Keçəl İsmayıl və şeytan

Qırmızı don
Deyirlər, o zamanlar belə deyilmiş. O vaxtlar məleykələr, pərilər insanlardan qaçmazmış. Bəni-adəmlərlə bir yerdə oynayar, gülər, danışarmışlar. Hərdənbir insanlara sehrli hədiyyələr də edərmişlər. Bir gün də belə olur. Məleykələr şahının qızı bir kəndə gəlib ordakı qızlarla bulaq başında oynayır. Gedəndə də yadından çıxıb qırmızı donunu bulaq başında qoyub gedir. Qızlar donu götürüb kəndə gəlirlər. Başlayırlar bir-bir geyinməyə. Kim geyinirsə, donun düymələri bağlanmır. Təkcə çobanın qızına don yaraşır. Beləcə, don bu qızda qalır. Özü də söyləyirlər ki, qız bu donda əsl məleykələrə, pərilərə oxşayırmış. Bu qız əmisi oğluna nişanlıymış. O zamanlar həm də belə ədət boluymuş. Qızdarı yadlara verməsinlər deyə anadan olan kimi əmisi oğluna, dayısı oğluna deyikliyərmişlər. Bunu da belə. Nəysə, bu qızın gözəlliyi, qırmızı donun sehri tez yayılır, çox dağ aşır, elləri, obaları dolaşır. Xəbər gedib divlər padşahının diyarına da çatır. Divlər padşahının qızı əyağını dirə­yir ki, gərək o don mənim olsun. Öz qulluqçularını göndərir donun dalınca. Həmin vaxt çobanın qızı da donunu geyinib toya gedirmiş. Ta divin qulluqçuları qızın özünü oğurruyası olurlar. Qızı aparırlar. Orda da divin qızı donu əyninə ha geyinir, olmur. Donun düymələri bağlanmır ki, bağlanmır. Əlacsız qalan div çoban qızına deyir:

- Donu elə sən geyin, amma gözümün önündən getmə, bu dondaca mənə qulluq elə. Çünki, bu don səndən ayrısına yaraşmır ki, yaraşmır.

Qız burda qalmağında olsun, sizə deyim qızın nişanlısından. Kənddə söz yayılır ki, bu necə oğlandı, nişanlısını oğurrasınlar, bu da sakitcə durub baxsın. Oğlanın da qeyrəti götürmür. Durub yol alır divlər diyarına. Nə qədər vaxt keçir, bilmirəm, oğlan gəlib çatır lazım olan yerə. Divin qızına xəbər çatır ki, bəs deməzsənmi, bir oğlan gəlib, darvazanın ağzında durub qan-qan deyir. Deyir, ya nişanlımı verin, ya da bu saat dunyanızı qana boyayaram. Divin qızı əmr verir ki, oğlanı hüzuruma gətirin. Gətirirlər. Divin qızı dedi:

-Oğlan, görürəm igidsən. Canından qorxmayıb durub ordan bura gəlmisən. Əgər eşqin budusa, sana zaval yoxdu. Nişanlını verirəm, apar. Amma, bircə şərtlə. Get, dəryadan balıqlar şahının mirvari təsbehini mənə gətir.

Oğlan burdan yol aldı, düz dəryanın kənarına gəldi. Hirsindən onu ağlamaq tutdu. Hönkürtüsündən dalğalar şahə qalxdı. Balıqlar şahı suyun üzündə göründü. Oğlanın qəmli halını gördü, ona yazığı gəlib soruşdu:

-Bu nə haldı, igid? Nolub?

-Mənə sənin mirvari təsbehin lazımdı.

-Oğlan, yoxsa başın bədəninə ağırlıq edir? Səni bu işə km göndərib?

-Ey balıqlar şahı, məni bu işə divlər padşahının qızı göndərib. Nişanlım onun yanındadır. Aparsam verə­cək. Aparmasam, yox.

Balıqlar şahı baxdı ki, bu bir əməli-saleh oğlandı. Özünü də ki, eşq alovu, yar qeyrəti yandırır. Rəhmi gəldi, tez dənizin dibinə cumub ona bir ovuc mirvari gətirib, dedi:

-Apar, bunu sapa düz, ver div qıza.

Oğlan mirvariləri sapa düzdü. Gətirdi div qıza. Div qız da elə-belə döyüldü ha. O saat bildi ki, bu qondarmadı. Dedi:

-Oğlan, deyəsən o təsbehin sirrini sənə açma­sam, hələ çox aldanassan. O təsbehin sapı dəniz yosununnandı. Hər dənəsinə neçə minlik qoşun tabedi. Ona görə, onu istəyirəm. Get, onu gətir.

Oğlan yenə dəryanın qırağına qayıtdı. Bu dəfə lap bərkdən nərə çəkib hönkürdü. Balıqlar şahı yenə göründü. Oğlan divin sözlərini olduğu kimi ona çatdırdı. Balıqlar şahı dedi:

-Yenə qorxmayıb gəlmisənsə eşit və agah ol. O təsbehi mənim ulu babam divlərə ənam verib. Ancaq, həmin qız uşaq vaxtı əlində oynadıb dəryaya salıb. Bu onların halal malıdı. Mən vermədim ki, görüm onun sirrini biləcəklərmi. Biliblərsə, deməli verməliyəm.
Bu dəfə şah oğlana əsl təsbehi verdi. O da qayıdıb div qıza təsbehi təslim elədi. Div tez o biri otaqdan çoban qızını çağırdı. Ona dedi:

- Gəl, nişanlın dalınca gəlib.

Qız sevincək oldu. Qapıdan çıxanda div qız onları saxlayıb dedi:

-Siz o qırmızı donu məleykələr şahzadəsinə qaytarın.

Özü də onlara çoxlu ləl-cəvahirət verdi. Oğlanla qız öz evlərinə döndülər. Qırmızı donu məleykələrə qaytarıb halallaşdılar və şad-xürrəm yaşadılar.