Kalesinde Halil Paşa Kulesi ve sahil kapusu Resim: Sabiha Bozcalı
Yüklə 5,55 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- BAYRAS yahud \ Aleksandros Bayras (Kesim; Nezih)
- BAYRI (M. Hâlid)
- M. Hâlid Bayrı (Resim
BAYRAMYERi SOKAĞI — Kadıköyün- de Mısırlıoğlu semtinin sokaklarmdandır; Söğütlüçeşme Caddesi ile Halidağa sokağı arasında uzanır, iki araba rahat geçecek ge- nişlikde olup kabataş üzerine asfalt dökül müş ise de yer yer bozulmuşdur, bir kısmı ise tamamen kabataş döşelidir. Evleri üçer katlı ahşab, kagir ve beton, çoğu bağçeli, so kak kapularına beşer altışar taş merdivenler le çıkılır hâli vakti yerinde aile meskenleri dir. Terzi, sobacı, lâstikci, kaynakçı, piyano cu, doğramacı, mozayik-mermerci dükkân ları ile bir çarşi boyu manzarası arz eder. Meltem sokağı ile de bir kavuşağı vardır (Eylül 1960) Hakta Göktürk BAYRAS yahud \ Aleksandros Bayras (Kesim; Nezih) BARAS (Aleksandros) — Zamanımızın tanınmış yunan şairlerinden; asıl adı Mene-laos Anagnostopulos'-dur, bu isim şâirin müstear adıdır; bu satırların yazıldığı 1960 yılında Yunanistanın istanbul Konsolosluğu arşiv şefi bulunan A-leksandros Bayras 1906 da îstanbulda doğdu. Eserleri: Sintesis (sentezler) I (1933); Sintesis II, 1938; Sintesis III, 1953; Piinata (şiirler), (1953). Orhan Velinin şiirlerinden bir kısmını «Orhan Velinin yirmi şiiri» adı ile yunancaya terceme etmiş ve 1955 de neş-retmiştir. Bibi: Neoklis Sarris, not. BAYRI (Mehmed Hâlid) — İstanbul Belediyesi memurlarından; Türk halk edebiyatı ve folkloru üzerinde ömrü boyunca çalışmış ve bu yolda bir nesle hocalık etmiş seçkin bir sîmâ; 8 Şubat 1896 da îstanbulda Üsküdarda Kadıasker Ahmed Efendi Mahallesinde doğdu; babası bahriye binbaşılarından Ahmed Muammer Bey; annesi Mâide Hanımdır; baba tarafından aslı Diyarbakırlı olup dedesi Zühdi Bey küçük yaşda îstanbu-la gelmiş, bahriye mektebine girmiştir. İlk tahsilini Üsküdarda Kadıasker Ahmed Efendi mektebinde yapan M. H. Bayrı, ailece dede ve baba mesleğine girerek denizci olması istendiği halde Tophanedeki Feyziye Rüşdi-yesini bitirerek Kabataş idadisine girmişdir. idadiden diploma alarak Edirne vilâyetinin Şahin Nahiyesi müdürlüğüne tâyin edilmiş, o sırada da Balkan Harbi başlamışdır. Meşhur muhasarada Edirne içinde bulunmuş, hayatın acılarını genç yaşında pek yakından görmüş ve tatmışdır. Birinci harbden sonra Edirne Nâfia Müdürlüğü kalemine kâtib ol-muşdur. Bu vazifede iken Birinci Cihan Harbi çıkmış, ihtiyat zabiti olarak askere çağırılmış, Çanakkale de ve Suriyede bulunmuş, hastalanarak tebdili hava için İstanbula gön- — 2316 — — 2317 — BAYRI (M. Hâlid) derilmiş ve Ayan Meclisi kâtibliğine tayin edilmiştir; Ayan Meclisinin lağvinde de İstanbul Belediyesine intisab etmiştir; Belediyede Umumî Meclis kâtipliği, istatistik ve neşriyat şubesi şefliği, iktisad müdür muavinliği, hesab Şişleri murâkibliği, levazım müdürlüğü, mezad müdürlüğü yapmış ve 1953 de emekliye ayrılmışdır. Emekliliğinde de bir ara Renizi kitabe-vinde redaktör ve musahhih olarak çalışmış, sonra Çocuk Esirgeme Kurumunun İstanbul il müdürlüğünü yapmışdır. 27 Ekim 1958 de vefat etmişdir. Yüksek tahsilini memur bulunduğu sırada İstanbul Darülfünunun Edebiyat Fakültesinde tamamlamış olan M. H. halk edebiyatı ve folklor ile iştigali, Çanakkale muha rebesine âid duygularını ihtiva eden «Maziden bir yaprak» adındaki eseri ile başlar; bu mensur eser 1919 da ihtiyat Zabitleri Te-âvün Cemiyeti tarafından basdırılmışdır. 1922 de Prof. ismail Hikmet Ertaylamn çıkardığı «Düşünce» mecmuasının yazı işleri müdürlüğünü üzerine almış, 1924-1925 arasında da ayni sıfatla «Anadolu» mecmuasını idare etmiştir. 1927 de adını unutdurmayacak büyük işine teşebbüs etmişdir, Ankara kız ve erkek liseleri felsefe ve sosyoloji muallimi ve İstanbul Darülfünunundan arkadaşı Ziyaed-din Fahri ile baş başa vermiş, bir «Folklor~ Halk Bilgisi Derneği» kurmak için bir nizâmnâme hazırlamışlardır; tasarlanan bu cemiyet, M. H. Bayrı îstanbulda olduğu halde, 1927 de Ankarada kuruldu; kurucular arasında îshak Refet Isıtman ve İhsan Mahvı de 'bulunuyordu. Bir sene sonra da derneğin İstanbul şubesi teşekkül etti. İstanbul şubesinin kurucuları arasında bulunan Konserva-tuvarın eski müdürü Yusuf Ziya Demircioğ-lu, bu sırada halk türküleri ve efsanelerini derlemiye başlamış, folklor çalışmaları yapı- . yordu. Bu haberi büyük bir sevinçle aldı. Mehmed Halid Bayrı ve arkadaşlarına o zaman Şehzadebaşında olan Konservatuvar binasında bir oda verebileceğini söyledi. Böylece Halid Bayrı ile arkadaşları Abdülkadir İnan, Agâh Sırrı Levend, Prof. Fuad Köprülü, Prof..Ahmed Caferoğlu, Ahmed Kudsi Tecer, Ekrem Besim, İhsan Hamamioğlu.
İzzet Âdil, Melâhat Sabri, Mahmud Ragıp. Gazimihâl, Yusuf Ziya Demirci, Raife Kakkı, Prof. Dr. Süheyl Ünver, Halûk Nihat Pepeyi, öğretmen Sadi, Sırrı Numan Bilge İstanbul Türk Halkbilgisi Derneği şubesini faaliyete getirdiler. Ankara'da toplanan Derneğin ikinci umumî heyet toplantısı çok ilgi çekici olmuştu. İdare ve ilim heyetlerine seçilen zevat memleketimizin en değerli ilim adamları idi. Bu suretle gerek bütün ilim adamları ve gerekse mes'ul resmî mercî olan Maarif Vekâleti, millî kültürün ön safa geçmesine büyük önem veriyordu. Dernekte vazife alanlar arasında zamanın Maarif Vekilleri Mustafa Necati ile Vasıf Çınar da vardı. Teşkilâtta faal görev alan zevattan başka sayısız fikir adamı Derneğin destekleyicisi idi. Halid Bayrı, bu durumu gördükten sonra İstanbul şubenin çalışmasına dört elle sarıldı. Dâima en fazla iş gören, fakat yine dâima ikinci plânda kalmayı tercih eden bir halde çalıştı. 1929 Kasını ayında İstanbul şubesi tarafından çıkarılan «Türk Halkbilgisi Haberle-ri»nin l ci sayısı yayınlandı. Bu dergi, bin-bir müşkülâtla çıkısına devam etti. 1931 yılında 19. sayısına kadar çıkan dergi bîr ara kapandı. Çıkamamak tehlikesi geçirdi. Fakat Halid Bayrı'nm teşebbüsü üzerine 1933 yılında Eminönü Halkevi Dil, Tarih, Edebiyat Kolu Başkanı olan Prof. Köprülü'nün yardımı ile 1942 yılına ve 124. sayıya kadar çıktı. Halid Bayrı, yılmadan, usanmadan bu derginin başında çalıştı. Gerek Derneğin Halkevlerine iltihak ettiği 1932 yılından evvel ve gerekse sonra folklorcularla teması kesmedi. Onlarla muntazaman muhabere ile temin ettiği yazıları dergide neşretti. Bunlar i-çinde daha geniş olanlarını kitap haline getirdi.
M. Hâlid Bayrı (Resim: Necnıî Riza. Folklor Araştırmaları) hakkında araştırma- Bu arada kendisi de folklor gezilerine iştirak ediyor, İstanbul folkloru ANSİKLOPEDİSİ lar yapıyor,, bir an dahi boş durmuyordu. Halid Bayrı, bu en verimli çağında Türk içtimaiyatına büyük hizmetlerde bulunmuştur. Ayrıca bu sahada çalışanları da teşvik etmiştir. Türk Halkbilgisi Haberleri" dergisinden başka daha sayısız dergide, folklor, edebiyat ve Türkçülük konusunda sayısı binleri aşan makale ve yazı neşretti. Halid Bayrı'nın, bu yazıların dışında kalan ve kitap halinde neşredilen eserleri şunlardır : Maziden Bir Yaprak (1919). Mâniler (1933). Cıımlınriyct Devrinde Halkbilgisi Hareketleri (1933), Balıkesirli Bîr Şair (1934), İstanbul Argosu ve Halk Tabirleri (1934), Belediye İşleri Kılavuzu (2 cilt, 1936), Halk Şairleri Hakkında Küçük Notlar (1937). Halk Âdetleri ve İnanmaları (1939), İstamnıl Folkloru, cilt 1. (1947). Belediye Gelirleri Kanunu ve Gerekçeleri (1948, Muhtar Acar île), MsJ. ülî İdareler Kılavuzu (3 cilt, 1949, Müh-tar Acar île), Halk Şiiri XIX. Yüzyıl (1956), Halk giiri XX. Yüzyıl (1957). Gevheri (1958). Bayrı'nm bu basılı eserlerinden başka «Dadaloğlu Hakkında Notlar» isimli bir eseri daha olduğunu haber aldığımız halde, onu görmek mümkün olmadı. Maarif Kitaphane-si tarafından «Viranı» adlı eseri de basılacaktır. Daha hazırlanıp ta basılmamış bir hayli eseri vardır. «Yahya Kemal ve Eserleri» adile hazırlamakta olduğu bir eseri de yarıda kalmıştır. Hazırladığı, fakat bastırmak imkânı bulamadığı eserleri de şunlardır; Viranı (Hâlen Maarif Kitaplıanesinee basılmaktadır), Saz Şâirleri Hakkında Araştırmalar (Altı cilt), Mutasavvıf Halk Şâirleri Hakkında Araştırmalar (iki cilt), Bektaşi Şâirleri, Uç Kadın Şâirimiz (Son günlerinde bu eserini iki kitap halinde tertiplemişti), Son Osmanlı Tarihçileri, BAYSAL (A. Tevfik) Türk Halk Edebiyatında Atatürk ve İnönü, Çanakkale Savaşı Hâtıraları, İstanbul Folkloru, Cilt II. İstanbul Semtleri, Âşık Remzi Akbaş mahlası ile yazdığ; şiirler. Merhum, 1896 da doğduğuna göre, ölümünde henüz 62 yaşında bulunuyordu. En verimli çağını idrak ettiği muhakkaktı. Lâkin son yıllarda şikâyet ettiği romatizma ve bronşiti onu zayıf düşürerek zamansız üfûlüne sebeboldu. Son zamanlarda yalnız «Türk Folklor Araştırmaları» dergisinde yazıyor, sahibi olduğumuz bu derginin «Türk Halk bilgisi Haberleri»nin bırakdığı boşluğu doldurduğunu, bununla iftihar ettiğini söylüyordu. Bayrı, Tahsin Demiray'm yakın dostu idi. İkisi de milliyetçi ve halk kültürüne inanmış kimselerdi. Demiray bir ara Musa-hipzade Celâl ve Bayrı ile Eski İstanbul Hayatı ve folklorunu ele almış ve bu sahada Musahipzadenin «Eski İstanbul Yaşayışı» ve Bayrı'nın da «İstanbul Folkloru» nün I. cildini neşretmişti. Onun değerli kitaplığı şimdi emin ellerde bulunmaktadır. Merhum hayatında bir defa evlenmiş ve bu kı.sa süren evliliğinden çocuğu olmamıştır. Kız kardeşi Dinar Damgacı Hanım ve iki aydın yeğeni hayattadır. Yeğenlerinden Hayrünnisa önuray (Damgacı) evli ve İstanbul Defterdarlığında memurdur. Mihrinnisa Damgacı ise İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türkoloji Bölümünden mezun olup, Sakarya Lisesi edebiyat öğretmenidir. «Türk Folklor Âraştırmaları»nır Ocak 1959 tarihli 114 üncü sayısı Üstad Mehmed Hâlid Bayrının hâtırasına tahsis edilmiştir. İhsan Hmçer BAYSAL (Ahmed Tevfik) _ Esnafdan Halil Ağanın oğlu olup 1865 de Eginin Kemaliye kasabasında doğmuştur, Eğin rüş-diyesinden mezundur; yirmi dört yaşında iken Kütahya - Eskişehir arasında seyyar postacılık ile devlet hizmetine girdi, îttihad-cılara ait gizli yazıları taşıdıkları anlaşılan Rumeli seyyarları, Sultan Hamidin bir irâdesi üzerine Anadoludakilerle Mecburi becayişe tabi tutulunca 1900 yılında Selânik-Manastır hattında çalışmağa memur edildi. BAYSAL (Kemâl) — 2318 —
ÎSTANBUL ANSİKLOPEDİSİ — 2319 -- BAYSAL (Mevlûd) Selânikde posthâne başkâtibi Talat Bey le tanıştı ve koyu bir ittihadcı oldu. Talat Bey, meslekdaşmın sağlam seciyesini be ğendi ve ona itimad etti. Zaman zaman kendisinden ay baş larında verilmek ü- zere, bir iki mecidi- Ahmed Baysal yeiik istikrazlar bile (Resim: s. B.) yapıyordu. Takriben on yıl Talat Bey Sadırazam oldu; fakat eski yakmlıkdan istifadeye tenezzül etmeyen Ahmet efendi mütevazı vazifesine devam etti. Birinci Dünya Harbinde, Ankara - İstanbul posta seyyar memuru iken ailesini geçindirmek üzere beraberinde getirdiği erzak yüzünden müfettiş raporile açığa çıkarıldı. Üç ay açıkta kaldı. Çok sıkıntı çekdi. Nihayet Talat.Paşa ile yakınlığını bilen arkadaşlarının devamlı teşvikleri üzerine Bâbıâliye giderek kalemi mahsusdan randevu istedi. Çok dikkate şayan olan bu mülakatı, Oğlu Mevlûd Baysala şöyle anlatmıştır : «İzzeti nefis denilen şeyi bilene çok ağırdır, zordur; artık bunalmış olmam da koca bir sadırazamı görüp eski dostlukdan faydalanmama kâfi sebeb değildi, fakat senin ve annenin istikbalinize ait mes'uliyet hissi bütün mukavemetimi kırdı, mecburen gitmeğe karar verdim. Benim ismimide listeye' yazdılar ve büyük bir salona sokdular. O zamanlar Sadırazam, ziyaretçilerini bu salonda biriktirir ve kendisi salona girip derdlerini dinlerdi. Sadırazamı görmek isteyenlerin kılık, kıyafetleri karşısında, kendi hâlimden utandım ve kapının kenarında bir yere iliştim. Zaman zaman cesaretim kırılıyor, dışarı sıvışmak ve bu teşebbüsten vazgeçmek için fırsat kollayordum. İşte tam bu sırada kapı açıldı ve Talat Paşa yanında, not alan bir kâtiple salona girdi. Herkes kıyametti. Paşa evvelâ hâzurunu şöyle bir süzdükten sonra sırayı ve teşrifatı bir tarafa bırakarak güler bir çehre ile bana doğru yürüdü. Tıpkı Selânikte yaptığı gibi kimseye sezdirmeden, hafifçe karnımı yumruklayarak kulağıma fısıldadı: — Ahmed, bir mecidiye ver, ay başında
Dedikten sonra müracaatımın sebebini sordu. Onun bu babacan hali, latifesi ve iltifatı gözlerimi yaşartmıştı. «Halimi kısaca anlattım. O, seyyarların bu gibi ehemmiyetsiz ve masum kabahatlerinin çok yakın bir aşinası idi!.
«Bu sözlerimden son derece mütehassis olan zamanın sadırazamı şefkatle yanağımı okşadı: — Ahmedciğim, hemen git vazifene baş la... dedi. «Bâbıâliden Sirkecideki paket postaha-nesine gidinceye kadar (herhalde telefonla) ne olmuşsa olmuşki, müdür başta olmak üzere bütün arkadaşlar beşuş çehrelerile, emrin geldiği müjdesini vermek üzere pos-tahânerıin haricine toplanmış beni bekliyorlardı...... 1938 de mesud insan olarak vefat eden ve bütün ömrü P.T.T. hizmetinde geçen Eğinli Ahmet Efendi Unkapanı Postahânesi müdürlüğünden emekliye ayrıldığı zaman Talat Paşa hayatta değildi.
W'"
Fotoğrafa karşı küçük yaşdan beri aşırı merakı vardı, Zonguldakda bir ilk okul talebesi iken babasına çok kaabiliyetli bir çırak olmuşdu; orta mektebde iken Ankarada Ulus ve İstanbulda Tasvir gazetelerinin Zonguldak foto muhabirliğini yapmışdı. 1939 senesinde Halk Evlerinin tertib eylediği Türkiye Fotoğraf Müsabakasına İstanbuldan iştirak ederek birinciliği kazandı; ertesi yıl ayni müessesenin ikinci müsabakasına Zon-guldakdan iştirak etti, bu sefer de B. grubu birinci oldu; bu iki müsabakaya gönderdiği resimler Güzel Sanatlar Dergisinde neşredildi. Kemal Baysal (Resim; B- Seren) Güzel Sanatlar Akademisinde ancak bir yıl kaldı, resimle meşgul idi, elimdeki fotoğraf makinasına çılgın düşkünlüğü, fırçaya, paleti, boyaya, tuvale galebe çaldı, 1941 de teknik bilgisini artırmak gaayesi ile Al-manyaya giderek Berlinde «Kunst und Werk» fotoğrafçılık mektebine girdi, 1943 de ki Berlin bombardımanında bu müessesenin hafab olması üzerine Viyanaya gitdi, «Wien Film» stüdyosunda asistan operatör olarak bir buçuk sene çalışdı, 1944 de Türkiye Almanya ile siyasî münasebetlerini kesince yurda döndü, bir buçuk sene kadar bir iş tutma yolunda kararsızlık içinde yaşadı, fotoğrafçılık mesleği olacakdı, fakat bilgisi kendisini tatmin etmiyordu, 1948 da Amerikaya gitti ve New York'da «The School of Modern, Photoğraphy» adında o yeni dünyanın en büyük fotoğrafçılık mektebine girdi ve bir buçuk sene sonra bu müesseseden diploma aldı, New Yorkda bir sene bir portre ve renkli resim stüdyosunda a-sistan olarak çalışan, geceleri de New York Üniversitesinin filmcilik kurslarına devam etti. 1948 de Hollyvood'a geçerek bir müddet bir kaç stüdyoda filmcilik bilgisini ilerletti; dünya fotoğrafcılığı- nın liderlerinden olan John Hail adında namlı bir fotoğrafçının asistanlığını yapdı ve
1958 de Emlâk Kredi Bankasına çekdiği «Yurdumuzu tanıyalım» adındaki altı film, Türkiye Turizm Bankası için yapdığı «Bir yaz hâtırası» filmi, P. A. O ya çekdiği «Petrol», Türk Hava Yollarına çekdiği «Viscont yurd hizmetinde», Et ve Balık Kurumu için çekdiği «Et ve Balık kurumu» filmi bu sanatkâr içiıı hatırlanmağa değer eserlerdir. Kemal Baysal merkezi Amerikada Hol-lyvood'da bulunan «Society of Nation Picture and Television Engineers» adlı sinema ve te-leviziyon mühendisleri cemiyetinin Türkiye mümessil başkanıdır; bu müessesenin gaayesi bu mevzulardaki bütün yemlikleri -her ay merkezde toplanarak tetkik etmek ve alınan neticeleri aylık bültenleri ile yabancı memleketlerdeki başkan mümessillerine bildirmektir; onlarda gelen yeni malûmatı kendi memleketlerindeki film ve televiziyon teknisyenlerini toplayarak tebliğ edeceklerdir. Hakkı Göktürk BAYSAL (Mfevlâd) — Bağce mimarı, Türkiyede bu ihtisas unvanı ile tanınmış ilk sima; 1948 den beri Beyoğlunda Mis Sokağında Baysal Çiçek Mağazasının sahibi; aslen Eğinli olup 1900 yılında Eskişehirde doğdu; P. T. T. idaresi memurlarından ve Osmanlı İmparatorluğunun sadırazamlık mevkiine çıkmasından önce bu idarede meşhur ittihadcı Talat Paşanın yakın meslek arkadaşlarından Eğinli Ahmed Tevıik Efendinin oğludur (B.: Baysal, Ahmed Tevfik). îtti-hadcıların gizli mektublarını taşıdıklarından — 2320 — 2321 BAYSAL FOTOĞRAFHANESİ şüphelenen İkinci Abdülhamid idare si Rumelindeki sey yar posta memur larını Anadoluya. ve Anadoludakileri de Rumeline nak- letdiği sırada Ah med Tevfik Efendi de oğlu Mevlûd bir yaşında iken Selâ- niğe tâyin edilmiş,, 1908 de hürriyetin Mevlûd Baysa! ilânı üzerine de İs- (Eesîm; B- Seren) tanbula nakledil-mişdi. Mevlûd Baysal ilk tahsilini Alemdar Numune Rüşdîyesinde yaptıktan sonra Bursa Ziraat Mektebini bitirdi. Buda - Peşte bahçe kültürleri yüksek okulunda ihtisas yaparak avdetinde Milli Mücadeleye katıldı. Samsun, Ordu ziraat fen memurluklarında, Rize Çay ve Narenciye Fidanlığında, Sivas Ziraat Mektebi müdür yardımcılığında bulundu. l'zmirin kurtuluşu üzerine, Îzmir-Mer-sinli Fidanlık müdürlüğüne tâyinolundu. Oradan Atatürkün maiyetine verilerek Çan-kayada ve Gazi Çiftliğinde çalısdı. 1936 da serbest hayata atılarak Bahçe Mimarlığına başladı, izmir Bahribaba, Gazi çiftliği, Antalya ve Karacabey Harası Parkları belli başlı eserleri arasındadır. «Bahçe Mimarı» ve Çankayada Gazinin hizmetinde» isimleri ile basılmış iki kitabı vardır; muhtelif gazetelerde şehircilik üzerine makaaleleri intişar etmiştir. Çankaya hatıraları çok samimi ve realist bir görüşle kaleme alınmıştır, ibretle ve zevk ile okunur eserlerdendir, çiçeklerle uğrasa gelmiş bir elde kalem de nezâhate örnek olmuştur. Evli ve Tülin, Ediz, Gediz ve Bediz adında dört evlad sahibidir. BAYSAL FOTOĞRAF STÜDYOSU — Amerikan fotoğrafçılığının tekniği ile kurulmuş ve calışmakda olan bir müessesedir, Kuruluş tarihi 1949, kurucusu Kemal Baysaldır (B.: Baysal, Kemal). İlk açıldığı yer Be- İSTANBUL yoğlunda Zambak sokağında l numaralı binadır. Bu müessesenin diğer büyük ve meşhur fotoğrafhanelerden ayrıldığı ilk hususiyet, hiç bir zaman ufak boy resim çekmemiş olmasıdır, dâima büyük eb'adda ve üstünde çok sanat emeği taşıyan resimler yapar. Zaman ile iş hacmi genişleyen stüdyo 1956 yılında Taksimde Taksim Sarayı'na nakledilmiştir; bu stüdyoda 20x20 metre eb'-adına kadar resim çekilebilmektedir. Fotoğraflar bizzat Kemal Baysal tarafından çekilmektedir. Memleketimizin muhtelif köşelerinden yüzlerce fotoğrafçı Baysal Stüdyosundan yeni çalışma sistemini öğrenmeğe gelmektedirler; hâlen bu stüdyodan yetişmiş film operatörleri ve film stüdyoları sâhibleri on onbeş arasındadır. 1959 yılından beri renkli resim de çekmeğe başlamıştır. Hakkı Göktürk
Hicrî 1036 vakaayii arasında yukarıdaki malumatı veren Naimâ Efendi. Baysungurun İstanbuldaki etvârı gûnâgûnunun neler olduğunu kaydetmiyor. Bu gene hindimin Dördüncü Sultan Muradın iltifatına nail olama- .1 ANSİKLOPEDİSİ ması her halde garibdir (B.: Murad IV.) Bibi: Naime Tarihi. II. BAYSUNGUR SOKAĞI — Şişli bucağının Bozkurt mahallesi ile Taksim bucağının Eskişehir mahallesi içinde, Ergenekon caddesi ile Aktas sokağı arasında uzanır. Şişlinin Cumhuriyet mahallesi ile Bozkurt mahallesi arasında hudud olan Ergenekon Caddesi kavuşağı başından gelindiğine göre evvelâ Feriköy Baruthane caddesi ile bir dört yol ağzı yaparak kesişir, ve sol kolda Sey-men sokağı ile bir kavuşağı vardır, sonra Bozkurt mahallesi ile Taksimin Eskişehir mahallesi arasında hudud olan Şahin sokağını bir yol ağzı yaparak aşar, Eskişehir mahallesinde de sağ kolda Mekkâreci sokağı ile bir kavugağı vardır. İki araba geçecek genişlikde, inişli yokuşlu bir sokakdır; Bozkurt mahallesi içindeki büyük parçası paket taşı, Eskişehir mahallesi içinde kalan parçası da kabataş döşelidir. Uzun bir sokaktır, iki kenarı boyunca sıralanan kapu numaraları sağda 2-258 ve solda 1-265 olup binaların çoğu 4-5 katlı yeni beton apartımanlardır; aralarında 2-3 katlı ah-şab ve kagir evler de görülür, hepsi hâli vakti yerinde aile meskenleridir. Bu sokak üzerinde iki doktor muayenehanesi, l ekmekçi, l Kunduracı, l kahvehane, l lokanta, 5 garaj, l otomobil tamircisi, l manav, l terzi, 5 bakkal, l berber, l dokumacı, l sobacı, l koltukcu, l klabdan ve gelin teli imalâthanesi, l otomobil alım satım komisyoncusu, ve «Eskpres» adında bir elbise temizleme fabrikası görüldü. Bozkurt mahallesi muhtarlığı da bu sokakdadır. (Ekim 1960) Hakkı Göktürk BAYTAR MEKTEBLERl _ îstanbulda «Askerî» ve «Mülkî» olarak iki mekteb olarak kuruldu, tarihçelerini ayrı ayrı yazmak lâzımdır. Askerî Baytar Mektebi — 1839 (H. 1255) da İstanbulda prusyalı Godlewsky adında bir baytar getirilerek süvari ve topçu alayların-daki hasta hayvanların tedavisine memur edilmiş ve tedavi usûlünü öğrenmek ve kendisine yardım etmek üzere de yanına bir kaç Türk genci verilmişdir. Ayni zamanda tedrisat ve tedavi işlerinde istifâde etmek, birisi •dershane ötekisi de eczâhâne olarak kullanıl- Î3AYTAR MEKTEBİ mak üzere hükümetçe bu zâtin emrine kışlaların birisinde iki oda tahsis edilmişdi. işte bu zât sonraları İstanbulda bir baytar mektebinin kurulması için teşebbüs ve tavsiyelerde bulunrnuşdu. Fakat yanına verilen gençlere baytarlığı öğretmek çok güç oldu. Godlewsky türkce bilmediğinden tedrisat ve tatbikat, baytarlıkla hiç bir alâka ve münasebeti olmayan tercümanların elinde kalmışdı; prusyalının takrirlerini talebeye yalan yanlış nakil ve terce-me ediyorlardı. Godlewoskynin yanına talebe diye verilen baytar namzedi gençler ise neferler arasından seçilmişdi, türkce okuyub yazmaları bile yokdu, hele fenni tâbirleri anlamalarına imkân yokdu, tedrisatın ne kadar güç ve ne kadar sathî olacağı teslim edilir. Nihayet bunun çıkar yol olmadığı anlaşılarak Harbiye mektebinde süvari sınıflarında baytarlık derslerinin de gösterilmesi istendi ve o yola gidildi. 1841 de bu işe başlanarak 12 süvari talebe 1845 de baytar sıfatı ile alaylara dağıtılmış, hatta bunların imtihanlarında paşalar da bulunmuştur. Bu sırada Viyana'da toplanan Baytar kongresine Ahmed Efendi adında bir zabit gönderilmiş, oradan dönüşünde Baytar mektebi tedris heyetine almmışdır. Bu Ahmed Efendi önce Ziraat mektebinde talebe iken mektebin kapatılması üzerine Harbiyeye nakletmiş, orada baytarlık derslerini tâkib et-mişdi. Harbiye'de açılan ilk baytar sınıflarının tahsil müddetleri dört sene idi. Bu sırada birinci sınıf da 10, ikinci sınıfda ancak 3 talebe vardı. Baytar sınıflarına önceleri, askerî idadilerden Harbiyeye geçenler arasından kur-raa ile talebe seçilirdi, kendi isteği ile baytarlığa rağbet gösterenler azdı. Harbiyedeki baytar talebeye de birinci ve ikinci sınıflardaki piyade bölük tâlimleri yapdırılır, üçüncü ve dördüncü sınıflarda süvari talimatnamesi kamilen okutturulurdu. Sene sonunda ise baytarî bilgilerden başka süvari tâlimleri ameliyat ve nazariyatından da imtihan edilirlerdi. İşte bundan dolayıdır ki ilk zamanlarda baytar sınıflarının muallimlerinin çoğu harb zabiti idiler. Tıbbiye mektebi ile Harbiyenin idareleri
- 2322
İSTANBUL ANSİKLOPEDİSİ Yüklə 5,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|