Istanbul Üniversitesi Matbaası

Hayvan Deneyleri Etik Kurulları

Deneysel amaçla hayvanları kullanacak olan araştırıcıların projelerini etik açıdan inceleyen kurullardır. Bu kurullar yeni kurulmaya başlamışlardır.

Etik Kurullar deney hayvanları ile yapılacak olan bilimsel araştırma, test, sağlık hizmetleri uygulamaları, eğitim- öğretim ve yayın gibi etkinliklerde kullanılan yöntem ve materyaller ile ilgili minimum etik standartları saptamak, etik ilkeler doğrultusunda görüş bildirmek ve araştırma önerilerini bu açıdan incelemek üzere kurulmuşlardır.

Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik (6.07.2006) ile deney hayvanlarının kullanılma amaçları, Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulu ve yerel etik kurulların kuruluş, görev süresi, çalışma yöntemi belirlenmiştir.

Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulu; yerel etik kurulların yönetmelik hükümlerine uygun olarak kurulup kurulmadığını ve çalışıp çalışmadığını denetler. Yerel etik kurulların hizmet verdiği kurum ve kuruluşlardaki deney koşullarını ve laboratuarların taşıması gereken etik standartları belirler ve denetler. Yerel etik kurul kararlarına yapılan itirazları değerlendirir. Yerel etik kurul olmayan ve gerekli koşul sağlamayan yerlerde deney hayvanı kullanılmasını engelleyici girişimde bulunur. Deney hayvanı kullananların sertifikalarının denkliğini değerlendirir ve ülke çapında deneylerde kullanılan hayvanların istatistik bilgilerini toplar. Hayvan deneyleri yerel etik kurulları; deney hayvanları ile yapılacak tüm işlemleri etik yönden değerlendirir, protokolleri onaylar veya gerekçeli olarak ret eder. Kurumda deney hayvanı kullanılma sürecinin etik kurallara uygun olarak sürdürülmesini denetler ve gerekli düzenlemeler yapar, deneyin protokole uygunluğunu denetler ve gerekli gördüğünde sonlandırılmasına karar verebilir. Deney hayvanları ile çalışacak personelin eğitim almasını sağlar, sertifika programları düzenler ve sertifikası olmayanlara deney yapma izni verilmez. Deney hayvanlarının üretim, yetiştirme, barındırma, nakil koşulları ile deneyin yapıldığı laboratuar koşullarının etik yönden uygunluğunu denetler, uygun görmediğinde deney hayvanı kullanılmasını engeller. Deney hayvanı kullanımı ile ilgili her türlü veriyi toplayarak Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kuruluna sunar. Deneysel çalışma sonunda ortaya çıkan atıkların ve ölü hayvanların bertarfını sağlar.

Yerel etik kurulların çalışma ilkeleri arasında; daha önce ayrıntılı olarak yapılmış deneyleri tekrarlamamak, deneylerde mümkün olduğu kadar bilimsel sonucu verebilecek en az sayıda hayvanın kullanılmasının sağlanması, en az acıyı çektirerek ve strese sokmadan bilimsel açıdan güvenilir veri elde edilmesi, araştırma süresince deney hayvanlarının türüne uygun şartlar hazırlayarak ve en iyi fizyolojik, davranışsal ve çevresel koşulların teminini sağlamak, eğitimli personel tarafından uygun koşullarda deney hayvanı bakımını sağlamak, deney için uygun hayvanların seçiminin sağlanması, uygun acı, ağrı kesiciler ile anestezi yönteminin kullanılması, hayvanın uzun süreli ağrı ve acı yaşayabileceği bir deneye tabi tutulmasının önlenmesi, araştırmada kullanılan ve yaşamlarını sürdüren deney hayvanlarına deney sonunda sağlıklı yaşam koşullarını sağlamak yer almaktadır.