KirkçEŞme tesisleri

Mahmud Celaleddin Paşa

TBTTV Arşivi

MAHMUD CELALEDDİN PAŞA

(1839, İstanbul - 18 Ocak 1899, istanbul) Bestekâr, tarihçi, devlet adamı.

Çorluluzadeler(-0 ailesinden Aziz E-fendi'nin oğludur. Vefa'da doğdu. İlk mektep ve rüştiyeden sonra Dârü'l-Maarif ten mezun oldu. 17 yaşından ölümüne kadar devlet görevinde bulundu. Ölümünde Ticaret ve Nafia nazırlığı, Rumeli Vilayetleri Islahat Komisyonu reisliği, Bütçe Komisyonu reisliği ve Ziraat Bankası genel müdürlüğü görevlerini bir arada yürütüyordu. Mezarı, Hacı Arif Bey'in de gömülü bulunduğu Beşiktaş'taki Yahya Efendi Dergâ-hı'nın haziresindedir.

Mahmud Celaleddin Paşa, ilk musiki zevkini amatör bir musikişinas olan annesi Fatma Zehra Hanım'dan aldı. Kabiliyeti keşfedilince, musikiyi çok iyi bir biçimde öğrenebilmesi için Dellalzade İsmail Efendi'ye(->) talebe olarak verildi. Okuyuş üslubu çok iyi ve doğru olan bir hanende idi. Herhangi bir saz çalmamış, şarkılarından birçoğunun güftesini "Celal" mah-lasıyla kendisi yazmıştı. Birçok güftesi başka bestekârlarca da bestelenmiştir. Musikide önemli bir özelliği de, devrinin büyük musikicilerini himaye etmiş olmasıdır. Ölümünden iki yıl önce sattığı Aksaray'daki konağıyla Nişantaşı'nda yeni yaptırdığı konak kışın, Çubuklu ve Büyükada'daki evleri de yazın, dönemin büyük musikicile-rinin toplandığı birer merkez kimliğindey-di. Tanburi Cemil Bey(->), Kemençeci Va-silâki, Lem'i Atlı(-+) gibi o dönemin büyük sanatkârlarının üretici olmalarında, Mahmud Celaleddin Paşa'nın sağladığı imkânların büyük rolü olmuştur. Mirat-ı Hakikat

(3 c. 1910-1911, yb 3 c. 1979-1983) adlı tarihi 19. yy Osmanlı tarihi için değerli bir kaynaktır.

Bestelediği 200 kadar eserden bugünkü klasik Türk musikisi repertuvarına ancak 30 kadar şarkı ulaşabilmiştir. Mahmud Celaleddin Paşa'nın eserlerinde, Hacı Arif Bey ile Şevki Bey'in etkileri açık biçimde görülür. Isfahan makamından "Dil-i bîçâre se-ninçün yanıyor", rast "Fitneler gizlemiş mahmur gözüne", hicaz "Âfet misin ey hüsn-i mücessem bu ne halet", hüseyni "Sevdiğim cemâlin çünki göremem", karcığar "Vah me'yûs-i visalindir gönül" ve kürdili hicazkâr "Sen beni bir buseye ettin feda" gibi olağanüstü güzellikte ve yüksek bir musiki anlayışının ürünü olan eserleri çok tanınmıştır. Çocuklarından Şemseddin Ziya Bey de, Türk musikisinin büyük şarkı bestekârlarındandır. Bibi. inal, Hoş Şada; Ezgi, Türk Musikisi, IV; inal, Türk Şairleri; M. Cemil, Tanburi Cemil'in Hayatı, Ankara, 1946; î. H. Uzunçarşılı, "Mahmud Celaleddin Paşa'ya Dair", Resimli Tarih Mecmuası, S. 49 (1954); M. Rona, 50 Yılın Türk Musikisi, İst., 1960; M. N. Özalp, Türk Musikisi Tarihi, Ankara, 1989; Y. Öztuna, BTMA, II; S. Ak-süt, Türk Musikisinin 100 Bestekârı, İst., 1993. MEHMET GÜNTEKİN