Китабын ады

NƏZİR NİYYƏTİ 
 
Dəvətçi:  «İnsan  bir  qövmün  və  ya  bir  millətin  əqidəsini  araşdırıb  hökm 
vermək istədikdə, bu hökm ağıl, məntiq və elmin imkan verdiyi qaydada olmalıdır. 
Yoxsa  cahillərin  sözlərinə  və  əməllərinə  baxıb  hökm  verməsi  düzgün  deyil. 
Onların qanunlarını və etibarlı kitablarını diqqətlə araşdırmalıdır.  
Şiənin inancını öyrənmək istədiyiniz zaman, cahil və avam şiələrin sözlərinə 
və hərəkətlərinə baxıb  şiələr haqqında qəti  bir nəticə  çıxarmaq,  yanlış  bir şeydir. 
Çöldə-bazarda  savadsız  insanların  «Ya  Əli»,  «Ya  imam  Riza»  dediklərini 
gördükdə, onların, ya da bütün şiələrin müşrik olduğunu söyləyə bilməzsiniz. Bəzi 
cahil kəslər imamlara, imamzadələrə nəzir deyirsə, bunu onlara qalib olmanız üçün 
bir dəlil saymayın. Çünki hər qövmdə cahil və avam insanlar mövcuddur. Amma 
əgər sizlər saf niyyətlə və bəhanə axtarmadan əqli dəlillərlə bir araşdırma aparmaq 
istəyirsinizsə, şiənin fiqh kitablarını nəzərdən keçirməyiniz lazımdır. Bu xətti və ya 
çap olunmuş kitablar bütün kitabxanalarda, hər kəsin əli çatacaq yerdədir.  
İstidlali-fiqh  kitabları  və  əməl  risalələrini  oxusanız,  Cəfəri  fiqhində  şirkə 
gedən yolun və xurafata meyilli qanunların olmadığını görəcəksiz. Həqiqətdə, xalis 
Tövhid Cəfəri fiqhiylə özünü göstərir.  
«Şərhi-Lümə»  və  «Şərayi»  kimi  bütün  kitabxanalarda  mövcud  olan  fiqh 
kitablarını araşdırsanız, onlarda nəzir üçün xüsusi bir babın ayrıldığını görərsiniz. 
Şiə alimlərinin hamısının əhkam risalələrində nəzir mövzusuna aid fitvalar vardır. 
Bu  kitablarda  nəzir  üçün  xüsusi  bir  babın  ayrılmasının  səbəbi,  nəzirin  ibadət 

---

 
113 
olmasına  görədir.  Allah  üçün  nəzir  edilməsi  zamanı  iki  şərtin  yerinə  yetirilməsi 
lazım gəlir. Bu iki şərtdən hər hansı biri olmazsa, nəzir batil olar. Bu iki şərtdən 
biri əməllə həmdəm olan «niyyət», ikincisi isə hansı dillə olursa-olsun, siqə (əqd) 
oxunmasıdır.  Bir  müsəlman  bu  iki  şərt  olmadan  nəzirin  gerçəkləşmədiyini 
anlayarsa, ilk öncə bu iki şərtin məna və xüsusiyyətini öyrənən və daha sonra nəzir 
niyyətini edər.  
İnsan bir fəqihdən, ya da onun risaləsindən nəzir məsələsini araşdırdığı zaman 
hər  şeydən  öncə  niyyət    mövzusuyla  qarşılaşır.  Niyyət,  hər  ibadətdə,  xüsusilə  də 
nəzirdə Allah və Onun rizasını qazanmaq üçün olmalıdır. Demək ki, niyyət Allah 
üçün olmazsa, o əməl puç olar.  
İkincisi,  niyyəti  tamamlayıb  onu  sabitləşdirmək  üçün  nəzir  niyyəti  edən 
kimsənin nəzir  etdiyi  zaman,  niyyət  əqdini  oxuması  lazım  gəlir.  Əqddə  də  Allah 
adı olmazsa, əqd batil olur. Məsələn, bir kəs oruc tutmağı nəzir etmək istəsə, niyyət 
edərək belə deməlidir: «Lillahi əleyyə Ən əsumə» (Allah üçün oruc tutmaq mənim 
üzərimə vacib olsun) və ya içki içməyi tərk etmək istədiyi zaman «Lillahi əleyyə 
Ən ətrukə şürbəl-xəmr» (Allah üçün içkini tərk etmək,  mənim üçün vacib olsun) 
deməlidir. Digər bütün niyyətlər də, bu şəkildədir.  
Əgər əqdi ərəbcə oxumaq  mümkün olmazsa, hər kəs öz dilində oxuya bilər. 
Amma mənası ərəbcəyə uyğun olmalıdır.  
Əgər niyyətində Allahdan başqası olarsa və ya başqasının adı Allahla bərabər 
tutularsa və o başqası istər diri olsun, istər ölü, istər peyğəmbər olsun, istər imam 
və  ya  imamzadə,  niyyəti  batildir.  Bunu  da  bilərəkdən  və  qəsdlə  etsə,  müşrikdir. 
Çünki yuxarıda söylənilən ayədə Quran aydın şəkildə belə buyurur: 
«Rəbbinə itaətdə heç kəsi ortaq tutmasın. 
Elm  əhlinin  bunu  bilməyənlərə  öyrətməsi  lazımdır.  Necə  Ki,  moizə  əhli  və 
mübəlliğlər vəzifəyə əməl edirlər.  
Şiə  fəqihləri  istər  diri  olsun,  istər  ölü,  peyğəmbər  və  ya  ima  adına  deyilən 
nəzir niyyətinin batil olduğunu, bunu bilərək və qəsdən edənin də müşrik olduğunu 
söyləyirlər.  Niyyət  Allah  adına  olmalıdır,  amma  nəzir  istənilən  yerlərdə  istifadə 
oluna bilər. Məsələn, Allah üçün qurban niyyətiylə bir qoyunu bir evdə, bir ibadət 

---

 
114 
yerində və bu kimi yerlərdə kəsərsə, bunun maneəsi yoxdur. Pul, paltar və bu kimi 
şeyləri  Allah  üçün  niyyət  edib  bir  fəqirə,  bir  yetimə,  ya  da  Rəsulallahın  (s) 
nəslindən olan bir seyidə verirsə, yenə bir maneəsi yoxdur. AMma Peyğəmbər (s), 
ya  İmamlar  (ə)  üçün  və  ya  onların  nəslindən  olan  seyidlər  (Peyğəmbər  (s)  və 
İmamın  (ə)  nəvələri),  ya  da  alimlər  və  yetimlər  üçün  nəzir  niyyəti  edilərsə,  bu 
niyyət batildir. Bilərək və qəsdən olsa, şirkdir.  
Hər  rəsulun,  fəqihin,  alimin,  vaizin,  mübəlliğin  vəzifəsi  yazmaq  və 
söyləməkdir. Quranda buyurulur: 
«Peyğəmbərin əsl vəzifəsi, ancaq [Allahın əmrini insanlara] çatdırmaqdır»
1
 
Xalqın  vəzifəsi  isə  dinləmək  və  əməl  etməkdir.  Birisi  və  ya  bir  çoxu  dini 
vəzifələrini  öyrənib-öyrətməklə  səhlənkarlıq  edirsə  və  dini  vəzifələrinə  uyğun 
şəkildə əməl etmirsə, bu, o dinin, o məzhəbin nöqsanı deyildir.  
Güman  edirəm,  həqiqətin  anlaşılması  üçün  bu  qədər  kifayət  edər.  Artıq 
bundan sonra «şiələr müşrikdir» deməyin.