4.1. İlin GZFT (Güçlü, Zayıf, Fırsat ve Tehdit) Bileşenleri Bilindiği gibi bir yönetim danışmanlığı tekniği olan ve "Strengths-Güçlü Yanlar", "Weaknesses-Zayıf Yanlar" "Opportunities Fırsatlar" ve "Threats-Tehditler sözcüklerinin baş harfleri kullanılarak isimlendirilen SWOT (GZFT) Analizi, gerçekleştirildiği birim açısından mevcut ve gelecekteki amaçlara ulaşabilmek için stratejik yönelimleri tanımlamak ve uygulanmasını sağlamak amacıyla yapılan bir çalışmadır.
Tanımdan anlaşıldığı üzere GZFT Analizinde, bir yanda "dış dünyadaki gelişmeler göz önünde tutularak içinde bulunulan ve gelecekteki durumu etkileyecek fırsat ve tehditler belirlenmekte, bu ortamda elde edilen bilgiler ışığında başarıya ulaşabilmek ve bunu sürdürebilmek için mevcut yapıdaki güçlü ve zayıf yönler tartışılarak ortaya çıkarılmaktadır.
İlde bilimsel anlamda GZFT analizinin gerekliliğini yerine getirebilmek için yapılmış bir çalışma bulunmamakla birlikte, tarafımızca Kars’ta alan çalışmasının gerçekleştirildiği günlerde gerekli tartışma ortamı yaratılmıştır. Bununla birlikte, kurum ve kuruluşlarla yapılan birebir görüş alışverişleri ve yapılan toplantılar neticesinde gerekli ve yeterli veriler alınmış ve bunların analiz edilmesi ve değerlendirilmesi sonucunda da aşağıdaki GZFT bileşenleri oluşturulmuştur.
Analiz sonucu ortaya çıkan bulgu ve değerlendirmeler, Kars ilinin zayıf yanlarının güçlendirilmesi amacıyla geleceğe yönelik kararlar alınması, bir eylem planı hazırlanması yönünde çalışmalar yapılması ve uygulamaya geçilmesi aşamalarına ışık tutucu bir ilk adım niteliğinde olup, nihai durumu yansıtmamaktadır. Bu çalışma ile il düzeyinde oluşturulan işbirliği ve iletişim ortamının yoğunlaştırılarak sürdürülmesinin tüm çalışmalara katkıda bulunacağı ve olumlu gelişmelerin sağlanabileceği düşünülmektedir. Ayrıca, Kars’ın elindeki imkânları ve kaynakları daha rasyonel kullanarak daha iyi işleyen bir sistem geliştirmesi mümkün görülmektedir.
4.1.1. Güçlü Yönler
Kars kara yolu, demir yolu ve hava yolu ulaşım imkanlarına sahip olması sebebiyle güçlü bir ulaşım ağına sahiptir.
Doğal güzellikleri olan havası temiz, engin ve eşsiz manzaraları bulunan yaylalara sahiptir.
Yaylalar geniş otlakları bulundurması sebebiyle hayvancılığın gelişmesinde önemli rol oynamaktadır.
Geniş ovalara sahip olması önümüzdeki dönemlerde yapılacak özellikle bitkisel tarım ve hayvancılık yatırımları için önemli avantaj teşkil etmektedir.
Topraklarının organik madde oranının yüksek olması yanı sıra, taban suyunun yüksek ve kirlenmemiş olması da bitkisel tarım çeşitliliği yatırımları açısından önemli bir değer olarak değerlendirilmektedir.
Akarsu ve göl kaynakları çeşitliliği bulunmaktadır.
Bitki örtüsü yapısının ağırlıklı olarak çayır ve meralardan meydana gelmesi hayvancılığın gelişmesi açısından son derece önemlidir.
Kağızman ilçesinin iklimsel özellikleri yanı sıra meyve-sebze üretim potansiyeli açısından Kars ili için önemli bir avantajdır.
Erkek nüfusun % 92,4’ü okuma ve yazma bilmektedir.
İldeki eğitim düzeyinin Doğu Anadolu Bölgesi illerinden daha yüksek olması yetişmiş ve gelişmeye açık işgücünün bulunabilmesine zemin oluşturmaktadır.
İl genelinde oldukça genç nüfus bulunmaktadır.
Okur yazar oranı Doğu Anadolu Bölgesi illeri ortalamasından daha yüksektir.
Gelişmekte olan Kars Kafkas Üniversitesi ilin sosyo-ekonomik yapısına çok önemli katkılar sunmaktadır.
Hopa limanını İran’a bağlayan transit yol il sınırlarından geçmektedir.
İldeki haberleşme alt yapısı güçlüdür.
Elektrik enerjisinin iletilemediği yerleşim birimi bulunmamaktadır.
Elektrik enerjisinin temininde önemli sayılabilecek sorun bulunmamaktadır.
Kars’ın asayiş sorunlarının en az yaşandığı iller içerisinde bulunması, ili yerleşimler ve yatırımlar açısından cazip bir duruma getirmektedir.
İlin önemli ölçüde büyükbaş ve küçükbaş hayvan potansiyeli bulunmaktadır.
Mevcut hayvan potansiyeli içindeki kaz varlığı önemli bir potansiyeldir.
İl ekonomisinde Kars Kaşarının ve balının önemli bir yeri bulunmaktadır.
Yer altı kaynakları açısından önemli bir potansiyel bulunmaktadır.
Taş işletmeciliği gelişmiş olup, önemli ölçüde doğal taş rezervi bulunmaktadır.
İlde bulunan organize sanayi bölgesi sanayileşmeye önemli katkı sunmaktadır.
Çimento ve şeker fabrikaları Kars’a önemli ölçüde katma değer ve istihdam imkanları sunmaktadır.
Önümüzdeki dönemlerde hayata geçecek olan Kars Besi Organize Sanayi Bölgesi hayvancılık sektörünün gelişmesine olumlu katkılar sağlayacaktır.
Sivil toplum örgütlerinin varlığı önemini korumaktadır.
Kış turizmi için elverişli potansiyel bulunmaktadır.
Tarihi ve kültür hazineleri açısından oldukça zengin bir ildir.
4.1.2. Zayıf Yönler
Planlı kentleşme projelerinin uygulanmaması sonucunda çarpık şehirleşme ile karşı karşıya kalınmıştır.
Kara yolu bağlantılarında standart düşüklükleri bulunmaktadır.
Elektrik enerjisi yetersizliği bulunmamasına rağmen kaliteli enerji temininde zaman zaman sorunlar yaşanılmaktadır.
Elektrik enerjisi kayıp-kaçak oranı % 30 gibi yüksek seviyelerde bulunmaktadır.
Besi ve süt hayvancılığı ırk seçimi doğru yapılmamıştır.
Besi ve süt hayvancılığı ırk seçiminin doğru olmaması neticesinde et ve süt verimi çok düşüktür.
Aynı sebeple kaliteli et ve süt üretimi de gerçekleştirilememektedir.
İlde tarım işletmelerinin büyüklüğü, ekonomik işletmecilik bakımından düşük konumdadır.
Tarım arazilerindeki çok parçalılık sorun olarak görülmektedir.
Optimal ölçeklere sahip tarım işletmeleri yok denecek kadar azdır.
İlde bulunan süt işleme tesislerinin kapasiteleri düşüktür.
Madencilik sektörü Kars’ta gelişmemiştir.
Küçük Sanayi Sitelerinin bulunabilirliği açısından yetersizlikler bulunmaktadır.
İl genelindeki tasarruf mevduatı birikimlerinin sanayi yatırımlarına yönlendirilememesi ve sermaye göçü özellikle orta ve büyük ölçekli yatırımların gerçekleştirilememesine sebep olmaktadır.
İlde işletme kültürünün zayıf olması sebebiyle girişimcilik gelişmesi istenen hızda gerçekleşmemektedir.
Girişimci ve yatırımcılar arasında kollektif çalışma anlayışı ve vizyonunun olmaması, orta ve büyük ölçekli yatırımların gerçekleşmemesine sebep olmaktadır.
Üniversite-sanayi işbirliğinin yeterince gelişmemiş olması, bu işbirliğinin doğurabileceği sinerji etkisinin oluşmaması sonucunu doğurmaktadır.
Turizm potansiyeli yeterince değerlendirilememiştir.
Profesyonel hayvancılık projelerinin hayata geçirilememiş olması, bu sektörde istenen gelişmelerin yaşanamamasına yol açmaktadır.
Yetişmiş iş gücünün kısmen de olsa ilde tutulamaması yani sermayede olduğu gibi işgücünde de göç yaşanılması, sanayinin nitelikli eleman temininde yetersizlikler yaşanılmasına sebep olmaktadır.
Kars ili üretim merkezinden, hızla tüketim merkezine dönüşmektedir.
Mevcut merdiven altı mandıracılık işletmeleri hijyen olmayan üretimleri ile halk sağlığını tehdit etmektedir.
Üretilen özellikle gıda ürünlerinin kalite belgeleri, standart belgeleri ve markalarının olmayışı önemli bir dezavantajı da beraberinde getirmektedir.
Akarsu ve göl kaynaklarından istifade edilememektedir.
Madencilik yatırımlarının yüksek maliyetli olması, önemli maden yataklara sahip Kars ilinde madencilikle ilgili yatırımların önünde ciddi bir engel teşkil etmektedir.
Tarihi ve kültür zenginliklerini oluşturan Kars Kalesi ve Ani Harabeleri gibi yerlerin korunmasında, çevre temizliğinde ve fiziksel yapılarında ciddi olumsuzluklar bulunmaktadır.
Kars ilinin turizm, kültür ve tarih zenginlikleri tanıtımında yetersizlikler bulunmaktadır.
Feodal halk yapısı ilin sosyo-ekonomik gelişimine engel teşkil etmektedir.
Kalkınmada Öncelikli Yöre, 5084 ve 5350 Sayılı Teşvik Yasasının getirdiği imkanlardan yeterince faydalanılmamaktadır.
Tahıl üretim yöntemleri bilinçsiz ve yanlış yöntemlerle uygulanmakta ve bu durum tarım arazisinin çoraklaşmasına sebep olmaktadır.
İlin sürekli göç vermesi şehri olumsuz yönde etkilemektedir.
Alternatif tarım ürünleri ekimi (yağlık tohum vb.) deneme üretimi oldukça başarılı sonuçlar vermesine karşılık üreticinin ilgisiz kalması alternatif üretimi olumsuz yönde etkilemektedir.
Şeker fabrikasının tam randımanlı çalışıyor olmayışı hammaddesinin yaklaşık % 60’ının çevre illerden alıyor olması üreticileri olumsuz etkilemektedir.
Kafkas üniversitesi kampüs inşaatının tarım arazileri üzerinde inşa ediliyor oluşu önemli bir tarım arazisini atıl duruma getirmiştir.
4.1.3. Fırsatlar
İlin kara yolu, demir yolu ve hava yolu ulaşımı için uygun bir konumda yer alması ilin gelişmesi için fırsat oluşturmaktadır.
İlin Gürcistan Cumhuriyetine, Kafkas Cumhuriyetlerine, İran ve Ortadoğu ülkelerine kara yolu bağlantısının bulunması sanayi ve ticaretin gelişimi noktasında önemli bir fırsat sunmaktadır.
Sulu tarım yapılabilmesi için yeterli yağış miktarına, yeraltı ve yer üstü kaynaklarına sahip olması, sulu tarıma geçiş imkânları sunmaktadır.
İlde bulunan yaylalar ile tarihi ve kültürel zenginlikler turizmin gelişmesi açısından fırsat sunmaktadır.
İlde bir üniversitenin kurulmuş olması sosyal yaşamın gelişmesi açısından imkânlar sunmaktadır.
İlde meslek edindirmeye yönelik olarak çeşitli branşlarda meslek liselerinin ve meslek yüksek okullarının kurulmuş olması kalifiye işgücünün yetiştirilmesi açısından önemli fırsat yaratmaktadır.
İldeki okuryazarlık oranı ve eğitim düzeyinin yüksek olması, ildeki gelişme potansiyeli açısından alt yapı oluşturmaktadır.
İlin içme ve kullanma suyu kaynaklarına yakın olması, ildeki yerleşim ve sanayiye su ihtiyacının karşılanması imkânı sunmaktadır.
Önümüzdeki kısa dönem içerisinde doğal gazın ilde kullanılmaya başlanması ilin sosyo-ekonomik gelişimine önemli katkı sağlayacaktır.
Kars’ın Kalkınmada Öncelikli Yöre, 5084 ve 5350 Sayılı Yatırımların ve İstihdamın Artırılması Kanunu kapsamında olması ilin sanayi yatırımları açısından çekim merkezi olması için fırsat yaratmaktadır.
İl genelinde genç nüfusun çoğunlukta olması işgücü potansiyeli açısından fırsat yaratmaktadır.
Maden potansiyeli yapılacak yatırımlar açısından fırsat sunmaktadır.
Akarsu ve göller su ürünleri üretimi için önemli ölçüde fırsat sunmaktadır.
Türkiye’nin Kafkasya”ya açılan penceresi olan Kars ilimiz önümüzdeki dönemlerde hayata geçecek olan Tiflis demir yolu hattıyla önemli bir vagon değişim merkezi ve buna bağlı olarak ta antrepo merkezi olabilmesi yönünde fırsatlar sunacaktır.
Yöreye özgü el sanatları mikro girişim projeleriyle ciddi bir ekonomik potansiyel haline dönüştürülebilir.
Alternatif tarım ürünleri ekiminde (yağlı tohumlar vb.) deneme üretimi sonuçlarının başarılı olması önümüzdeki dönemde yağlı tohumların üretimine yönelik yatırımların gerçekleştirilebilmesine fırsat yaratmaktadır.
Önümüzdeki dönemlerde hayvancılık sektöründe beklenilen gelişmeler, modern işletmelerin kurulmasına fırsat sunacaktır.
Floranın zengin olması Arıcılık yatırımları açısından fırsat sunmaktadır.
Her türlü kış sporu organizasyonu ve kış turizmi için gerekli alt yapıya sahiptir.
Mevcut hayvan potansiyeli içindeki kaz varlığı önemli bir potansiyel olup, buna dayalı sanayileşme için fırsat sunmaktadır.
Hayvansal atıklara dayalı organik gübre üretimi için elverişli bir potansiyele sahiptir.
4.1.4. Tehditler
Debileri yüksek olan akarsuların bulunması ve bu suların artan yağış ile birlikte taşkınlara sebep olması, ıslah edilememiş olması sebebiyle yerleşim birimleri ile toprak kayıpları açısından tehdit yaratmaktadır.
Arazi’nin tamamına yakınının mera olarak değerlendirilmesi, bitkisel tarım üretiminde kısıtlayıcı etken olarak değerlendirilmektedir.
Demir yolu ulaşımının yetersizliği özellikle İran ve Gürcistan’la olan transit taşımacılığın kara yolu ile yapılmasına, dolayısıyla söz konusu ticaretin pahalı olmasına sebep olmaktadır.
İlin gelişmiş büyük kentlere uzak noktada bulunması buradaki pazarlara ulaşım girdilerini artırmakta ve bu anlamda sanayi ve ticaretin gelişimi önündeki tehdit unsuru olarak değerlendirilmektedir.
Hayvan ırkı ıslahının yapılamamış olması et ve süt besiciliğini tehdit etmektedir.
Modern besi ve süt hayvancılığının yapılmaması et ve süt veriminin çok düşük düzeylerde olmasına sebep olmaktadır.
Özellikle Kars Kaşarının üretiminde uyulması gereken hijyen şartlarının yetersiz olması söz konusu kaşarın geleceğini olumsuz etkileyecektir.
Sermaye birikiminin ve bunun başka ilerlere transferi önemli bir handikaptır.
Kars ili sınırları dahilindeki sınır kapılarının kapalı olması ekonomik olarak ili olumsuz etkilemektedir.
Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı Kafkas Arı Üretim Merkezinin önümüzdeki dönemlerde kapatılacak olması son derece olumsuz olarak değerlendirilmektedir.
Bileşenlerinin_Bulunabilirlikleri'>4.2. Gelişim Bileşenlerinin Bulunabilirlikleri Kars’ın gelişimini ve yatırım ortamını doğrudan etkileyen ve bu sebeple de gelişim bileşenleri olarak adlandırılabilecek olan coğrafi yapıdan, ulaşım, enerji ve iletişim alt yapılarının yeterlilikleri, sermayenin, ham maddenin, işgücünün, teknolojinin ve sanayi alt yapısının bulunabilirlikleri açısından inceleyecek olursak;
Çizelge 3. Gelişim Bileşenlerinin Bulunabilirlikleri
