Kurak alanlarda küresel değişimlere dayanıklı peyzajların oluşturulması için rehber

Alan dikim işlemleri: saha koşullarını iyileştirme teknolojileri

Bozulmuş bitki örtüsü ve kurak topraklar, su tutma ve depolamada daha az yeteneklidir ve bitki performansının verimlilik limitlerini düşük seviyelerde göstermektedir. Ayrıca, kurak alanlardaki yüksek radyasyon kuraklık şiddetini artırır. Plantasyonda başarının anahtarı, dikimden sonraki fidelerde transplantasyon sonrası ile yaz kuraklık şiddeti ve uzunluğuna bağlıdır (41, 68; 51). Böylece, kurak topraklarda restorasyonun ana önceliklerinden biri stresi azaltmak -su ve besin akışını düzenleyerek ve erozyonu azaltarak su ve toprak muhafaza- ve olumsuz çevre koşulları altında bitkilerin kapasitesini yükseltmektir (51). Yeni toprak ve su koruma teknolojilerinin yanı sıra ekolojik etkileşimlere benzetilmiş fide gelişimini sağlayan dikim teknikleri de ağaçlandırma başarısını önemli derecede geliştirmiştir.

Bozulmuş kurak topraklarda uygulayıcılar tarafından karşılaşılan asıl zorluk, yeniden kazandırılan bitkilerin ekim sonra su stresini atlatmak zorunda olmasıdır. Ele alınacak diğer sorunlar bitki koşulları, fidan/kesim alanına ulaşım, dikim öncesi sahada saklama koşulları, ekim, dikim teknikleri ve bakım ölçütleridir. Türkiye’de gerçekleştirilen Doğu Anadolu Su Havzaları Rehabilitasyon Projesi’nde (1993-2001) AGM’nin 2001 yılı sonu itibarı ile uygulama yaptığı 85 mikro havza içerisinde 73.156 ha. Toprak Muhafaza Ağaçlandırması, 19.882 ha. Mera Islahı, 81 ha. Galeri Ağaçlandırması, 2.240 ha. Meşe Rehabilitasyonu ve 1.687 ha. Sedir Rehabilitasyonu tesis programı gerçekleştirmiştir.

1. 
   Dikim yoğunluğu
   

Dikim yoğunluğu – hektar başına fide veya kesim sayısı- çok tartışmalı birkonudur ve saha çevre koşullarına veya peyzaj birimlerine; ekosistem yönetimi amacı; ekonomik amacı; toplumsal talepler gibi birçok faktöre bağlıdır: Ancak, kurak topraklarda dikim yoğunluğunu etkileyen ana faktör kıt su kaynakları için ‘fidan' veya ‘kesim' rekabetidir. Ayrıca, kurak topraklarda peyzaj farklı dikim yoğunluğunu destekleyen farklı çevre birimleri tarafından düzenlenmiş yerşekli düzenimi açısından oldukça heterojendir. Bu nedenle ekim yoğunlukları, farklı çevre birimlerinin sepi kapasitesi ve kullanılan türler için ayarlanmalıdır.

Doğal peyzajda bu türler tarafından ulaşılabilecek maksimum yoğunluğundan (Güney doğu İspanya steplerinde hektar başına 1m çaplı 204 yamalı???? üstü yeniden filizlenen çalılar) daha yüksek ekim yoğunluğunun (güney-doğu İspanya bozkır bitki örtüsü 400-700 fidan /ha) kullanımı yaygın bir hatadır (41). Böylece yüksek post-dikim mortalitesi uygun dikim tekniklerinin başarısızlığını değil, uygun yoğunluk ve mikro-saha dikimi tanımlamadaki yetersizliğimizi gösterir (88).
Uygulayıcıların, farklı çevresel birimler veya dikim sahalarıyla ilişkili potansiyel olarak başarılı ekim yoğunluğu göstergelerini bulmak için odunsu türlerin dinamikleri ve diğer bitki topluluğu bileşenleri ile etkileşimi ile ilgili yeteneklerini artırmaları gerekmektedir (6). Bu deneyler İspanya'da birçok çoğaltılmış sahada test restorasyon uygulamalarının sonuçlarını değerlendirmek amacıyla arttırılmış, genellikle deneysel tedavi kendisinden daha heterojen peyzaj ile ilişkili fidan sağkalımında daha yüksek değişkenlik göstermiştir. Ayrıca, mevcut restorasyon programlarına dahil türlerin spontan başarısı, yardım, dikim yoluyla kurulacak bazı türlerin dış yardıma ihtiyaç yokken, diğerlerine girdi gerekebileceğinden son derece geniş bir dağılım göstermektedir (89). Kaynakların verimli kullanımı, müdahale alanında doğal yenilenme potansiyeli gösteren türler ve bunu gerektiren dış yardım ile ilgili iyi bilgi gerektirecektir (sürekli izleme yoluyla arazi gözlemleri).
Zenginleştirme Dikimi
Zenginleştirme dikimi ile diğer yönetim müdahaleleri entegrasyonu, bozulmuş kurak topraklarda çölleşmeyle mücadele restorasyon modelleri için pratik bir araçtır (90, 91). Dikilen ağaçlar ve çalılar özellikle uzamış habitat kaybı ile parçalanmış peyzaj, türlerin yerel tükenmesi ve tüketilmiş toprak tohum bankalarında doğal gençleştirmeyi hızlandırır ve tamamlar (toprak tohum bankalarında otsu türlerin neredeyse tamamının ahşap parçalarının değiştirilmesi, yoğun otlatma veya kalıcı ekim sonucunda ormanlar temizlenir).