İsmail arabaci kiMDİR

1. Kuzey Batı Türkleri (Güney Azerbaycan)

        Türkiye ve Kuzey Azerbaycan’ın sınırlarından İran coğrafyasının içine kadar uzanan topraklarda Azerbaycan Türkleri yaşamaktadır. Bu toprakların tarihi adı da Azerbaycan’dır.

        Eski Türk illerinden Afşar, Bayat, Beğdili, Bayındır, Kıpçak, Halaç, Akkoyunlu, Karakoyunlu, Rumlu, Ustaçlı, Tekeli, Şamlı, Zolkadir, Varsak, Capani, Turgutlu, Ecirli, Kaçar, Bayburtlu, İspirli, Karagözlü, Burçalı gibi illerin bir araya gelmeleri ve kaynayıp karışmaları Güney Azerbaycan Türklerinin oluşumunu sağlamıştır.

        Tarih boyu Azerbaycan’da yaşayan Kıpçaklar ve Halaçların çoğu Oğuz Türklerinin içinde erimiştir. Ama o şivelerden kalan kelime ve deyimler bölgede çeşitli şivelerin oluşmasına neden olmuştur. Bugün eski halaç lehçesinde konuşan Türkler genelde Kum, Tefreş ve Selefcegan gibi kentlerde 50-60 köyden oluşan küçük gruplardan ibarettirler.

        Güney Azerbaycan‘da yaşayan Türklerin çoğunluğu Müslüman ve Caferi Şiilerdir. Az sayıda da olsa Sünniler de bulunmaktadır. Bölgede çok az sayıda Bahai, Hıristiyan, Zerdüşt ve Musevi Türkler de yaşamaktadır.

1. Doğu Azerbaycan, Erdebil ve Zencan illerinde nüfusun tamamının Türk oluşu nedeniyle: 3,325,540 + 1,168,011+1,036,873 = 5,530,424 kişi

        2. Batı Azerbaycan Kürdistan ili ile komşu olduğundan dolayı Mahabad ve Sakız gibi bazı Kürt yerleşimleri bu ilde bulunmaktadır. Aynı zamanda ihtilalden sonra İran devletinin yeni politikası doğrultusunda Türkiye Cumhuriyeti ve İran’daki Türk nüfus ile Türkiye ve Kuzey Azerbaycan arasındaki bağları engellemek için sınır bölgelere ve Urmu kentine Kürt yerleştirme siyaseti uygulanmış, bu nedenle bölgede %15 civarında Kürt yaşamaktadır: 2,496,320-374,448=2,121,872 kişi.     

         3.Tahran başkent olduğundan dolayı aynı zamanda ticaret, sanayi ve siyaset kentidir. Eğer 1951’de kentin %35’i Türk olmuşsa, bu rakam 1978 yılından sonra Güney Azerbaycan’daki işsizlik ve sosyo – ekonomik gerileme ile birlikte ülke merkezine yönelik yoğun göç olarak bu oranı tahminen %60‘ını yükseltmiştir. Tahran çevresindeki son yıllarda kurulan ve hızla büyüyen İslamşeher (265,450), Kudüs(Kala HasanHan)(138,278), Tahran’ın içinde bulunan Kerec, Mehrşehr ve Recayi şehr (940,968) dev Türk kentlerini buna örnek olarak göstermek mümkündür.

          İşte bu sebepten dolayı Tahran ilinin %60’i Türk soylu kabul edilmiş, ve bu da 6,705,743 kişi anlamına gelmektedir.

         4. Hemedan kenti Güney Azerbaycan’ın sınır ili olduğundan dolayı bu ilin iç bölümlerinde Türkler ve İran’ın içlerine yönelik Lorlar yaşamaktadır. Bu ilin de hemen hemen %70’ini Türkler oluşturmaktadır: 1,174,570 kişi. 

         5. Son olarak Hesaplamaya tabi tutulan iller, Türklerin en az yaşadıkları Merkez, Gilan, Kürdistan ve Kum illeridir. Gilan ve Merkez bölgesinde Türk nüfus yoğun olduğu halde Kürdistan ve Kum’da çok az Türk yaşamaktadır.

         Buradaki Türk nüfusunu %30 hesaplarsak: 1,701,040 kişidir.    

         Bu beş bölgedeki sonuçlar toplandığı zaman 5,530,424 + 2,121,872 + 6,705,743 + 1,174,570 + 1,701,040 = 17,233,649 kişiye demektir.

         Bunun dışında sosyo – ekonomik durum ve işsizlik nedeni ile 1978’den sonra Tahran’ın dışında başka yerlere çalışmak amacı ile gidilen yerler İran’ın Güneyi’nde bulunan Adalar, Laristan bölgesi, liman kentleri, Kuzeyde Mazenderan ve ülkenin doğusunda bulunan  Meşhed bölgesinde ki iş merkezlerine akın etmişlerdir. İran, Irak savaşlarında bu genç ve çalışan nüfusun göçü daha da artmıştır. Bu da beş bölgedeki toplam nüfusu ülke nüfusundan çıktıktan sonra yani 42,821,839’ın en az %01’i 428,184 kişilik işçi nüfusa tekabül eder.

         İran diye adlanan coğrafyası İstatistik Merkezinin (1998-1999) verdiği rakamlar doğrultusunda İran‘ın toplam nüfusu 60,055,488 kişidir. Bunun 17,661,833’ü kişi yani toplam nüfusun %29,4‘ü Türk’tür.

        Ordu istatistiklerine bakıldığında, oradaki verilere dayanarak çıkarılan oran %29,01 idi. Bu da kesin olarak yapılan hesaplamayı doğrulamaktadır.