Keşan ticaret ve sanayi odasi bulgaristan cumhuriyeti Ülke raporu etüd-Araştırma Servisi Mart 2008
TABLO 1. Temel Ekonomik Göstergeler
Yüklə 380,37 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Enflasyon Oranı (TÜFE %)
- Cari İşlemler Açığı / GSYİH (%)
- Yabancı Sermaye Girişi (milyon Euro)
- 2.2. EKONOMİDEKİ BELLİ BAŞLI SEKTÖRLER 2.2.1. Tarım Sektörü
- TABLO 2. 2006 Yılında Bulgaristan’da Tarımsal Üretimin Sektörel Dağılımı
- Toplam Bitkisel Üretim (1den 9a kadar) 1,725.0
- Toplam Hayvancılık Üretimi (11+12) 1,084.6 Toplam Tarımsal Üretim (10+13)
- 2.2.2.1. Otomotiv Sektörü
- 2.2.2.2. Tekstil Sektörü
- 2.2.2.3. Elektrik – Elektronik Sektörü
- 2.2.2.5. Madencilik Sektörü
- 2.2.3.2. Bankacılık Sektörü
- 2.2.3.3. Turizm Sektörü
- TABLO 3. 2006 Yılında Bulgaristana İlk On Ülkeden ve Türkiyeden Gelen Turist Sayısı
- Toplam 4,364,557 Kaynak
- 2.2.3.4. Telekomünikasyon Sektörü
TABLO 1. Temel Ekonomik Göstergeler
Kaynak : Bulgaristan Merkez Bankası, 2008 2001 yılındaki hükümet değişikliği, ekonomi politikaların da değişmesi anlamına gelmemiş, sürdürülebilir ekonomik büyümeye ve istihdam yaratmaya yönelik reformlara devam edilmiştir. Bu devamlılığın sonucunda büyüme oranı, 2002’de yüzde 4.5, 2003’de yüzde 5, 2004’te yüzde 6.6 olarak gerçekleşmiş ve Ekim 2002’de Avrupa Komisyonu, Bulgaristan’ın “işlevsel pazar ekonomisi” statüsünü tanımıştır. Bulgaristan ekonomisi 2006 yılında Türkiye ile aynı oranda büyüme göstermiş ve ülkedeki GSYİH artışı yüzde 6,1 olmuştur. Bulgaristan Ulusal İstatistik Enstitüsü tarafından açıklanan ön verilere göre, kişi başına hesaplanan GSYİH 6.37 milyar leva (3.25 milyar Avro) tutarında gerçekleşmiştir. Bulgaristan Merkez Banksı verilerine göre 2007 yılında GSYİH yüzde 6,2 oranında büyümüştür. Yılı enflasyon ise 2007 yılında yüzde 8,4’e yükselmiştir. Ekonomik Kalkınma Merkezi uzmanlarına göre istikrarlı ekonomik gelişmeye rağmen 2007 yılında Bulgaristan, yüzde 6 seviyesinde seyreden ve genelde yüksek olan ekonomik büyümesinin 2008 yılında bir ölçüde yavaşlaması beklenmektedir. Son dönemlerde Bulgaristan hükümetinin ekonomi politikaları, vergi oranlarını düşürmeye ve ülkeye daha fazla doğrudan yabancı yatırım çekmeye yönelik olmuştur. Diğer yandan dış borç yapılandırılması ve menkul kıymetler borsasının geliştirilmesi yönünde çalışmalar yapılmış ve özelleştirmeye ağırlık verilmiştir. Bu dönemde özel sektörün gelişimi ve ekonomi içerisindeki payını artırmış olması da dikkat çekicidir. Ocak 2007’de Avrupa Birliği üyeliğine geçmeden önce Bulgaristan’ın siyasi ve ekonomik alanlarda gerekli uyum paketlerini uygulaması amacıyla verilen fonlar, ülke ekonomisinin gelişiminde önemli bir role sahip olmuştur. AB’nin PHARE, ISPA ve SAPARD fonlarının yanı sıra Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) ve Dünya Bankası’nın bir kuruluşu olan Uluslararası Finans Kurumu (IFC) tarafından sağlanan finansman ülkeye aktarılmaktadır. Ülkedeki en büyük yatırımcı olan EBRD tarafından bugüne değin 46 proje için 848 milyon Euro’luk kaynak sağlanmıştır. Bulgaristan’ın AB’ne katılmasının yarattığı iyimserlik ise yerini iş çevrelerinin somut sorunlarına bırakmıştır. Bulgaristan ekonomisinin rekabet gücü ve yenilikçi kapasitesi sorunu günümüzde güncel bir sorun olmuştur. AB üyeliği Bulgaristan'dan şirketlere Avrupa piyasalarına açılma olanağı sağlamıştır. Ancak aynı zamanda esneklik, uyum ve yenilikçilik ile ilgili bazı sorunlar gündeme getirmiştir.
Ülkenin yüzde 38’i ekilebilir tarım arazisi niteliğindedir. Üretimi yapılan başlıca tarım ürünleri buğday, arpa ve mısırdır. Ayrıca tütün, şeker kamışı ve ayçiçeği üretimi de yapılmaktadır. Diğer yandan Bulgar şarapları, uluslararası pazarlarda kendilerine önemli bir yer edinmiş durumdadır ve Bulgaristan dünyanın en büyük altıncı şarap üreticisidir. Hükümetin bu sektörde mevcut şarap üretim tesislerinin modernizasyonu ve yeni tesisler açılması yönünde projeleri 2006 yılında uygulamaya konmuştur. 2006 yılında tarım hasılasında bir artış gözlenirken, tarımın ulusal ekonomi içindeki oranı düzenli bir şekilde azalmaktadır. AB’nin Ortak Tarım Politikaları (CAP) ve bu kapsamdaki düzenleyici önlemleri ışığında Bulgaristan Tarım Politikası Eylem Planı hazırlanmış ve uygulamaya konulmuştur. Bu doğrultuda bir Bütünleştirilmiş Yönetim ve Kontrol Sistemi (Integrated Administration and Control System-IACS) ve Ödeme Ajansı (Paying Agency) oluşturulmuş ve bu çerçevede veterinerlik sınır kontrol noktaları kurulması, çiftliklerin AB standartlarına hazırlanması ve tahsis edilmiş sübvansiyonların doğru kullanımı amaçlanmıştır. Bulgaristan ilk yıl CAP fonlarından kısıtlı bir şekilde faydalanacak olmasına rağmen (diğer AB üyesi ülkelere tahsis edilen fonların sadece %25’i) toplam 1 milyar Levayı bulacak fon yardımı doğrudan ödeme, pazar desteği ve kırsal kalkınma yollarıyla dağıtılacaktır. Organik üretimi destekleyen AB’nin son uygulamaları sonucu Bulgaristan Tarım Bakanlığı tarafından 16 Eylül 2003’de organik üretim yapan çiftçilere 5 yıllık sübvansiyon sağlanacağı, yağ üretenlere topraklarındaki her bir üretim birimi için 44 Leva, meyve ve sebzeler için ise 78 Leva verileceği bildirilmiştir. Bu destekler, Bulgar çiftçisinin rekabet avantajını artırmasında önemli rol oynamıştır. Diğer yandan Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesinde kurulan Ulusal Tarım Danışmanlık Servisi (NAAS), Avrupa Birliği’nin bölgedeki tarımsal ve kırsal kalkınma için sağladığı ve 2007 yılına kadar her yıl ortalama 53 milyon Avro yardımı içeren SAPARD fonunun kullanımını yönetmiştir. TABLO 2. 2006 Yılında Bulgaristan’da Tarımsal Üretimin Sektörel Dağılımı
Kaynak: Milli İstatistik Enstitüsü 2.2.2. Sanayi Sektörü 2006’da hem sanayi üretimi hem de sanayi satışları artmıştır. Sanayi üretimi 2006 yılında %12.2 artarken, inşaat sektöründe son yıllarda yaşanan büyüme geçtiğimiz yıl hız kesmiş ve %7.9 oranında gerçekleşmiştir. İhracat satışları iç pazar satışlarından daha hızlı gelişmiş ve 2006 yılının endüstriyel büyümeye önemli katkıda bulunmuştur. Bulgar İstatistik Enstitüsü’nün yürüttüğü anket çalışmaları 2007 yılı için sanayide yatırım beklentisinin yüksek olduğunu göstermektedir. 2006 için % 11 olarak belirlenen bu rakam, 2007 yılı için % 16.4 olarak saptanmıştır. Geçtiğimiz yıl imalat sanayiinde en kayda değer gelişme % 39,6 ile ulaşım araçları imalatında, % 26,1 ile metal üretiminde, % 24 ile elektrikli aletlerde ve % 21,9 ile mobilya sektörlerinde gerçekleşmiştir. Radyo, televizyon, ve iletişim ekipmanları üretiminde % 35,2 tütün üretiminde ise % 26,9 oranında bir gerilme yaşanmıştır. Perakende ticaret % 13,3 büyürken toptan satışlar 2006’da sadece % 2,5 oranında gelişme kaydetmiştir.
Küçük ölçekli üretim hatlarından oluşan otomobil, otobüs ve kamyon üretimi durma noktasında olduğu için piyasadaki talep ithalatla karşılanmaktadır. Bulgaristan’da 2000 yılı sonrasında on yaşını doldurmamış ithal ikinci el piyasasına yönelim gözlenmektedir. Binek aracı kullanımında kaydedilen artış, beraberinde yan sanayi ihtiyacını da oluşturmaktadır. Özellikle hava ve yağ filtresi, motor parçaları, egzoz sistemleri, araç alarmı gibi güvenlik sistemleri, direksiyon kilitleri gibi ekipmanlara ve ikinci el araçların bakımını yapmak üzere test cihazlarına pazarda ihtiyaç duyulmaktadır. Epiq Electronic Assembly (Belçika) elektronik modül üretimi, Druzhba piston üretimi, Grammer (Almanya) araç koltuğu üretimi, Alucom alüminyum parçaların üretimi, Remel taşıma üniteleri üretimi alanlarında faaliyet gösteren sektördeki başlıca firmalardır.
Tekstil sektörü, geçtiğimiz on yıl içerisinde ciddi sıkıntılar yaşamış, ancak ucuz ve kalifiye iş gücüne ilave olarak üretim teknolojisine yapılan yatırımlarla sektör son dönemlerde tekrar canlanmaya başlamıştır. Hazır giyim üretiminde özellikle sözleşme üzerinden çalışmayı tercih eden yabancı firmaların ağırlığı vardır. Konfeksiyon ihracatı son beş yıl içinde büyük artış kaydetmiştir. Diğer yandan Bulgaristan, yılda yaklaşık 35-48 milyon dolar değerinde pamuk ithal etmektedir. Yunanistan ve Özbekistan başlıca tedarikçi konumundadır. 2.2.2.3. Elektrik – Elektronik Sektörü Bu sektör, 1970 ve 80’lerde Doğu Bloku ülkeleri pazarına hitap etmektedir ve 1990’larda da aynı ülkelerdeki pazarlarını korumayı başarmıştır. Sektörün başlıca 200 firması, elektrik motoru, transformatör, pil, kablo, bilgisayar, ofis ekipmanları, elektronikler, iletişim ekipmanları, elektrikli ev eşyaları üretilmektedir. Elektrikli Eşyalar Alanında Başlıca Yabancı Yatırımlar : FESTO (Almanya), SIGMA DELTA (Belçika), PRAMET (Çek Cumhuriyeti), SCHNEIDER ELECTRIC (Fransa), SILWAY TECHNOLOGY (Fransa), ABB, LIEBHERR (Almanya), SIEMENS (Almanya), SPARKY TRADING (Almanya), VIDEOTON HOLDING (Macaristan), KOSTRA DEVELOPMENT (İsrail), HYUNDAI (Kore), ASEA BROWN BOVERI (İsviçre), MICHIGAN MAGNETICS (ABD)
Komünizm dönemi ağır sanayi politikaları neticesinde ülkede en fazla gelişen sektörlerden biri de kimya sanayi olmuştur. Ancak sektör doğal gaz gibi üretim girdilerinin fiyat değişimlerinden kolaylıkla etkilenmektedir. Kimya sektöründe üretilen ürünlerin başında organik ve inorganik kimyasallar, suni gübreler, plastikler, soda külü, PVC, plastikler, poliamid ve polyester lifler, boyalar ve vernikler, sentetik ürünler, parfümeri, kozmetik, ecza ve petrol ürünleri gelmektedir. 1999 yılında Güneydoğu Avrupa Bölgesinin en büyük petrol rafinerisi Neftochim’in Rus Lukoil tarafından alınmasının ardından tesiste modernizasyon projesi başlatılmıştır. Stiren köpük üreticisi olan Avusturyalı Avustrotherm Aitos’daki ikinci fabrika inşaatı için 2 milyon Avro yatırmaktadır. Haziran 2007’de Bulgaristan parlamentosu Burgaz-Vlora petrol boru hattının ve Burgaz- Alexandroupolis boru hatlarının inşaatını onaylamıştır. Burgaz- Alexandroupolis boru hattının yüzde 51’lik ortağı Rusya, geri kalan yüzde 49’luk payının ise Yunanistan ve Bulgaristan arasında paylaşılması öngörülmektedir. Bulgargaz’ın doğalgaz taşımacılığı kolu Bulgartransgaz 2007 yılında 26.7 milyon Avro değerinde büyüme planı yürütmektedir. Bulgartransgaz taşıma hacminin yüzde 7.6 civarında artmasını beklemektedir. 2.2.2.5. Madencilik Sektörü Bulgaristan’da kömür madenciliği sektörü küçük olmakla birlikte öneme sahiptir. Bulgaristan’ın enerji kalemleri içinde kömür en önemli kalemdir. Bulgaristan’da linyit, altbitümlü, bitümlü ve antrasit kömürü bulunmaktadır. Linyit kömürü (1200-2000 ccal) Meriç ırmağının doğu ve batı bölümlerinde ve Sofya civarında yoğun olarak bulunmaktadır. Altbitümlü kömür (3000-5000 ccal) Bobov Dol, Pernik, Burgaz ve Blagoevgrad şehirleri civarında, bitümlü kömür (5000 ccal) ise Bulgaristan’ın merkez bölgesi olan Gabrovo-Tvırditza-Sliven civarında mevcuttur. En eski ve en yüksek kalorili olan antrasit kömürü (6000 ccal) Svoge şehri civarında çıkarılmaktadır. Bulgaristan’da bitümlü ve antrasit kömürü ise çıkarılmaya uygun değildir. Pleven düzlüğünde petrol kaynakları, bunun yanı sıra Vratza, Loveç ve Varna bölgelerinde doğalgaz kaynakları bulunmaktadır. Ancak söz konusu petrol ve doğalgaz ülkenin ihtiyacını karşılamaktan uzaktır. Bulgaristan’da demir, kurşun, çinko ve bakır cevherleri bulunmaktadır. Ancak demir kaynakları yetersiz olduğu için ithalatı da yapılmaktadır. Bulgaristan’da yoğun olarak kireç taşı ve granit de bulunmaktadır. 2.2.3. Hizmet Sektörü İnşaat, turizm, bankacılık, ulaştırma ve haberleşme faaliyetlerini de içeren hizmet sektörü GSYİH’nın %60,7’sini oluşturmaktadır.GSYİH’nın itici motoru olan hizmet sektörünün 2007 yılında %10 oranında büyüdüğü tahmin edilmektedir. 2.2.3.1. İnşaat Sektörü Bulgaristan’da inşaat sektörü, 1989’dan sonra ciddi bir oranda küçülmüş, 1997’de tamamlanan projelerin sayısı 1989’dakinin ancak dörtte biri oranında gerçekleşmiştir. Daha sonra tekrar bir çıkış trendi yakalanmıştır. Sektörün yüzde 90’ı özel sektör firmalarından oluşmaktadır. Ülkede AB üyeliği öncesinde tamamlanması gereken altyapı projelerinin yanısıra konut inşaatı alanında merkezi ve yerel yönetimler tarafından projeler geliştirilmiştir. Diğer yandan emlak piyasasına yabancı yatırımcıların ilgi göstermesi sonucu inşaatlarda ve emlak fiyatlarında artış beklenmektedir. Hızlı konutlaşma ihtiyacına yönelik prefabrik sistemler, pvc kapı-pencere doğramalar, hazır mutfak, çimento, asma tavan, ısıtma-soğutma sistemleri alanları başta olmak üzere inşaat malzemeleri alanında talep büyük ölçüde yabancı sermayeli firmaların üretimi ve ithalat yoluyla karşılanmaktadır. Ülkenin en büyük çimento fabrikası Devnya Cement, İtalyan Italcement tarafından IFC’nin sağladığı 30 milyon dolarlık kredi kullanılarak özelleştirme kapsamında satın alınmıştır. Bir diğer çimento üreticisi olan Zlatna Panega da, Alman Heidelberger Zement tarafından satın alınmasının ardından modernize edilmektedir.
2006 yılı boyunca ticari bankaların kredi genişlemesi devam etmiştir. Aralık 2006 tarihinde Avrupa Merkez Bankası’nın faiz oranını % 3.5 oranına yükseltmesinin Bulgaristan’da da Euro kredi faizinin yükselmesine yol açacağı beklenmektedir. 2006 yılında göze çarpan bankalar arası birleşme eğiliminin 2007 yılında da devam edeceği öngörülmektedir. Bulbank, Hebros Bank ve HVB Bank Biochim bankaları “UniCredit Bulbank” adı altında tek bir banka olarak birleşmiş ve Pazar lideri DSK Bank’ı yerinden ederek Bulgaristan’ın en büyük bankası haline gelmiştir. Bulgaristan’da Türk sermayeli D-Commerce Bank ile Ziraat Bankası’nın Sofya şubesi faaliyet göstermektedir. Bulgaristan’da belli başlı bankalar aşağıda sıralanmaktadır: Bulbank, DSK Bank, United Bulgarian Bank, HVB Bank Biochim, First Investment Bank, Raiffeisenbank Bulgaria, Bulgarian Post Bank, SG Expressbank, Economic and Investment Bank, Piraeus Bank Evrobank.
Turizm, Bulgaristan ekonomisinde öncelikli sektörlerin başında yer almaktadır. Bulgaristan, Karadeniz kıyısındaki sahil şeridi, tarihi mirası, dağları, kaplıcaları, geniş düzlükleri, ırmakları, gölleri ve mağaraları ile hem yaz hem de kış turizminde bir potansiyele sahip bulunmaktadır. Dağ ve kış turizmi açısından önemli bir bölge olan Pomporova’da bulunan Bor, Snejanka, Rojen Prespa, Panorama, Orfey, Malina otelleri özelleştirilmektedir. Diğer yandan Borovetz’de 5 - 6 tatil köyü, iki adet 4/5 yıldızlı otel ve kayak pisti yapımının yanısıra Rila dağında 4/5 yıldızlı otel ve butik otel yapımının planlanmaktadır. Gabrova yerel yönetimi de Uzana’da kayak tesisleri yapılması için yatırımcı arayışında olduğunu belirtmektedir. 2006 yılında Bulgaristan’a gelen turist sayısı önceki yıla göre % 6,7 artarak 4,364,557 olmuştur. Tablodan görüleceği üzere Bulgaristan, en çok komşu ülkelerden turist çekmektedir. Türkiye’den gelen turist sayısı sadece 30,531 olup bütün komşu ülkelerinin gerisinde kalmasının en başta gelen nedeni Bulgaristan’ın Türk vatandaşlarına vize uygulamasıdır. Yurtdışına giden Bulgar sayısı ise 2006 yılında 1,039,432 olmuştur. TABLO 3. 2006 Yılında Bulgaristan'a İlk On Ülkeden ve Türkiye'den Gelen Turist Sayısı
Kaynak: Milli İstatistik Enstitüsü Ocak-Ekim 2006 tarihlerini kapsayan dönemde Bulgaristan turizm gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine nazaran % 4.2 artarak 1.8 milyar Euro’ya ulaşmıştır. Turist sayısında ve gelirinde önümüzdeki dönemde artışın devam edeceği beklenmektedir. Ancak turizm sektöründe yetişmiş eleman ve tanıtım eksikliği göze çarpmaktadır. 2.2.3.4. Telekomünikasyon Sektörü Ülkenin sabit telekomünikasyon sistemini kontrol eden Bulgar Telecom (BTC), 2003 yılı içinde özelleştirilmiştir. BTC, 2007’nin Mayıs ayında, 2.112 milyar Leva’ya American International Group, Inc. (AIG) tarafından yüzde 65 hissesi alınmıştır. Yakın gelecekte AIG’nin Bulgar Telecom’un kalan hisselerinde yüzde 25’ini satın alması beklenmektedir. Bulgaristan’da beklenen üçüncü nesil GSM lisansı ihaleleri gerçekleşmiştir. Intracom Bulgaria ile Bulgar Telecom (BTC) üçüncü nesil GSM lisansı ihaleleri imzalamışlardır. Intracom Bulgaria telekomünikasyon altyapı projesini ve tesisat servislerini gerçekleştirecektir. Sözleşmelerin toplam değeri 13.6 milyon Avro olarak hesaplanmıştır ve projelerin 2 sene içerisinde gerçekleşmesi beklenmektedir. 2.2.3.5. Enerji Sektörü Geçtiğimiz yıl Bulgaristan’da enerji sektöründe yaşanan en önemli gelişme Kozlodui Nükleer Santrali’nin 3. ve 4. reaktörlerinin AB ile yapılan Üyelik Katılım Anlaşması’nın bir koşulu olarak 1 Ocak 2007 tarihinde kapatılmasıdır. Bu durum Bulgaristan’ın enerji sektöründe dışa bağımlılığını artırmıştır. Aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere 2005 yılında Bulgaristan’ın nükleer enerji yerel enerji kaynaklarının % 45’lik bölümünü oluşturmaktadır. Bulgaristan’ın Maritza-Iztok bölgesinde bulunan linyit kömürü temel yerel enerji kaynağıdır ve toplam rezervin 1300 milyon ton civarında olduğu tahmin edilmekte ve gelecek 50-55 yıl boyunca elektrik enerjisinde temel yerel kaynak olarak kullanılacağı öngörülmektedir. Şu anda bu bölgede yapımı devam eden büyük enerji santralleri bulunmakta ve çeşitli Türk müteahhitlik firmaları alt yüklenici olarak bu projelerde yer almaktadır. Diğer enerji kaynakları ithal kömür ve hidroelektrik enerjisidir. Doğal gaz, ısıtmada büyük oranda yararlanılmakla beraber elektrik enerjisinde kullanılmamaktadır. Bugün Bulgaristan enerji kaynaklarının % 60-70’ni ithal etmektedir. En büyük enerji kaynağı % 33 ile ham petroldür. Normalde enerji tüketiminin yıllık artışı % 1-2 civarındadır. Ancak 2006 yılında enerji tüketimi % 4.5 artarak 28.3 milyar kWh’ye yükselmiştir. Aynı eğilimin devam etmesi halinde 2007 yılında toplam tüketim 30 milyar kWh’ye ulaşacaktır. Bulgaristan’da sektöre ilişkin düzenlemeler “Enerji Kanunu” ve “Enerji Verimliliği Kanunu” hükümlerine göre yapılmaktadır. Enerji sektörüne ilişkin politikalar Bulgaristan Ekonomi ve Enerji Bakanlığı tarafından yürütülmekte ve enerji üretimi ve dağıtımı “Enerji ve Su Denetimini Devlet Komisyonu” tarafından yapılmaktadır. NEK şirketi ise devlete ait olup elektrik enerjisi dağıtımını gerçekleştirmektedir. Devlete ait Bulgargaz EAD şirketi Bulgaristan’da gaz dağıtımı yapmakta, ülke üzerinden Makedonya ve Yunanistan’a transit gaz geçişlerini sağlamakta ve gaz depolaması gerçekleştirmektedir. Bulgargaz, gazın taşınması ve arzında hizmet sunan tek şirkettir. Bulgaristan’da enerji boru hattı geliştirme projeleri aşağıda sunulmaktadır:
Yüklə 380,37 Kb. Dostları ilə paylaş:
|