İsa Musayev, Mətləb Əlizadə

 
6.7. Tətbiqi proqram təminatına nümunələr 
6.7.1. Mətn redaktorları.
6.7.1.1 Microsoft firmasının Word mətn redaktoru 
Mətn redaktoru
165
mətn hazırlayıb çap edən proqram kompleksidir. Ən geniş 
yayılmış mətn redaktoru Microsoft firmasının Word proqramıdır. Bu redaktor mətni 
klaviaturadan yığmağa, mətnin (və ya bir hissəsinin) üzünü və ya özünü bir yerdən 
başqa yerə köçürməyə, başqa redaktorlarla informasiya mübadiləsinə imkan verir. 
Word – Mətn redaktorunun əsas anlayışları. 
163
Системы автоматизации проектных рещений
164
ensiklopediyalar, soraq kitabları və s.
165
mətn prosessoru

---

131 
Proqram pəncərəsinin əsas hissələri. 
Word-ün proqram pəncərəsinin ümumi görünüşü aşağıdakı kimidir (şəkil 1.). 
5
4
6
7
8
1
10
2
3
12
11
13
9
14
1. 
Title Bar
 (Заголовок-
Başlıq Çubuğu
166
) 
2. 
Minimize
 (
Свернуть
 – 
Minimum Kiçilt) düyməsi 
3. 
Restore
 (
Свернуть в
 
окно
 – Bərpa Et) düyməsi 
4. 
Close
 (
Закрыть
 – Bağla) 
düyməsi 
5. 
Control Menu Box
 
(
Контроль меню
 – 
İdarəedici Menyü Qutusu) 
6. 
Menu Bar
 (
Строка меню
 
– Menyü Çubuğu) 
7. 
Standard Toolbar
 
(
Стандартная
 – 
Standart Alətlər Çubuğu) 
8. 
Formatting Toolbar
 
(
Форматирование
 – 
Formatlaşdırma Alətlər Çubuğu) 
9. 
Status Bar
 (
Строка состояния
 – 
Vəziyyət Çubuğu) 
10. 
Horizontal Ruler
 
(
Горизонтальная Линейка
 – 
Üfqi Xətkeş) 
11. 
Vertical Ruler
 (
Вертикальная 
Линейка
 – Şaquli Xətkeş) 
12. 
Scroll Bars
 (
Полосы прокурутки
 
– Sürüşdürmə Çubuqları) 
13. Sürüşdürmə düymələri 
14. Mətn sahəsi 
Şəkil 1. Proqram pəncərəsinin əsas hissələri 
 Menyülər, əmrlər, qısayol düymələri və parametrlər. 
İxtiyari tətbiqi proqramla müəyyən işi görmək üçün uyğun əmrdən istifadə edilir. 
Eyni kateqoriyaya aid olan əmrlər müəyyən adla saxlanılır ki, bunların da hər birinə 
menyü deyilir. Menyü adları əks etdirilən sahəyə menyü sətri və ya menyü çubuğu 
deyilir. Müxtəlif proqramlarda, o cümlədən 
Windows
la
işləyən bütün proqramlarda 
menyülərdən və menyü əmrlərindən istifadə qaydası demək olar ki, eynidir. 
Word
-də əməliyyatı menyüdən əmri seçməklə, alətlər çubuqlarındakı düymədən və ya 
qısa yol düymələrindən istifadə etməklə yerinə yetirmək olar.
166
Buna sərlövhə sətri də deyilir. Çubuq əvəzinə bəzən panel, xətt və s. işlədilir.

---

132 
Hər hansı menyünü açmaq üçün 
Mouse-
un göstəricisini menyünün adının üzərinə 
gətirib sol düyməni sıxmaq lazımdır; 
 Menyülərin adlarında da hərflərdən birinin altından xətt çəkilir (məsələn, 
File 
(
Файл
– Fayl), 
Edit 
(
Правка
– Redaktə), 
Table 
(
Таблица
– Cədvəl) və s.). Lazım 
olan menyünü açmaq üçün klaviaturadakı 
[Alt]
düyməsinin sıxılmış vəziyyətdə 
menyünün adındakı altından xətt çəkilmiş hərfə uyğun düyməni sıxmaq kifayətdir 
(məsələn, 
File 
(
Файл
– Fayl) menyüsünü açmaq üçün 
[Alt+F]
düymələrini sıxmaq 
kifayətdir). 
Açılmış menyüdə əmrlərin siyahısı görünür. Əmri seçmək üçün 
Mouse
-un 
göstəricisini əmrin adının üzərinə gətirib sol düyməni sıxmaq lazımdır; 
 Menyü adlarında olduğu kimi əmrlərin adlarında da hər hansı bir hərfin altından 
xətt çəkilmiş olur (məsələn, 
New 
(
Создать
– Yeni), 
Paste 
(
Вставить
–
Yapışdır), 
Save As 
(
Сохранить как
–
Yeni Adla Yaddaşa Yaz) və s.). Menyüdəki əmri 
seçmək üçün əmrin adındakı altından xətt çəkilmiş hərfə uyğun düyməni sıxmaq 
kifayətdir. Məsələn, 
New 
(
Создать
– Yeni) əmrini seçmək üçün 
[N]
düyməsini 
sıxa bilərsiniz. 
Bəzi menyü əmrlərinin adlarının sağ tərəfində klaviatura düymələrinin adları 
göstərilir (məsələn, 
New 
(
Создать
– Yeni) əmrində 
Ctrl+N
, 
Save
(
Сохранить
– 
Yaddaşa yaz) əmrində 
Ctrl+S
və s.). Bunlar qısayol düymələri (
shortcut
) 
adlandırılır. Menyünü açmaq üçün uyğun qısayol düymələrini sıxmaq kifayətdir; 
Bəzi menyü əmrlərinin sol tərəfində kiçik rəsmlər (ikonlar və ya piktoqramlar) 
göstərilir. Bunlar alət düymələri adlanır. Belə əmri alət çubuqları (
Toolbar
) 
üzərindəki uyğun alət düyməsini sıxmaqla da çağırmaq olar; 
Menyülərdəki bəzi adlardan sonrakı ox işarəsi göstərilir ki, bunlar da alt menyülərə 
malikdir. Məsələn, 
View 
(
Вид 
– Görünüş) menyüsündəki 
Toolbars 
(
Панели 
инструментов
– Alətlər Çubuğu) alt menüdür. Alt menyünün adını seçdikdən sonra 
digər alt menyü və ya əmrlərin adlarından ibarət olan daha bir menyü açılır. Belə 
ierarxik quruluşa malik bir neçə alt menyü açıla bilər; 
Bəzən əmrin adlarından sonra "…" işarəsi göstərilir. Belə əmr seçiləndə dialoq