt
Su
İklim koşulları
Artıkların atılması
Özendirme önlemleri
Diğer faktörler
Bir endüstrinin kullandığı hammaddeler 2 çeşittir
Bir endüstrinin kullandığı hammaddeler 2 çeşittir
Doğadan ham olarak elde edilmiş işlenmemiş maddeler
Bazı endüstriler için son ürün olarak bitmiş mallar ve yarı bitmiş mallar
Hammadde özellikleri – kuruluş yeri seçimi ilişkisi
HM’si doğal kaynaklara dayanan endüstri
HM çabuk bozulan bir tarımsal ürünse
HM’nin taşınması özel ve pahalı ambalaj gerektiriyorsa
HM mala dönüşünce hacim ve ağırlık kaybı oluyorsa
HM’si her yerde bulunuyorsa
HM sürekli ve güvenilir olarak sağlanabiliyorsa
İşletmelerin üretimde kullanacakları çeşitli girdileri en uygun koşullarla taşıyabilecekleri yerleri seçmeleri ve ayrıca ürettikleri ürünleri hedef alıcılara en düşük maliyetle ulaştırılabilecekleri bölgelere konumlanmaları gerekmektedir.
İşletmelerin üretimde kullanacakları çeşitli girdileri en uygun koşullarla taşıyabilecekleri yerleri seçmeleri ve ayrıca ürettikleri ürünleri hedef alıcılara en düşük maliyetle ulaştırılabilecekleri bölgelere konumlanmaları gerekmektedir.
Ulaşımda kuruluş yerini etkileyen ana faktörler
Yolların durumu
Taşıma araçlarının ve taşınacak ürünlerin özellikleri
Ulaştırmada kullanılacak yolların çeşitliliği
İşletmelerin türleri
Ulaştırma sistemi kötüyse pazara yakın kuruluş yeri seçmek zorunda kalınabilir
Ulaştırma sistemi kötüyse pazara yakın kuruluş yeri seçmek zorunda kalınabilir
İşletmenin bölgesel, ulusal ve uluslararası yapısı
Taşınması zor ve pahalı ürünler için pazara yakınlık önemlidir
Onarım ve bakım gibi yoğun satış sonrası hizmet gerektiren mallar üreten işletmeler özellikle pazara yakın kurulmalıdır
Yaygın satılan ürünler için PY dağıtım ağı önemlidir
Büyük işletmelere ürün satan işletmeler genelde PY yerlerde kurulurlar
Nüfusun yoğun olduğu alanlar, müşterilerin kolay ulaşacağı yerler olduğu için işletmeler PY yerlere kurulurlar
İşgücünün büyüklüğü
İşgücünün büyüklüğü
İşgücünün becerisi
Ücret düzeyleri
Sendikalaşma derecesi
Çalışanların işe ilişkin tutumları
İşletmelerin kullanacakları enerji türüne göre bunların kolay, rahat, nitelikli ve ucuza elde edileceği bölgelere yönelmeleri gerekir
İşletmelerin kullanacakları enerji türüne göre bunların kolay, rahat, nitelikli ve ucuza elde edileceği bölgelere yönelmeleri gerekir
Enerji gereksinimi sektöre göre değişir
Enerji sağlamanın bir yolu da kendi enerjini üretmektedir
İşletmelerin büyük çoğunluğu gerekli olan elektrik enerjisini satın almaktadır
Su temini ve kullanılması bazı sektörlerde en önemli faktörlerden birisidir.
Su temini ve kullanılması bazı sektörlerde en önemli faktörlerden birisidir.
1 otomobil üretmek için 150 ton
1 ton çelik üretmek için 240 ton
1 kutu meyve/sebze konservesi üretmek için 35lt
1 kg kumaş üretmek için 200 lt
1 fıçı bira üretmek için 5.6 ton
1 varil ham petrolü rafine etmek için 7 ton
Metalürji ve kimya, kağıt, dokuma,demir-çelik endüstrilerinde su çok önemlidir
Akarsu, göl, yeraltı ve üstü su kaynakları ve yerel yönetimlerden su satın alma
İşletmenin daha verimli çalışması bir iklim koşuluna bağlı olabilir
İşletmenin daha verimli çalışması bir iklim koşuluna bağlı olabilir
Endüstri artıkları katı, sıvı ve gaz olarak bulunabilir
Değerlendirilmeyecek olan artıkların en düşük maliyetle atılacağı yerler KY seçimini etkiler
Atıklar zararlıysa işletme yerleşim yeri dışına kurulur ancak zamanla çevrede yerleşim artabilir
Sağlıkla ilgili yasal düzenlemeler, belediye kuralları ve kent planları çeşitli endüstrilerin nerelerde kurulacağına ilişkin kurallar koyar
Devlet, halkın çıkarlarını korumak için işletmelerin belli yerlerde kurulmasını teşvik etmek veya zorlaştırmak için önlemler alabilir.
Devlet, halkın çıkarlarını korumak için işletmelerin belli yerlerde kurulmasını teşvik etmek veya zorlaştırmak için önlemler alabilir.
Özendirme önlemleri, devletin, ülkenin ekonomik ve toplumsal amaçlar çerçevesinde ekonomik etkinliklere sağladığı maddi ve hukuki kolaylıklar, desteklerdir.
Mali ve ekonomik özendirme
Altyapı yatırımlarının devletçe yapılması
Vergi ayrıcalığı ya da indirimi sağlamak
Organize sanayi bölgeleri ve sanayi siteleri
Yerel yönetimlerin tutumu
Yerel yönetimlerin tutumu
Toplumsal ve kültürel koşullar
Dışsal ekonomiler
Siyasi etki ve yeğlemeler
Kuruluş yeri seçimini etkileyen faktörler analiz edilip bölge seçimi gerçekleştirildikten sonra, sıra o bölge içinde en uygun arsanın belirlenmesine gelir
Kuruluş yeri seçimini etkileyen faktörler analiz edilip bölge seçimi gerçekleştirildikten sonra, sıra o bölge içinde en uygun arsanın belirlenmesine gelir
Arsa özellikleri, belediye imar planları ve kuralları, ulaştırma, doğal faktörler (özellikle rüzgar)
Kent merkezinden uzaklaştıkça arsa fiyatı düşer ancak personelin karşılanması gereken gereksinimleri artar
Toptancı işletmelerin kuruluş yeri
Toptancı işletmelerin kuruluş yeri
Perakendecilere yakınlık, ulaşım ağına yakınlık, benzer işletmelerin yer aldığı bölgelere yakınlık
Perakendeci işletmelerin kuruluş yeri
Yaya trafiği, bulunulan bölgenin gelişme olanakları, otopark olanakları, AVM’lere ve toplanma bölgelerine yakınlık, rakiplere yakınlık, mağaza kirası ya da satış fiyatı, kent içinde ya da dışında kalma isteği
Servis ve büroların yerleşimi
Trafiğin yoğun olduğu yerler (benzin istasyonları, motel, lokantalar gibi)
Kent merkezleri (avukatlık, muhasebe, mimarlık)
Kuruluş yerinin seçimini etkileyen faktörlerin en uygun dengeyi sağlayan alanın seçilmesi gerekir.
Kuruluş yerinin seçimini etkileyen faktörlerin en uygun dengeyi sağlayan alanın seçilmesi gerekir.
Bazı faktörler farklı işletmeler için farklı önem derecesine sahip olmaktadır.
Pek çok yöntem kullanılabilir
Matematiksel modeller
Karşılaştırmalı yöntemler
Ağırlıklı puanlama yöntemi
Karlılıkların karşılaştırılması
Maliyetlerin karşılaştırılması
İşletme için en önemli 3 faktör; hammadde, işçilik ve taşıma olsun.
İşletme için en önemli 3 faktör; hammadde, işçilik ve taşıma olsun.
Optimum işletme büyüklüğü; ortalama maliyet giderlerinin en düşük olduğu işletme büyüklüğüdür.
Kapasite Planlaması: Değişik üretim kapasitelerindeki işletme büyüklükleri arasından belirli bir ölçüte göre en iyisinin “nerede” ve “ne zaman” kurulacağını kantitatif ve kalitatif yöntemlerle saptayan bir işlemdir.
Kapasite Planlaması: Değişik üretim kapasitelerindeki işletme büyüklükleri arasından belirli bir ölçüte göre en iyisinin “nerede” ve “ne zaman” kurulacağını kantitatif ve kalitatif yöntemlerle saptayan bir işlemdir.
Amaç: Girişimcinin amacına göre işletme kazancını veya satış gelirlerini maksimum ve/veya maliyetlerin, özellikle de yatırım maliyetlerinin minimizasyonudur.
Tartışma Soruları
Ölçüt olarak hangisi alınmalıdır? Neden?
Optimum büyüklük belirlemek neden önemlidir?
Mal ve hizmet üretebilme yeteneği ve olanakları hakkında fikir veren bir kavramdır.
Mal ve hizmet üretebilme yeteneği ve olanakları hakkında fikir veren bir kavramdır.
Belirli bir sürede üretilen mal veya hizmetlerin fiziksel birim sayısı kapasite ölçüsü olarak kullanılır.
Ekonomik kapasite: üretim yöntemi değişmediğinde bir işletmenin minumum maliyetler düzeyinde üretebileceği ürün miktarı.
Maksimum (Teorik) Kapasite
Maksimum (Teorik) Kapasite
Normal Kapasite (Pratik) Kapasite
Fiili (Gerçek) Kapasite
Atıl (Aylak, Boş) Kapasite
Atıl Kapasite= N.K-G.K
Çalışma Derecesi= Gerçek Kapasite/ Normal Kapasite
BBN’nda
BBN’nda
Toplam Gelirler=Toplam Giderler
Toplam Gelir(TR)= Satılan Ürün Miktarı(Q) x Birim Ürün Fiyatı (P)
Toplam Gider(TG)= Toplam Sabit Giderler(S) x (Birim Başına Değişken Giderler (a) x Q)
BBN eşitliği QP=S+aQ
BBN’ndaki Üretim Miktarı Q= S/ (P-a)
KAR= QP- (S+ aQ)
Vizelerde hepinize başarılar dilerim…
Vizelerde hepinize başarılar dilerim…
Not: Sınavda sorumlu olduğunuz konular bu slaytlarla sınırlı olmayıp, ödevlerinizden ve derste konuşulan her şeyden sorumlusunuz…
