KirkçEŞme tesisleri

MEKTEB-İ TIBBİYE-İ MÜLKİYE

Fransızca öğretim yapan Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne'nin(-t) yeterli hekim yetişti-rememesi ve ayrıca sivil hekim ve eczacılara duyulan ihtiyaç üzerine, 18ö7'de bu okulun bir bölümünde Türkçe öğretim yapmak üzere kurulan sivil tıp okulu.

İdari bakımdan önce, Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane Nezareti'ne, daha sonra da Maliye, Dahiliye ve Maarif nezaretlerine bağlanmış ve bir müdür tarafından yönetilmiştir. Bilimsel açıdan ise Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne'nin denetiminde kalmış, her iki okuldaki dersler, genellikle aynı hocalar tarafından yürütülmüştür. İlk müdürü Kırımlı Aziz Bey'dir.

Zamanla öğrencilerin sayısı artınca 1873' te Ahırkapı'da yaptırılan yeni binaya geçilmiş ancak bir süre sonra burası da ihtiyaca cevap veremez hale gelince, öğretim, 1894'te satın alınan Kadırga'daki Menemenli Mustafa Paşa Konağı'nda sürdü-

rülmüştür. Onarılarak klinik, poliklinik, teşrihhane ve laboratuvarlar yerleştirilmiş, okul 1909'da, Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane ile birleştirilince Haydarpaşa'daki Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane binasına nakledilmiştir. Okulun bünyesinde bulunan, eczacılık sınıfı ise Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne'nin eczacı sınıfı ile birleştirilmiş ve Kadırga'da kalmıştır (bak. Eczacı Mektebi).

Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne'den yetişen hekim ve eczacılar belediye dairelerinde görevlendiriliyor veya serbest olarak mesleklerini icra edebiliyorlardı. Öğretim süresi 5 yıl olan okula rağbeti artırmak için, öğrenciler, önceleri doktora sınavlarından ve taşralılar da askerlik kurasından muaf tutulmuşlardır. Öğrenci sayısı artınca doktora sınavları mecburi olmuş, ilk mezunlar verildikten sonra 1872'de öğrenim süresi 6 yıla çıkarılmıştır. Lise öğrenimi görmeyenlerin de kaydedilebilmesi için bir idadi sınıfı eklenmiş ancak sivil liseler a-çılınca bu sınıf kaldırılmıştır. Zamanla o-kulda gayrimüslim öğrenciler çoğalınca, 1897'den itibaren 2. sınıf programına fıkıh ve 2 sene sonra da bütün sınıflara din dersleri konmuştur.

1908'de II. Meşrutiyet ilan edildikten sonra İstanbul'a iki tıp okulunun gereksiz olduğu ve bunların birleştirilmesi düşünülmüştü. Fakat pek çok hoca açıkta kalacağından öğretim üyeleri bu konuda an-laşamıyorlardı. Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane' de bu anlaşmazlık devam ederken Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye'de de ders vermekte olan Süleyman Numan ve Asaf Derviş paşalar Maarif Nezareti'ne başvurarak, Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye'de ıslahatın daha kolay yapılabileceğini dile getirmişlerdi. Nezaret bu fikri benimsemiş ve Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye ile Şam Mekteb-i Tıbbiyesi Maarif Nezareti'ne bağlanarak okulun yeni kadrosu kabul edilmiştir. Yeni kadronun oluşturduğu ilk Meclis-i Mu-allimîn (Profesörler Meclisi), 18 Kasım 1908'de Kadırga'da toplanmış ve okula, Darülfünun'un bir şubesi olarak Mekteb-i Tıbbiye "Tıp Fakültesi" adı verilmiştir. Fa-

külte riyasetine de (dekan) Cemil Paşa (Topuzlu) seçilmiştir.

Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane hocaları, o-kulunTıp Fakültesi adını almasını kabul etmeyince, Maliye Nazırı Cavit Bey, 1909 yılı bütçe müzakereleri sırasında, Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne'nin tahsisatını bir emrivaki ile Tıp Fakültesi bütçesine ekleyince Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane ortadan kalkmıştır. Böylece sivil ve askeri tıp okulları birleştirilmiş ve Dârülfünun-ı Osmani Tıp Fakültesi adıyla faaliyetine devam etmiştir.

Bibi. Tahsin, Tıbbiye, I; Galip Âta, istanbul Darülfünunu Tıp Fakültesi, îst., 1341; Mustafa Münif, "Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye Tarihi", Sıhhat Almanağı, ist, 1933, s. 67-71; O. Ergin, İstanbul Tıp Mektepleri, Enstitüleri ve Cemiyetleri, İst., 1940; E. K. Unat, "Kadırga'daki Tıp Fakültesi", Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dergisi, c. 12 (1981), s. 210-220; E. K. Unat-M. Samastı, Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye (Sivil Tıp Mektebi) 1867-1909, ist., 1990.

NURAN YILDIRIM