Kirish asosiy qism 1

С++ dasturlash tili
1970 –yillarda ko’plab loyihalar S struturaviy dasturlash tili yordamida qayta ishlash uchun oson bo’lgan eng yuqori hajmga erishgan. Endi bularga yangicha munosabat talab qilina boshlandi va ushbu muammoni hal etish uchun dastur tuzuvchiga katta hajmdagi dasturlar bilan ishlash imkonini beruvchi obyektga yo’naltirilgan dasturlash OYD yaratildi. Hamonki o’sha paytda OYD qo’llab – quvvatlamadi, uning obyektga yo’naltirilgan (keyinchlik C++ deb deb atalgan ) versiyasini yaratishzarurati tug’ildi. 1979- yilda Bjarne Stroustrup tomonidan ishlab chiqilgan. Bugungi operatsion tizimlarning ko’pchiligi, tizim drayverlari,brauzerlar, dasturlar (programmmalar) va o’yinlar C++tilidan o’zlarining asosiy til sifatida foydalaniladi. Bu C++ ni bugungi kunda eng mashhur tillarning biriga aylantirib kelyapdi. C++ shubhasiz, juda boy. Barcha xususiyatlarini o’rganib chiqish albatta vaqt talab etadi, ammo boshlang’ich sifatida quyida siz bilishingiz kerak bo’lgan
eng muhim xususi-yatlar mavjud. C++ - murakkab, samarali dasturlashtirilgan umumiy tildir. C++ bizga yuqori darajali tillar bermaydigan katta tezlikni taklif etadi. C++ - bu statik usulda dasturlash tilidir. Oddiy so’z bilan aytganda, C++ tuzuvchiga ma’lumotlar turiga nisbatan taxminlarni kiritishga imkon bermaydi va C++ ga qaysi bir naqlda gapirayotganingizni bildirib qo’yishingiz kerak bo’ladi. Bu esa, dastur ishga tushishidan oldin tuzuvchiga xatoliklarni va xatolarni bartaraf etishga yordamm beradi. C++ kamida 7 ta dasturlash tilini qo’llab quvvatlaydi va ishlab chiqaruvchilarga o’z xohishi bo’yicha birini tanlab olish erkinligini beradi. Obyektga yo’naltirilgan murakkab muammolarni yechishingizga yordam beradi. Zamonaviy o’yinlar, operatsion tizimlar, brauzerlar va boshqa ko’p narsalarni ishlab chiqishda C++ dan foydalanilganligi uchun, aytish mumkinki C++ tengi yo’qdir. Ko’plab yirik dasturlar C++ dan foydalanilgan holda qurilgan. С++ da dasturlashning asosiy qismlari. C++ sistemasi asosan quyidagi qismlardan iborat.Bular dasturni yozish redaktori, C++ tili va standart kutubhonalardir. C++ dasturi ma’lum bir fa’zalardan o’tadi. Birinchisi dasturni yozish va tahrirlash, ikkinchisi preprosessor amallarini bajarish kompilyatsiya, kutubhonalardagi obyekt va funksiyalarni dastur bilan bog’lash (link), xotiraga yuklash (load) va bajarish (execute).
C++ da birinchi programma
//C++ dagi ilk dasturimiz
/* Ekranga yozuv chiqarish */
# include
int main ( )
{
cout << “Hello World!\n”;
return 0; //Dastur kutilganidek tugaganing belgisi.
}
Ekranda :
Hello World!
Dasturni satrma - satr tahlil qilaylik. C++ da ikki tur sharhlar mavjud. /*bilan boshlanib */ bilan tugaydigani bir nechta satrni egallashi mumkin. Ya’ni bu belgilar orasida qolgan hamma sharh yozuv hisoblanadi. Sharhlar kerakli joyda, funksiyalardan oldin, o’zgaruvchilar e’lonidan keyin yozilganda, dasturni tushiunish ancha osonlashadi va keyinchalik programma ishlash mantig’ini esga solib turadi.
\n- Yangi satr. Kursor yangi qator boshidan joy oladi.
\t –Gorizontal tabiyatsiya ( kursor bir-nechta harf o’nga siljiydi)
\v- Vertikal tabulyatsiya (bir nechta satr tashlab o’tiladi )
\r- Qaytish. Kursor ayni satr boshiga qaytadi,ya’ni satrga o’tmaydi
\a-Kompyuter dinamikasi chalinadi
\\- Ekranga teskari kasr belgisini bosish uchun qo’llaniladi
\”- Ekranga qo’shtirnoq belgisini bosish uchun qo’llaniladi
Mantiqiy solishtirish operatorlari C++ bir necha solishtirish operatorlariga ega. Algebraik ifoda C++ dagi operator C++ dagi ifoda Algebraik ma’nosi tenglik guruhi
= == x==y x tengdir y ga
teng emas != x!=y x teng emas y ga
Solishtirish guruh
> > x>y x katta y dan
< < xkatta - teng >= x>=y x katta yoki teng y ga
kichik-teng <= x<=y x kichik yoki teng y ga
and (&) – Mantiqiy Va ( ko’paytirish )
or (|) – Mantiqiy yoki ( qo’shish)
xor (^) – Istisno qiluvchi YOKI
not (~) – Mantiqiy INKOR (inversiya )
Operatorlarning tavsifi

1. 
   :: - Ko’rinish sohasiga ruxsat berish
   
2. 
   []- Massiv indeksi
   
3. 
   () – Funksiyani chaqirish
   
4. 
   -> Tuzilma yoki sinf elementini tanlash
   
5. 
   ++ - Postifiks decrement
   
6. 
   -- - Prefiks decrement
   
7. 
   Sizeof – o’lchamni olish
   
8. 
   () – Turga akslantirish
   
9. 
   ~ - Bitli mantiqiy inkor
   

10) ! - Mantiqiy inkor
11) - - Unar minus
12) + - Unar plus
13) & - Adresni olish
14)- Vositali murojat
15) new – Dinamik obyektni yaratish
16) delete –Dinamik obyektni yo’q qilish
17) casting – Turga keltirish
18) * - Ko’paytirish
19) / - Bo’lish
20) % - Bo’lish qoldig’i
21) + - Qo’shish
22) - - Ayirish
23) “– Razryat bo’yicha o’nga surish
24) ” – Razryat bo’yicha chapga surish