İŞ TƏŞKİlat halinda olmalidir

2) Təşkilatçılıqla görülən işin faydaları

Öhdəçi¹ düşüncə sahiblərini və sənət adamlarını bir yerə toplayın

Öhdəçi düşüncə sahiblərini və sənət adamlarını bir yerə toplamaq, təsbeh dənələri kimi bir yerə yığmaq ən böyük ilahi nemətlərdən biridir.² Təşkilat şəklində görülən işin xüsusiyyəti belədir ki, fərd özünü kollektivdə əridir, yox edir. Özünü bu növ əritmək eynilə düzgün şəkildə yenidən tapmaq deməkdir. Belə olduqda insandan heç nə əskilmir, üstəlik, daha da təkmilləşir. Mən içinə bir qənd atılmış bir stəkan suyu misal çəkirəm. O qənd konkret bir şeydir, bəlli miqdarda şirinliyi var, suya atanda isə bütün zərrəcikləri həll olur, yoxa çıxır. Qənd iynə ucu qədər də azalmır, sadəcə, bəzi əlamətlərini itirir. Təşkilat da belə bir şeydir; fərd cəmdə əriyir.

Əsl təşkilat belə olur. Əslində, bu, asan işdir, insan belə bir varlıqdır. Amma Rza xanın və Məhəmmədrzanın əlliillik repressiya dövrü, hətta bu dövrün hamısında yaşamasaq da, öz mədəni təsirini bizə irs buraxıb. Biz son 50, daha doğrusu, 2500 il ərzində İranda uzunmüddətli totalitar rejimin təsiri nəticəsində bir növ fərdiliyə məhkum olmuşuq. Şərqlilər ümumiyyətlə, fərdiyyətçidirlər. Şərqin tarixi, incəsənəti, musiqisi, idmanı qədimdən fərdiyyətçidir. Kollektiv musiqi o tərəfdən gəlib, buranın deyil. Kollektiv idman o tərəfindir. Bizdə idman güləşdir, ancaq orda, misal üçün, voleyboldur, futboldur. Qədim incəsənət növləri, kollektiv ifa olunan orkestr və xor nəğmələri Şərqdə yoxdur; olsa da, çox azdır. Hər halda, şərqlilərin tarixində bir növ fərdiyyətçilik var. İslam bunun əksini tapşırıb. İslamda hər şey cəm halındadır, hətta ibadət də. Bildiyiniz kimi, ibadət insanın ən şəxsi işidir. İnsanın Allahla əlaqəsinin adi dünyəvi işlərlə, əməkdaşlıqla heç bir əlaqəsi yoxdur, Allahla insan arasında olan mənəvi əlaqədir. Əlbəttə, dua və zikr kimi ibadətləri deyirik, ibadətin ümumi mənasını nəzərdə tutmuruq; yəni camaatın adətən, zehnində olan adi ibadət. Bu, insanla Allah arasında olan əlaqədir. İslam bu ibadətin də kollektiv şəkildə icra edilməsini istəyir. Camaat namazı, həcc və sair - hamısı qrup şəklindədir. Hər halda, biz İslamın bu ictimailik ruhundan uzaq qalmışıq.¹

Vahid bir təşkilatın ilkin mənası budur ki, insanlar birləşərək əməkdaşlıqla, yardımlaşma ilə, bir yerdə addım atmaqla vahid bir istiqamətə doğru gedirlər, vahid bir şeyə nail olmaq istəyirlər. Deməli, təşkilat əxlaqı İslam əxlaqıdır. Təşkilat əxlaqı, nizam-intizamlı İslam əxlaqı deməkdir, başqa sözlə desək, iki qardaşın, iki həmfikirin bir-biri ilə qarşılıqlı əməkdaşlığıdır.¹