Istanbul Üniversitesi Matbaası

Amsterdam ve Bali bildirgelerinde ise hasta hakları beş ana başlık altında toplanmıştır:

1. Tıbbi bakım hakkı: Her insanın hiçbir ayrım yapılmaksızın koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmeti alması, sağlık hizmetlerinin herkes için eşit ulaşılabilirlikte ve sürekli olması olarak tanımlanan tıbbi bakım hakkı, hasta haklarının temelini oluşturur. Tıbbi bakım hakkı çerçevesinde önemli bir konu da hastanın her zaman yararına uygun bir biçimde ve genel kabul gören tıbbi ilkelere göre tedavi edilmesidir.

2. Bilgilendirilme / Bilgi edinme hakkı: Bilgilendirilme hakkı; hastaların durumları ile ilgili tıbbi gerçekleri, önerilen tıbbi girişimleri, her bir girişimin potansiyel risk, yarar ve alternatiflerini, tedavisiz kalmanın sonuçlarını, tanı, prognoz ve tedavinin gidişatını içerecek şekilde sağlık durumları konusunda tam olarak bilgilendirilmesini kapsar. Bilgilendirilmenin hastanın anlama kapasitesine uygun yolla ve en az tıbbi terim kullanılarak yapılması, ortak bir dil yoksa çeviri yapılması gereklidir.

Hastanın gerçeği bilme hakkı, özerkliğe saygı ilkesinin bir uzantısıdır. Hastanın kendi sağlığıyla ilgili gerçek bilgileri tüm açıklığıyla bilmesi kadar doğal bir hak olamaz gibi görünmektedir Buna karşın hastanın kendi sağlığıyla ilgili olumlu / olumsuz her şeyi bilmesinin onun sağlığı üzerine ne gibi etkileri olabileceği halen tartışılan bir konudur. Tıbbi gerçekle ilgili tüm bilgileri hastaya söylemek, insan sağlığı gibi önceden kesin bir hüküm verilemeyecek bir konuda, mutlak bir kural olamaz. Hastanın tıbbi koşullarına, bedensel ve ruhsal durumuna yarar sağlayacağından emin olunduğu bazı durumlarda tıbbi bilgiler hastadan saklanabilir, değiştirilebilir. Ancak bu hekimin sistemli biçimde paternalistik bir tutum sergilemesini, hastasının bilme hakkının önüne geçmesini etik yönden haklı çıkartmaz.

Hastayla ilgili tıbbi gerçeklerin söylenmesi kimi zaman hastanın iyiliğine-yararına olmayabilir. Hekimlerin bazı tıbbi bilgileri hastalarından saklamak zorunda kalmaları tıbbi müdahalenin bir parçası olabilir. Örneğin, tedavi amaçlı bir plasebo uygulamasının hasta tarafından bilinmesi tıbbi müdahaleyi anlamsızlaştırabilir. Ya da bir hastanın kanser olduğunu öğrenmesi onun psikolojisini nasıl etkiler? Bu durum onu, ölümüne bile neden olabilecek bazı davranışlara sürükleyebilir mi?