Kurak alanlarda küresel değişimlere dayanıklı peyzajların oluşturulması için rehber

Sis suyunun-çisentisinin toplanması
Kurak topraklardaki peyzaj restorasyonunda, sis çisentisinin toplanması önemli bir su katkısı sağlayabilir.. Sis akılarının, Standart Fog Collector (SFC) (Standart Sis Toplayıcısı) adı verilen bir 1 m² lik alanda sis çisenti toplama cihazı , Şili, Yemen ve Eritre çöllerindeki dağlarda kullanılmış ve , sisin yoğunlaştırıldığı dikey ağlarda günlük ortalama metrekarede 3-8 L su arasında su hareketi olduğu görülmüştür.(108). Bu kurak bölgelerde, yılın en kurak dönemlerinde, bu şekilde toplanan temiz su miktarı yaklaşık 10 L/m²/gündür.. Diğer ülkelerde, sis akılarının ölçümleri Namibya’da 1 L/m²/gün kadar düşük ve Umman Sultanlığı’nda 70 L/m²/gün e ulaşan yüksek bir ortalama görülmüştür. Akdeniz bölgesine benzeyen (örneğin bölgenin batı kesiminde bulunan dağlık alanlarda sis oluşumu sık görülür) kurak alanlar, hem peyzaj restorasyonu hem de ev içi kullanım için sis çisentisi hasadı için iyi bir potansiyele sahiptir.
Kurak bölgelerde sis isentisinin toplanmasındaiki uygulama vardır(108, 109): (i) sis toplayıcıları, Dünya Sağlık Örgütü içme suyu standartlarına uygun kırsal topluluklara ve evlere ucuz su temini sağlar; (ii) sis toplayıcıları sırt hatlarındaki ve konvansiyonel kaynaklardan su temin etmenin zor olduğu dağların üst kısımlarındaki orman restorasyonu için su sağlar; sis isentisi, ormanlara kadar damlama sulama sistemleri ile ulaştırılabilir, eğer uygun yükseltide ise burada doğrudan sis isentisi toplanabilir (108). Sis toplayıcıları sis damlacıklarını verimli bir şekilde toplayan ve toplanan suyun hızla drenajını sağlayan lifleri olan dikey paneller şeklinde dikilmiş (40-48 m2) ucuz, sağlam, polipropilen veya polietilen kafes şeklindeki filtrelerden oluşur. Bulunduğu lokaliteye bağlı olarak, her panel sis sezonunda günlük 150 ile 750 L içme suyu üretir. Şili çölünün en uzun kıyısında uzanan bölgede bir köye on yıl boyunca (111) temiz içme suyu sağlamıştır. Bu alandaki maksimum çalışma kapasitesinde olan 100 adet sis toplayıcısı sadece 60 mm yıllık yağış alan bu kurak bölgede, yılın her günü ortalama 15.000 L temiz su üretmiştir.
Valencia (İspanya) bölgesinde yapılan bir çalışma, orman yangınından (106) sonra bozulan bitki örtüsünün restorasyonunda kullanılmak üzere yeni bir su kaynağının elde edilmesi için umut verici sonuçlar sağlamıştır. . 100 litre/m2 gibi yüksek miktarlarda toplanan sis su miktarları, ilk yıl dikimden sonra, bir veya iki kez sulanan 800-1000 ağaçlık bir ormanın oluşuturulmasında çam başına 10 ila 20 litre su sağlamıştır (112).

5. 
   Ekolojik etkileşimleri taklit eden dikim teknikleri
   

Mikro-iklim koşullarını iyileştiren ağaç-sığınakları, otlak koruma ve toprak tutma kapasitesi
Kurak alanlardaki yüksek radyasyon seviyeleri ve buharlaşma koşulları altında, açık alanlara kıyasla bazı gölgeleme koşullarında fidelerin hayatta kalma oranı genellikle daha yüksektir (113, 114). Ağaç sığınakların kullanılması çetin koşulları yumuşatabilir ve fidelerin hayatta kalma oranlarını ve büyümelerini arttırabilir. Ağaç sığınakların, otçullara karşı koruma sağlamasına ek olarak, , sıcaklık, bağıl nem, ve karbon dioksit seviyesini (115) artırırlar ve ışınım, buharlaşma ve rüzgarın kurutan etkisini (116) azaltarak fidanlar için bir sera mikroiklimi oluştururlar Yukarıda bahsedilen üç Akdeniz bölgelesinde denenen türlerin çoğunun ağaç sıgınakları sayesinde sürekli olarak gövde boyunu geliştirdiği ve bazılarının hayatta kalma sürelerini uzattığı görülmüştür.
Bakımı kolay türlerin kullanımı
Kolaylaştırma, bir bitkinin varlığının diğer bitkilerin hayatta kalmasını, büyümesini veya başarısını olumlu şekilde etkilenmesi olgusudur. Kurak alanlar gibi stresli koşullarda yapılan restorasyon çalışmalarında bakım işlemlerini kolaylaştıran bitkilerin kullanımı, sağlıklı ekosistem dinamiklerinin iyileşme sürecini iki şekilde hızlandırır(117):
Bakım işlemlerini kolaylaştıran türlerin fidelerinin dikilmesi, aşılanması ve tohumlarının ekilmesi yoluyla popülasyon artırılması yerel abiyotik koşulların iyileşmesini sağlar. Diğer bir deyişle, iyileştirilmiş toprak yapısı, organik madde ve bitki besin maddeleri döngüsü, hidrolik yükselmeye neden olan artan su infiltrasyonu, gölge ve hava nemi ile mikro-iklim koşulları oluşturulur. Aynı zamanda biyotik koşulları iyileştirilir, rneğin mikorizal faaliyetler ve bitki çeşitliliği ve topraktaki tohum varlığı artar., aynı zmanda diğer bitki türleri ve tohumlarının yayılması için gereksinilen habitatı sağlayarak bitki örtüsünün doğal olarak iyileşmesini hızlandırır ve sonuçta ekosistemi iyileştirir.
Bakım işlemlerini kolaylaştıran türlerin altına veya yakınına arzu edilen türlerin fidanlarının dikilmesi daha avantajlı abiyotik ve biyotik koşullar oluşturulmasını sağlar, bitki büyümesini hızlandırır ve hayatta kalma sürelerini uzatarakekosistemi iyileştirir.
Birçok amaca hizmet eden, bakım işlemlerini kolaylaştıran bu türlerin seçimi giderek arazi sahipleri ve kullanıcıları tarafından desteklenen, ekolojik ve sosyal açıdan kabul edilebilir ve ekonomik fayda sağlayan bir restorasyon stratejisi haline gelmektedir.

6. 
   Kurak alanlarda peyzaj restorasyonu için tarımsal ormancılık ve kullanımı
   

Tarımsal ormancılık ile zırai alanlarda oluşturulan ağaç ve çalılar çok sayıda ekolojik (toprak yapısının iyileşmesi, su infiltrasyonu, verim ile tarım ürünleri ve doğal vejetasyon için mikroiklim koşulları oluşturması, yabani faunanın habitat gereksinimlerinin sağlanması gibi), ve sosyo-ekonomik (tarımsal ürün veriminin artırılması ile ek gelir sağlaması gibi) faydalar sağlar. 9). FAO, tarım arazisi üzerinde ağaç yetiştirilmesinin, özellikle özel çiftliklerdeki ağaç koruma ve dikim, sınır ağaçlandırmaları, yem bankaları, nadas ve rotasyonel ağaçlık faaliyetlerinin yaygınlaşmasının, Afrika’daki (124) ormancılık için önemli olduğunu öngörmektedir.

Birçok yönetici ve yatırımcı, peyzaj restorasyonunda (103) önemli roller almaları adına tarımsal ormancılık teknolojileri ve inovasyonlarını içeren "Afrika Yeşil Devrimi"ne çağrılmıştır. Tarımsal ormancılık bilimindeki son gelişmelerin, tarımsal ormancılık teknolojilerinin geniş bir uygulama alanı bulması için paydaşlarda güven artışı ve savunmasız kırsal nüfusa da faydalar sağlaması gibi avantajlarının olduğu ifade edilmiştir.
Sahra-altı Afrika'da son dönemlerde başarısından dolayı uygulamsı devam eden iki tarımsal ormancılık sistemi şunlardır(9):

• 
  Gelişmiş ağaçlı nadas: Hızla toprak verimliliğinin ikmalini sağlamak adına kısa vadeli - 1 ila 3 yıl - yönetilen gelişmiş bir nadas sistemidir. Güney Afrika’da Sesbanya sesban, Tephrosia vogelii, T. Candida, Gliricidia sepium, Crotolaria grahamiana ve Leucaena leucocephala toprak verimliliğinin arttırılması ve tarımsal verimin iyileştirilmesi için bugüne kadar belirlenen en çok umut vaad eden azot bağlayıcı ağaç türleridir (125). Tüm tarımsal ormancılık sistemlerinde karışımlarda makul miktarlarda mineral gübre kullanmak hem tarımsal hem de ekonomik açıdan genellikle faydalı ir uygulamadır.
  
• 
  Kalıcı ara tarım: 20 yıla kadar yeniden bitkilendirme yapılmaksızın yağışlı mevsimlerde tarla bitkileriyle ağaçların eşzamanlı ekim-dikiminin yapılması ve mevsim-dışında nadasa bırakılması uygulamasıdır. (126). Ağaçların yoğunluğu fazladır;1x2 m dikim aralığı uygulanır.Ağaçlar, tarla bitkilerinin ekiminden hemen önce toprak seviyesinde kesilir ve kütük, üzerinde çimlenme ve büyümeyesine yetecek bir sure dormansi evresinde kalır. Bir ay sonra, ağaç yeniden büyümeye başlar ve bu sırada tarla bitkisi de ihtiyacı olan tüm gün ışığını almak için kesilen ağacın boyunu geçmiştir.. Gliricidia sepium kullanılan ağaç-tarla bitkisi ara tarımı sistemi, kendi topraklarını nadasa bırakamayan, gübre masraflarını karşılayamayan küçük çiftçilerin ihtiyaçlarını karşılamak için geliştirilmiştir (127). Nadas arazilerinin üzerinde ara tarımı yapmanın avantajı şudur, ağaçlar yıl boyunca birden fazla budamaya gereksinim duyarlar ancak sadece bir kez dikilirler. Herhangi bir gübre ile sürekli tarla tarımı yapmaya kıyasla Gliricidia sisteminde verimin daha yüksek olduğu görülmüştür.
  

Günümüzde kurak arazilerde çeşitli tarımsal ormancılık sistemleri arazi restorasyonu ve düşük maliyetli ürün verimini artırmak için kullanılmaktadır. Örneğin, doğu Senegal’den Etiyopya'ya, güney Zimbabwe’den Namibya’ya birçok Sahel park sistemi (9, 30, 40) içinde öncü akasya türü olan Faidherbia albida dikilmektedir (Zambiya’da 10x10 metre aralıklarla fideler dikilir) veya ağaç yoğunluğunu iyileştirmek adına tohumdan veya kök dallarından sürgün lerin, hektar başına dikilen ağaçlardan sadece 50 kadarı çiftçiler tarafından sağlanmaktadır. Bir azot bağlayıcı olan genis yapraklı ölü örtü, toprağa hektar başına 100 kg azot (128) gibi ciddi miktarda nitrojen ve diğer önemli bitki besin maddelerini sağlar ve ürün verimini artırır (örneğin Faidherbia tepe çatısı altında mısır verimi 5.460 kg / ha’dır ki bu değer hiçbir ağacın olmadığı parsellerde 2.360 kg / ha değerinden önemli ölçüde yüksektir, (Shitumbanuma 2010). Ayrıca, ölü örtü, bitki kök bölgesine önemli oranda toprak nemi (129) ve yabancı ot gelişimini baskı altına alan malçı oluşturmaktadır. Zambiya’da yapılan bir tarımsal ormancılık restorasyon projesinde fide maliyeti çok düşüktür (her biri için 0.30 $’dan az), nakit harcama ise hektar başına bir kereliktir ve 30 $’dır. Ancak, bitkiler konusunda sonuçların elde edilmesi birkaç yıl sürebilir (iklime bağlı olarak 3 ila 8 yıl), diğer tarımsal ormancılık uygulamaları da dahil olmak üzere diğer yöntemler, ilk yıllarda gereklidir ve Faidherbia ağaçların olgunlaştığı zaman ortalama seviyelerde devam ettirilebilir.

Yerli ağaçların tarlalar üzerinde geliştiği Nijer ve Burkina Faso’da çiftçiler tarafından yönetilen doğal gençleştirme (FMNR) sistemi (Örnek Çalışma 14’e bakınız) yoluyla rehabilite edilen 5 milyon hektardan büyük olan park sistemi iyi bir örnektir.