Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
nem: quia esset onus intollerabile, quæ onera vi- tanda sunt, vbi euidens ratio non coegerit. Hic autem non cogit, quia consuetudo habet vim moderandi legem humanam, nec est contra le- gem naturalem alendi: quia tributa hoc modo soluta sufficiunt ad eorũ alimenta, & onera susten- tanda: & ideò Principes videntur coniuere, & fortè si aliud vellent, esset irrationabile: quia leges debent esse tolerabiles, & moribus hominum ac- commodatæ. Secundò considerandum, an tribu- tum secundùm speciem suam sit nimis graue re- spectu personarum, vel rerũ, in quibus imponitur, verbi gratia, si pensio sit imposita super re immo- bili, ex qua omnibus pẽsatis ægrè solui, possit: quia homo adhibito in ea toto suo labore vix posset ex ea substentari regulariter. Idem applica ad tributa mercium, si tam magna sint, vt videantur Princi- pes maiorem partem mercium, seu bonorum eo titulo vsurpare. Ratio, quia ibi est excessus proba- bilis vltra æquitatem iustitiæ commutatiuæ, qui temperatur aliquomodò non cogendo subditos ad vltroneas solutiones. Tertiò consideranda conditio personæ: nam tributum quod in se non est nimis graue respectu personæ, poterit esse nimis graue ob paupertatem, vel alias cōditiones eius, idque satis erit, vt talis persona non teneatur soluere nisi dicto modo, non solùm ratione illa generali, quod imperatoria excusat à restitutione, sed speciali quòd in tributo seruari debet iustitia distributiua, contra quā est quòd talis persona co- gatur ad ęqualem solutionem. Princeps autem vel minister eius, vel non potest, vel non habet curam applicādi in particulari tributa secundùm formam<-P>@@ <-P>distributiuā, & ideo vbi ratiò eius sufficienter cō- stiterit, applicari potest, præsertim si subditus non sit iudex in propria, causa sed viri docti, & prudentis consilio ducatur. Iuxta has regulas cen- seo, hanc sententiam esse practicè probabilem & in solutione est habenda Regis, non publicani ra- tio, vel ministri colligentis tributa: quia ipsesu- scepit tributa eo modo, quo debentur Regi, & propter contractum eius cum Rege non augetur debitum subditorum. ------------------------------------------------------------ Quas ob causas pœnæ à legibus, & hominibus imponantur. di pœnas. Vnam, vt is, qui delinquit, corrigatur, & emendetur: alteram, vt cæteri à similibus peccatis metu pœnæ deterreantur, & emendentur: tertiam, vt ei satisfiat, in quem peccatum est, Si- mancas in Catholic. instit. tit. 46. num. 1. Sub ter- tia comprehenditur æqualitas, seu proportio, quæ est inter culpam & pœnam, pertinens ad deco- rem vniuersi, & debitam ipsi vniuerso, eiusque auctori, vel etiam Reip. interest enim Reip. ne de- licta maneant impunita, l. locatio §. quòd illicitè de public. & vectig. cap. vt famæ de sent. excomm. Quod verum est, etiam cum quis nulli est iniu- rius, sed contra alias virtutes à iustitia distinctas peccat.
Pœna illa, quæ tendit ad solam emendationem eius, qui peccauit, leuior, & occultior vt plurimum esse solet: cuiusmodi est castigatio, quæ à parenti- bus, maritis, dominis, & magistris fit: vel à præla- tis, vt sunt patres, & ab inquisitoribus, quoties le- niora vel præsentantium se illis peccata, occulta pœna puniunt, & coercent, Simancas suprà num. 2. ex l. 1. de emend. proprinquo. & l. 1. C. de emend. seruorum, l. præceptoris ff. ad legem Aquiliam, l. Item quæritur, §. item Iulianus, ff. loca- ti. Ea verò pœna, quæ ad solam punitionem ten- dit, ad iustitiam vindicatiuam pertinet, quæ quo- dammodò etiam est commutatiua pœnæ pro cul- pa, & non respicit punitum indiuisibile, sed habet latitudinem iuxta metas rectæ rationis: nam ver- bera in vno sunt maior pœna, quàm in alio pro- pter dignitatem personæ: vide Scotum 4. d. 19. Hac pœna vindicatiuæ iniuriæ aliquando fit etiā damni compensatio, vt cum fur cogitur restituere rem furto ablatam, vel aliam æquiualentem: & hoc propriè pertinet ad iustitiam commutati- uam. Sed illa causa peruagatior est, vt vnius pœna metus multorum sit, nam & in Deuteron. legitur, vt omnis Israel audiens timeat: vt audientes cæte- ri timorem habeant: vt vniuersus Israel audiens pertimescat: & in Prouerb. pestilente flagellato stultus sapientior erit: mulctato pestilente sapien- tior erit paruulus: nam dum flagellatur pestilens, etiam innocens astutior fit, l. 1. C. ad legem Iuliam repetundarum. Deut. 13. 19. & 21. Prouerb. 19. & 21. Vnde & pœna vnius aliorum documentum, doctrina, & exemplum est, Plato in Gorgia, conue- nit, omnem, qui ab aliquo rectè punitur, vel ipsum fieri meliorem, vtilitatemque percipere, vel cæteris exempla<-P> @@0@ @@1@ rem efficiantur: prosunt enim aliis tamquam exemplũ, monimentũ, & spectaculum: & Iulius Cęsar 6. de bel- lo Gallico, vt sint reliquis documento, & magnitudine pœnæ perterreant alios: & Seneca 1. de ira, vt om- nium documentum sint: & qui vita nocuerunt, morte prosint: & Cyprianus ser. de lapsis. Plectuntur qui- dam, vt cæteri corrigantur: exempla sunt omnium, tor- menta paucorum. Hieronymus ad Demetriadem: vt pœna quorumdam sit doctrina multorum. Vnde pœnas criminum Latini exempla, Græci paradig- mata vocarunt. Vide Gellium, lib. 6. cap. 14. Læ- lium lib. 6. cap. 14. Biesium lib. 2. de Rep. ------------------------------------------------------------ An vnus pro alio puniri possit. vxor seruitute, vel alia pœna punia- tur pro culpa mariti, glossa ca. cum homo 23. qu. 5. versic. supple: quam frequentissimo omnium consensu $unclear existimat Felinus capit. 2. de const.<-P>@@ <-P>Eandem glossam commendat Romanus consil. 15. & in sin gular. 128. affirmans, consuetudine, & moribus induci posse, quòd innocens seipsum obliget pro alterius crimine ad corporis pœnam: quod ipsum recipit Decius cap. 2. de const. & ele- ganter cap. quæ in Eccclesiarum de const. Sed probabilius est, & rationi conformius, vt docuimus tract. de peccatis, quòd innocens pro alio non potest corporaliter puniri, ne vxor qui- dem pro marito. Quam opinionem esse commu- nem docet Ananias cap. 2. de delictis puerorum, Fe- linus cap. de cognoscentes 2. de const. Couarru- uias 2. var. cap. 8. num. 7. Vnde falsum est, quod di- citur, l. quisquis C. ad legem Iuliam maiestatis, Fi- lij verò eius, scilicet, qui crimen læsæ maiestatis commisit, quibus vitam Imperatoria specialiter leni- tate concedimus (paterno enim deberent perire suppli- cio, in quibus paterni, hoc est, hæreditarij criminis exem- pla metuentur, &c. Nam licet filij paterna crimina commissuri crederentur, nullomodò licitum est eos occidere, donec ea crimina committant, vel aggrediantur. Alioqui etiam esset licitum alios punire pro criminibus, quæ verisimile essent per- petraturi. @@0@ @@1@ #(IMAGE)
#(IMAGE) Quid & quotuplex sit irritatio. feriis dicatur, irritare esse, non ratum esse velle, vel ostendere, vel facere: ta- men propriè loquendo tertium tantùm est irrita- te. Id verò dupliciter con- tingit, primò quidem an- tecedenter, videlicet quā- do lex efficit, vt si quid attentatum fuerit, irritum & inane sit, seu factum non teneat, sitque nullius roboris, & momenti: quomodo Ecclesia irritauit matrimonia inter consanguineos, vel affines intra quartum gradũ, & matrimonia clandestina, & alia multa Sic etiam in nostro regno per l. 4. & 5. tit. 11. partita 5. irritantur contractus minorum secun- dum Vazq. disp. 163. num. 5. & Lessius lib. 2. ca. 17. dub. 6. præter contractus impuberum: multa alia subiicit exempta. Secundò consequenter, vt si contractus, qui modo est validus, rescindatur: sic Domini irritare dicuntur vota seruorum, & parentes vota filiorum. Sic contractus, in quo fuit deceptio vltra medietatem iusti pretij, irritandus, & rescindendus est, vt patet l. 2. C. de rescindenda vend. & quidem si contractus fuisset à principio nullus, omnes fructus à principio recepti resti- tuendi essent venditori: quando rescindendus est à iudice, tales fructus pertinent ad emptorem, qui solùm tenetur restituere venditori rem fructife- ram, & interesse pecuniarum, si aliquid illis lucra- turus erat venditor: si verò læsio, & deceptio fuit citra medietatem iusti pretij, lex nec resistit, nec assistit tali contractui, nec læso cōcedit actionem, vt patet d. l. 2. C. de rescind. vend. Vtraque autem irritatio dupliciter fieri potest, vt tradunt Doct. l. actus legitimi ff. de reg. iur. & cap. actus legitimi eod. tit. in 6. Videlicet explicitè, seu verbis forma- libus, expressè illam significantibus, & implicitè, scilicet verbis ęquiualentib. seu virtualib. Exẽplum implicitæ irritationis à multis ponitur in legibus, quæ præscribunt certā formam seruandam in cō- tractibus, testamentis, iudiciis, & aliis actionibus, ca. sine exceptione 12. quæst. 2. & Clementina vn. de rebus Ecclesiæ non alienandis; vbi forma præ- scribitur in alienatione rerum Ecclesiasticarum seruanda, cap. quia propter de electione, vbi agi- tur de forma seruanda in electionibus. Ex quibus legibus apparet, actum factum non seruata forma, inualidum esse, vt communiter docent Canonistæ cum gloss. cap. cum dilecta de rescriptis verbo ir- ritum, Panormitanus ibi num. 4. Felin. num. 6. §. gesta contra formam, & c. quia in Ecclesiarum de const. idem Panormitanus, & alij cap. nulli de re-<-P>@@
2. & 4. to. 1. consiliorum, Tiraquellus l. si vnquam §. reuertatur num. 67. & 69. C. de reuoc. donat. & l. 16. connub. gloss. 4. num. 3. plures alios referens, & Bald. Angel. & Immola l. 1. ff. de lib. & posthu. Pa- lac. Rubius rubrica de donat. inter virum & vxo. §. 38. num. 16. Vazquez disp. 164. cap. 3. num. 19. & 36. Ratio eorum est; quia forma, si sit substantia- les, dat esse rei, 8. met. cap. 4. tex. 12. ideò illa non concurrente non ponitur res: lex autem interdum formam constituit moraliter, vt eam efficiat sub- stantialem: ideóque illa forma deficiente, actio est nulla; sic in dicto cap. cum dilecta de rescriptis formam mandati excedentibus, &c. Et in ca. vlt. de rest. spoliat. irritus censetur actus, quia modus seruatus non fuit: ille enim modus ad formam substantialem pertinebat. Idem sumitur ex c. exa- minata, de confir. vtilium ca. tua de his, quæ fiunt à prælato cap. sine exceptione 12. quæst. 2. l. cum is §. si prætor ff. de transact. l. diligenter ff. mandati, l. Iulianus §. siquis rem ff. ad exhibendum, l. si quis §. quædam ff. ad legem falcid. l. 1. §. si quis ita inter- roget ff. de verb. oblig. & ex c. venerabili de officio delegati, ibi, quia contra mandati nostri tenorem, &c. Cassauimus, vbi glossa exponit, idest, cassum declarauimus: cassare enim aliquando est, actum, licet anteà esset validus, nullum efficere, gloss. in c. proposuit de concess. prębendæ, & sic accipitur c. accedens 1. verbo cassauimus, vt lite non conte- stata, quidquid dicat Bernar. ibi, quem reiicit Pra- teius in lexico iuris, ver. cassare. Aliquando verò eum, qui iam nullus erat, nullum declarare, Felin. cap. ex parte de testibus: & ita accipitur cap. cum dilectus, ad finem de electio. vt notat glossa ibi, & Prateius. Similiter sumitur in Nouella 7. vt notat Accursius l. & eleganter versi. Si in hoc ipso ff. de dolo. Sed quando defectus formæ actum reddat nullum, latè inferius docebimus: & deinceps quā- do aliud non exprimemus, nomine legis irritan- tis. antecedenter irritantem intelligemus. Triplex est autem lex antecedenter irritās, quæ- dam purè moralis, seu directiua: alia pœnalis: alia fauorabilis. Aliquādo enim lex irritat actũ pręcisè propter bonũ cōmune, vt quæ irritat matrimoniũ clericorũ, vel religiosorũ, vel inter cōsanguineos, aut affines. Aliquando verò irritat actum in pœnā alicuius delicti, vt in ca. si religiosus de electione in 6. ibi & in pœnam præsumptionis ipsius ralis electio omninò viribus euacuetur: & cap. dispen- dia de rescriptis in 6. ibi simili pœna, si contra hoc fecerit, puniendus, & cùm sermo præcesserat de irritatione quadam. Simile exemplum est in l. Se- natus ff. de contrahenda emptione. Interdũ deni- que irritatio fit in fauotẽ alicuius. vt cùm irritatur professio minoris sedecim annorum, & iura ciui- lia irritant aliquos contractus minorum in fauo- rem ipsorum.
@@0@ @@1@ si verè de sent. excomm. num. 2. La- tiùs Panormitanus cap. cognoscen- tes de constitut. num. 5. vbi plures refert, Felin. num. 3. Respondeo ex dictis, interdum legem irritato- riam esse pœnalem, interdum verò non: vt in alie- natione rerum Ecclesiasticarum facta contra iuris dispositionem, cap. fin. de rebus Eccles. non alie- nan. Quæ irritatur, non in pœnam, sed in com- mune bonum: idem est de irritatione matrimo- nij clandestini, vel contracti intra gradus prohi- bitos. Sic irregularitas aliquando est pœna, ali- quando verò non. Et ita conciliantur variæ sen- tentiæ, & iura quæ Felin. refert. Nam gloss. verbo processus cap. decet §. ordinarij de immun. Ec- cles. lib. 6. & Bartholus l. turpia Princ. & Iason nu. 2. ff. de lega. 1. & Ioannes Gutier. de iuram. confir- mator. part. 1. c. 14. nu. 12. affirmant esse pœnalem ex l. senatus ff. de contrah. empt. l. turpia ff. de le- ga. 1. l. fin. C. de fide instrum. cap. super litteris, de rescrip. cap. cum secundum Apostolum de præb. cap. dispendia de rescrip. in 6. cap. si religiosus de elect. in 6. c. decenter 89. d. alij melius dicunt, non semper esse pœnalem, Ioannes Andreas cap. fin. de elect. in 6. & reg. odia de reg. iu. in 6. innoc. Panor. & Felin. suprà, Bald. l. non dubium num. 5. cap. de legib. & alij, quos refert, & sequitur Sanchez tom. 1. de matrim. lib. 3. disp. 4. num. 9. & Felin. sup. ver- sicul. retractatio actus, & vniuersè Pann. Felin. & Sanchez suprà, & Burgos de Paza ad l. 3. Tauri num. 1482. Matienzo ad l. 1. glos. 10. num. 35. tit. 4. lib. 5. nouæ compil. Azebed. ad l. 1. nu. 13. tit. 5. lib. 5. eiusdem compilat. & alij, quos Matienzo suprà refert, arbitrantur legem, quæ ob formam non seruatam actum infirmat, non esse pœnalem, & quamuis Sapia ad Panormitan. supra ver. nullitas contrarium existimet ex l. fin. C. de liberis præte- ritis: vbi infirmatio actus propter defectum so- lemnitatis pœna appellatur, tamen ibi hoc non habetur: & licet haberetur, tamen non esset cōtra citatos, quia illi non contendunt, legem, quæ ob formam non seruatam actũ infirmat, nullomodo esse pœnalem, sed non esse purè pœnalem: vnde etiamsi actus fiat ab ignorāte, esse irritum, ac pro- inde tali lege ignorantes quoque affici, vt plures doctores affirmant, quos recenset Sanchez tom. 1. de matrim. lib. 3. disp. 17. numer. 10. de quo sta- tim.
------------------------------------------------------------ An ignorantia legis irritantis impediat proprium eius effectum, seu irritationem. pręsertim Decius, & Felin. Nauar. cap. 23. num. 44. Sanchez tom. 1. de matrim. lib. 3. disp. 17. num. 10. communis resolutio est, non impedire. Sed respondeo, quando lex irritans est directiua, & moralis, operatur suum effectum im- pediendo valorem actus, etiam si per ignorantiam inuincibilem fiat, vt patet cap. 1. de concessione<-P>@@ <-P>prębendæ, cap. dudum, & cap. quoddam eod. titul. in 6. estque manifestum exemplum in matrimo- nio nunc contracto sine parocho, aut testibus, vbi Concil. Trid. promulgatum, & receptum est: quatumuis enim per ignorātiam fiat, erit nullum: collatio Ecclesiastici beneficij facta ignoranti cō- uentionem aliorum simoniacam, est nulla, vt li- quet cap. ex insinuatione, & cap. nobis fuit, de simonia. Ratio est, quia lex per se irritat illum actum sine vllo ordine ad conscientiam operātis: vnde licet ignorātia impediat culpam, non impe- dit nullitatem actus. Quando verò irritatio est pu- ra pœna, per ignorantiam inuincibilem impedi- tur, quia ignorantia inculpabilis excusat à pœna, vt etiam in irregularitate pœnali contingit. Interdum tamen lex ita detestatur aliquod fa- ctum, vt in odium illius, & pœnam alterius perso- næ irritet illum, etiamsi persona, de cuius vtilitate agitur, propter bonam fidem à culpa excusetur, vt in consecutione beneficij Symoniaca ex parte dā- tis, cum ignorantia inuincibili ex parte reci- pientis.
De irritatione autem fauorabili dubitari potest, an per ignorantiam impediatur: & ratio dubitan- di est; quia beneficium non confertur in inuitum: ignorantia autem illa causat inuoluntarium. Re- spondeo tamen, in eo casu actum esse irritum, vt patet in professione facta per ignorantiam ante decimum sextum annum: nam sine dubio nulla est, non tantum nunc quādo Nouitius in hoc non potest cedere iuri suo; sed etiam quando poterat renuntiare anno nouitiatus, seu probationis: quia etiam hîc lex intendit istum effectum sine ordine ad conscientiam operantis: & quāuis hîc sit fauor eius, interdum superior potest effectum fauorabi- lem inducere etiam in inuitum, & repugnantem: sic enim inuitus potest absolui ab excommunica- tione, & aliis cẽsuris, & dispensari in irregularita- tibus, &c. & quāuis interdum concedatur subdito facultas cedendi fauori sibi concesso per legem, tamen ad hoc etiam requiritur scientia: vnde etiā in ignorante ista lex fauorabilis locum habet, ma- ximè cùm illa ignorantia non faciat inuitum, & inuoluntarium, sed non voluntarium positiuè: qui autem non reiicit fauorẽ, licet non velit positiuè illũ, non priuatur illo, secus si expressè velit fauori renuntiare, & ille esset fauor merè priuatus. Nam quando lex inducit effectum in fauorem merè pri- uatum, includit conditionem, nisi ipse velit fauori renuntiare, vt disp. de lege concedente priuilegiũ dicemus, & est expressum in cap. ad Apostolicam de regularibus, & sumitur ex cap. tuis de testibus; vbi testimonium latum sine iuramento, si partes renuntient iuri suo, validum esse perhibetur: & in- de etiam orta est alia regula, quæ à iurisperitis as- signatur, quando lex annullat actum in fauorem alicuius, si id cedat in dispendium eius, impediri effectum. Notat Felin. dict. cap. tuis, cum Romano consil. 32. & sumitur ex l. 2. dicente, alienationem factam à pupillo sine auctoritate tutoris, quamuis annulletur per ius, si tamen cedat in vtilitatem pu- pilli, posse & debere, substentari: sic etiam con- tractus factus à religioso sine licentia prælati per se irritatur: tamen quia ille est fauor religionis, si cedat in vtilitatem eius, valet, Nauar. cōmentario 2. de regularibus n. 32. sumitq; hoc principium ex reg. 61. iuris in 6. Quod in fauorem alicuius intro- ductum est, non debet in eius dispendium re-<-P> @@0@ @@1@ legislatoris, vel quia tunc cessat finis legis: non tā- tùm negatiuè, sed etiam contrariè, & ideò cessat effectus legis. ------------------------------------------------------------ Vtrum lex humana possit actus aliàs legitimos irritare. lisp. 163. c. 1. Sanchez to. 1. de matr. Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|