İxtisas: 5301. 01 Daxili fiskal siyasət və dövlət maliyyəsi İqtisad elmləri üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş dissertasiya

B Daha da yüksəlmiş defolt riski mövcuddur.

CCC Defolt riski reallaşmaq üzrədir. Ödənişlərin və maliyyə öhdəliklərinin yerinə yetirilməsi birbaşa olaraq iqtisadi şərtlərdən asılıdır.

CC Defoltun bəzi əlamətləri artıq görünməkdədir.

C Defolt qaçılmazdır.

D Ölkə artıq defolt vəziyyətindədir.

Mənbə: Fitch Ratings

Beynəlxalq agentliklər tərəfindən banklara verilən reytinq cədvəli, cədvəl 4-də təqdim edilmişdir, reytinq şkalası və xarakterisitikası cədvəl 5-də göstərilmişdir.

Cədvəl 4.Beynəlxalq agentliklər tərəfindən banklara verilən reytinq cədvəli

Reytinq	Maliyyə vəziyyəti	Xarici dəstək səviyyəsi	Əlavə şərtlər
AAA	Yaxşı	Yüksək	Maliyyə vəziyyətinin və xarici dəstək səviyyəsinin qiymətləri 6 ay ərzində dəyişdirilirdi, maliyyə göstəriciləri pisləşməmişdir
AA	Yaxşı	Yüksək	Maliyyə vəziyyətinin və xarici dəstək səviyyəsinin qiymətləri 4 ay ərzində dəyişdirilməmişdir
A	Yaxşı	Yüksək
BBB	Yaxşı	Orta	Maliyyə vəziyyətinin və xarici dəstək səviyyəsinin qiymətləri 6 ay ərzində dəyişdirilməmişdir, maliyyə göstəriciləri pisləşməmişdir
	Kafi	Yüksək	Maliyyə vəziyyətinin qiymətləri 4 ay ərzində “kafi”-dən yuxarı səviyyədə saxlanılmışdır
BB	Yaxşı	Orta
	Yaxşı	Aşağı	Maliyyə vəziyyətinin və xarici dəstək səviyyəsinin qiymətləri 6 ay ərzində dəyişdirilirdi, maliyyə göstəriciləri pisləşməmişdir
	Kafi	Yüksək
	Kafi	Orta	Maliyyə vəziyyətinin qiymətləri 4 ay ərzində “kafi”-dən yuxarı səviyyədə saxlanılmışdır
B	Yaxşı	Aşağı
	Kafi	Aşağı	Maliyyə vəziyyətinin qiymətləri 4 ay ərzində “kafi”-dən yuxarı səviyyədə saxlanılmışdır
	Kafi	Orta
CCC	Kafi	Aşağı
	Şübhəli	Orta
CC	Şübhəli	Aşağı
C	Şübhəli	Aşağı

Cədvəl 5.Reytinq şkalası

Reytinq	Reytinqin xarakteristikası
A	Bu qrupa daxil olan bütün banklar böhranda nəinki sıxışdırılmamağa, həm də inkişaf etməyə imkan verən yaxşı maliyyə vəziyyəti ilə xarakterizə olunurlar. Bundan əlavə, iqtisadi şəraitin kəskin pisləşməsi təqdirində onlara xarici dəstək təmin edilib.
B	BBB-dən tutmuş B-dək reytinqli kredit təşkilatları maliyyə dayanıqlığı tələblərinə cavab verirlər. Onların bir neçəsinin göstəriciləri A qrupundan olan bankların analoji göstəricilərindən artıq ola bilər. Eyni zamanda hadisələrin neqativ dəyişməsi nəticəsində onlar ya xarici dəstəkdən kəskin asılı vəziyyətdə, ya da tamamilə dəstəksiz qala bilərlər.
C	Bu bankalrın maliyyə dayanıqlığının göstəriciləri orta səviyyədən aşağıda yerləşirlər. Bununla belə sanasiya çərçivəsindən kənarda xarici dəstək ehtimalı çox da yüksək deyil. Sanasiya edilən banklar müvafiq prosedurun bitməsinədək avtomatik olaraq ona düşürlər.

Milli bank bazarında rəqabət mühitinin hər şeyi əhatə edən analizi aşağıdakı məsələlərin baxılmasından ibarətdir:

• 
  Bank universaldırmı, və ya onun fəaliyyəti müəyyən bazar seqmentləri ilə
  

məhdudlaşdırılıb?

• 
  Bank bir və ya iki analoji ölçülü bankla rəqabət aparırmı?
  
• 
  Bank bazardakı ən kiçik və ya ən böyük maliyyə institutudurmu?
  
• 
  Bazarda bank təşkilatlarının artıqlığı və ya əksinə çoxluğu müşahidə
  

edilirmi?

• 
  Bank, onu rəqiblərə nisbətən daha üstün mövqeyə çıxaran xidmət və
  

məhsulları təqdim edirmi?

• 
  Nizamlayıcı təsirin zəifləməsinin perspektivləri necə olar, əgər bank bazarı
  

sərt nizamlanırsa, və belə zəifləmə aktivlərin keyfiyyətinə və bankın gəlirliliyinə necə təsir göstərə bilər?

Digər faktorlar yerli bazarda əcnəbi banklarının olmasını və əhəmiyyətini, bank məhsulları ilə bürünən əhalinin payını (ilk əvvəl, bank hhesablarına mallik olan əhalinin payını), o cümlədən dəyişkən rəqabət mühiti barədə informasiyanın işlənməsinin operativliyini daxil edirlər. Bütün bu faktorlar rəqabət mühitinin xarakteristikasını formalaşdırırlar.

Mərkəzi Bank, bir qayda olaraq, dayanıqlığına, və bunun nəticəsi olaraq, təhlükəsizliyinə təsir göstərir. Müasir dünya böhranı şəraitinə bütün ölkələrdə, bank sahəsinin nizamlanmasını həyata keçirən orqandan asılı olmayaraq, ayrı-ayrı ölkələrin Mərkəzi Bankları ilə hökümət arasında, həmçinin müxtəlif ölkələrin Mərkəzi Bankları arasında böhran nəticələrinin yumşaldılması və öhdəsindən gəlməsi, o cümlədən pul və maliyyə sabitliyi siyasətinin keçirilməsində hərəkətlərin uyğunluğu izlənilir.

Beynəlxalq agentliklər tərəfindən banklara verilən reytinq cədvəlini rəhbər tutaraq, Mərkəzi Banklar pul siyasətinin tətbiqində istifadə etdikləri alətlər cədvəl 6-də təqdim edilmişdir.

Cədvəl 6.

Pul siyasətinin tətbiqində istifadə olunan alətlər