27
I bob bo‘yicha xulosalar
Turkiy tildan fors tiliga o‘zlashgan so‘zlarning o‘rganilishiga bag‘ishlangan
bob nihoyasida shuni aytish mumkinki, turkiy o‘zlashmalar nafaqat hozirgi vaqtda,
balki o‘rta asrlarda ham Alisher Navoiy o‘zining “Muhokamat ul-lug‘atayn”
asarida ilk bor fors tilidagi turkiy o‘zlashmalar haqida qimmatli ma’lumotlarini
qoldirgan. Alisher Navoiyning mazkur asarida ikki til - turkiy va forsiy o‘zaro
qiyoslanib o‘rganilgan. Muhimi “Muhokamat ul-lug‘atayn”
ikki tilni shunchaki
chog‘ishtirish uchungina yozilgan emas. Unda ikki toifa tilining bir-birida
qaytarilmaydigan qirralari o‘zaro chog‘ishtirilib, xos
xususiyatlari ilmiy asosda
yoritib berilgan.
Fors
tilidagi
turkiy
o‘zlashmalar A. Quronbekovning “Fors tili
leksikologiyasi” ning turkiy o‘zlashmalarga bag‘ishlangan “Turkiy tillardan
o‘zlashmalar” qismida ham yoritilgan. Unda fors
tiliga turkiy tillardan
o‘zlashmalar kirib kelishi qadimgi zamonlarga borib taqalishi qayd etilgan.
Qadimgi xitoy, yunon va arab manbalaridan va bir qator O‘rta Osiyo olimlarining
bizga qoldirgan asarlaridan, jumladan, Beruniyning “Osori baqiya”, Rabg‘uziyning
“Qissasi Rabg‘uziy”, Mahmud Qoshg‘ariyning “Devonu lug‘atit turk”, Hazrati
Navoiyning “Muhokamat ul-lug‘atayn” asarlaridan ma’lumki,
Eron va Turon
xalqlarining o‘zaro munosabatlari qadimgi zamonlardan boshlab mavjud bo‘lgan.
Bundan tashqari Eron olimi M. Noyibiy, ozarbayjonlik D. Rahimli ham o‘zlarining
qimmatli fikrlarini qoldirganlar. Umuman olganda, turkiy o‘zlashmalarga oid
mavzular to‘liq o‘rganilmagan, asosan
leksik jihatdan tadqiq etilgan, fonetik,
morfologik va semantik moslashuvlar o‘rganilmagan.
Dostları ilə paylaş: 
