Inform atika va axborot texnologiyalari

M a ’lumotlarga ishlov beruvchi axborot texnologi­
yalari.
U lar m a’lum algoritmlar b o ‘yicha boshlangMch 
m a’lumotlarga ishlov beruvchi m asalalam i yechishga 
moMjallangan. Masalan, har bir firmada o p in in g xodim­
lari haqidagi axborotga ishlov beruvchi axborot texnologi­
yasi albatta boMishi kerak.
2. 
Boshqarishning axborot texnologiyalari.
Ularning 
maqsadi ish faoliyati qaror qabul qilish bilan bogMiq 
boMgan insonlaming axborotga boMgan talabini qondirish- 
dan iborat. Boshqarishning axborot tizimlari tashkilotning 
oMmishi, hozirgi holati va kelajagi haqidagi axborotni ham 
o ‘z ichiga oladi.
3. 
Ofis (idora)ning axborot texnologiyasi.
Avtomatlashtirilgan ofisning zamonaviy axborot tex­
nologiyalari tashkilot ichidagi va tashqi m uhit bilan 
kom munikatsion jarayonlarni kom pyuter tarmoqlari va 
axborotlar bilan ishlovchi boshqa zam onaviy vosita­
lar asosida tashkil etish va qoMlab-quvvatlashdan ibo­
rat. Buning uchun maxsus dasturiy vositalar ham ish­
lab chiqilgan. Ulardan biri M icrosoft Officening stan­
dart dasturlar paketidir. Uning tarkibiga M S Word matn 
protsessori, MS Excel jadval protsessori, M S Power 
Point taqdim ot uchun slaydlar tayyorlash dasturi, MS Ac­
cess m a ’lumotlar bazasini boshqarish tizimi va boshqalar 
kiradi.
Hozirgi paytda kom pyuterlar uchun k o ‘plab das­
turiy vositalar mavjudki, ular barcha turdagi axborot 
texnologiyalarini ta ’m inlay oladi. U larning ayrimlari bi­
lan qisqacha tanishib chiqamiz.
21

---

Ма 'lumotlar bazasi.
Har qanday axborot texnologi­
yasining majburiy komponenti m a’lumotlar bazasidir 
(MB). Avtomatlashtirilgan ofisda MB firmaning ishlab 
chiqarish tizimi haqidagi barcha m a’lumotlami o 'zid a 
saqlaydi. MB, uni tashkil qilish va boshqarish haqida 
batafsil 9-bobda tanishib chiqamiz.
Matn protsessori.
Bu matnli hujjatlami tashkil etish 
va ularga ishlov berishga moMjallangan dasturiy vosita 
turidir. Masalan, matn protsessorida tayyorlangan xat va 
hujjatlami doimiy ravishda qabul qilish menejerga fir- 
madagi holatni doimo nazorati ostida tutishga yordam 
beradi.
Jadval protsessori.
Bu dastur yordam ida jadval 
ko ‘rinishdagi m a’lumotlarni kiritish, ularga ishlov berish, 
m a’lumotlami grafik k o lrinishda tasvirlash, murakkab 
boMmagan m a’lumotlar bazasini yaratish mumkin.
Elektron pochta
(E-mail) - kompyuterlardan tarm oq­
da foydalanishga asoslangan boMib, hamkorlarga m a’­
lumotlar jo*natish yoki ulardan m a’lumot olish imkoni­
yatini yaratadi.
Audiopochta -
bu m a’lumotlami klaviatura yordam i­
da emas, balki tovush orqali uzatuvchi pochtadir.
1.6. KOMPYUTER TARMOQLARI
Jamiyatning hozirgi bosqichida axborot texnologi­
yalarining rivojlanishini kompyuter tarm oqlarisiz tasav­
vur etib boMmaydi.
K om pyuter ta rm o g J
- aloqa kanallari orqali ya­
gona tizim ga bogMangan kom pyuter va term inallar m aj­
muasidir.
Tarmoqda axborotni ishlab chiqaruvchi va undan foy- 
dalanuvchi ob ’ektlar 
tarm oq ob ’ektlari
deyiladi. Tarmoq 
ob ’ektlari alohida kompyuter, kompyuterlar kompleksi, 
ishlab chiqarish robotlari va boshqalar boMishi mumkin.
22

---

A xborotlarning territorial joylashuviga k o ‘ra kom pyuter 
tarmoqlarini uchta asosiy sinfga bo ‘lish mumkin: 
global
tarmoqlar, regional (m intaqaviy) tarmoqlar, lokal (ma-
halliy) tarmoqlar.
Global kom pyuter tarm oqlari
turli mam lakatlarda, 
turli q it’alarda jo y lash g an abonentlarni birlashtiradi.
A bonentlar orasida aloqa bunday tarm oqlarda telefon 
aloqa liniyalarida, radioaloqa va kosmik aloqa tizimlari 
asosida amalga oshiriladi.