Kuzey kibris bankalar biRLİĞİ
Yüklə 0,57 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tablo -5 Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın Dağılımı
- Sektörler 2004 2005 2006
- GSYİH 100.0 100.0 100.0 100.0
- Dış Ekonomik İlişkiler-İthalat/İhracat 2
- Tablo -6 Yeşil Hat Tüzüğü Kapsamında Güney Kıbrıs ile Yapılan İhracat
- Euro (€) Yeşil Hat Tüzüğü Kapsamında Güney Kıbrıs ile Yapılan İhracatın Karşılaştırılması
- Bankacılık Sektörü 5
- Tablo -7 Para Cinsine Göre Krediler
2009 yılında sektörlerin GSYİH içerisindeki payları incelendiğinde, kamu hizmetlerinin 2008 ve önceki yıllarda da olduğu gibi, %22.6 ile en ağırlıklı sektör olduğu görülmektedir. Kamu hizmetlerinin payı 2008 yılına göre %1’e yakın artış göstermiştir. Kamu sektörünü %12.8 ile ticaret-turizm ve %12.2 ile ulaştırma-haberleşme izlemektedir. Serbest meslek ve hizmetler sektörünün payı %10.8, sanayi sektörünün ise %10 olarak gerçekleşmiştir. İnşaat sektörünün payının 2008 yılına göre %0.6 azalarak %7.1’den %6.5’e gerilediği görülmektedir. 2007-2008 döneminde %1 azalan tarım sektörünün ağırlığı, 2009 yılında %5.1’den %6.4’e yükselmiştir. GSYİH’nın cari fiyatlarla sektörel dağılımı Tablo 5’te görülmektedir.
İthalat 2009 yılı ithalat değerlerine bakıldığı zaman, US Dolar bazında toplam ithalatta %22’lik bir düşüş olduğu görülmektedir. Bu dönemde ithalatın, bir önceki yıla göre, 1.607.5 milyon dolardan 1.246 milyon dolara gerilediği görülmektedir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde 2009 yılı boyunca, tutar bazında toplam ithalat içerisinde en fazla paya sahip ilk beş mal grubunu sırasıyla taşıt araçları, yakıt, mobilya ve aksamları, ilaçlar ve konfeksiyon oluşturmaktadır. Taşıt araçları ithalat tutarı 2008 itibarı ile 136.6 milyon Dolar iken, 2009 yılı sonunda 28.2 milyon Dolar azalarak 108.4 milyon Dolar’a düşmüştür. Bu azalma taşıt araçları ithalinde %21’lik bir daralmaya tekabül etmektedir. İthal edilen yakıt miktarı ise 2008 yılılma taşıt araçları ithalinde %3 itibarıyle 143.7 milyon Dolar iken 2009 yılında 70.9 milyon Dolar’lık düşüş göstererek 72.8 milyon Dolar’a gerilemiştir. 2008 yılında toplam 55.9 milyon Dolar’lık ithalatı olan imşaat demiri, 2009’un ayni dönemi itibarı ile en fazla paya sahip ilk beş mal grubu içinde yer almamamktadır. İhracat KKTC’de 2009 yılı ihracat değerlerine bakıldığı zaman, önceki yıla göre toplam ihracatın TL cinsinden %7 oranında artarak 94.4 milyon TL’den, 101 milyon TL’ye, dolar cinsinden değerinin ise %15 azalarak 74.5 milyon dolardan 63.4 milyon dolara düştüğü görülmektedir. 2007 yılına kıyasla, 2009 yılında ihracatın TL bazında %3.6, dolar bazında ise yaklaşık %20 gerilediği görülmektedir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde 2009 yılı boyunca yapılan ihracatın tutar bazında toplam değerleri göz önünde bulundurulduğu zaman, en fazla paya sahip ilk beş mal grubunun sırasıyla süt ürünleri, narenciye, rakı, hurda ve döküntüleri ve konfeksiyondan oluştuğu görülmektedir. İlk sırada yer alan süt ürünleri ihracatı, 2009 itibarıyla 2008’e göre, 21.6 milyon dolardan 20.1 milyon dolara düşerek %7 oranında azalmıştır. Narenciye ürünlerinin ihracında ise, bir önceki döneme göre %32 düşüş yaşanmış, ve narenciye ihracatı 20.5 milyon dolardan 13.9 milyon dolara gerilemiştir. “Yeşil Hat Tüzüğü” çerçevesinde Güney Kıbrıs’a yapılan ihracat tutarları incelendiği zaman, 2008 ve 2009 yıllarının çeyrek dönemleri karşılaştırıldığında, 2009 yılının birinci çeyreğinde 2008 yılının aynı dönemine göre ihracat tutarında %1.45 oranında, ikinci çeyreğinde %24.90 oranında artışlar olmasına rağmen, üçüncü ve dördüncü çeyrek dönemlerde Güney Kıbrıs’a yapılan ihracatta sırasıyla %36 ve yaklaşık %57’lik düşüşler olduğu görülmektedir. Toplamda, Euro değer olarak Yeşil Hat Tüzüğü çerçevesinde gerçekleştirilen ihracatta 2009 yılında %16.24 oranında bir daralma kaydedilmiştir.3 Tablo -6 Yeşil Hat Tüzüğü Kapsamında Güney Kıbrıs ile Yapılan İhracat
Dış Ticaret Dengesi Dış ticaret dengesindeki açık, dış ticaret hacmindeki daralmalara paralel olarak, geçen yılın ilk dokuz aylık dönemine göre dolar cinsinden, % 21.20 oranında azalmıştır. 2008 yılında ticaret açığı 1,501.20 milyon Dolar olarak gerçekleşmiştir. 2009 yılında ise dış ticaret açığının 318.60 milyon dolar azalarak 1,182.60 milyon dolara gerilediği görülmektedir. Turizm4 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin en büyük gelir kaynaklarından birisi turizm gelirleridir. 2008 yılı gerçekleşme tahminlerine göre, 2007 yılında 381 milyon dolar olan net turizm gelirleri, 2008 yılında 434 milyon dolara ulaşmıştır. 1999 yılında 193 milyon dolar olan turizm gelirlerinin dış ticaret açığını karşılama oranı %53.5 iken, bu oran 2007 itibarı ile %26.2, ve 2008 için de %27.2 olarak beklenmekteydi. 2009 yılının ilk on aylık döneminde, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne gelen yabancı yolcu sayısı, 2008 yılının ilk on aylık dönemine göre, %2.2 oranında azalarak 698,555 yolcudan 682,882 yolcuya düşmüştür. 2008 yılının ilk on aylık döneminde %35.3 olan ortalama doluluk oranı ise 2009’un ayni döneminde %37.4 olarak gerçekleşmiştir.
Bankacılık sektörü aktif toplamı 2009 yılında %14.90 oranında büyüyerek 6,770.32 milyon TL’den 7,782.63 milyon TL’ye ulaşmıştır. Sektörün aktif yapısı banka grup paylarına göre incelendiği zaman, Aralık 2009 itibarıyla, Aralık 2008’e göre, özel sermayeli bankaların payı yüzde 33,44’ten yüzde 36,32’ye, kamu bankalarının payı yüzde 34,72’den yüzde 36.09’a yükselirken, şube bankalarının payı yüzde 31,84’ten yüzde 27,58’e gerilemiştir.6 Likit aktiflerde ise, Ocak 2009-Aralık 2009 döneminde 2008 yılına göre % 9.5 artış olduğu görülmektedir. Ayni dönemde brüt kredilerde %15.6, menkul değerler cüzdanında %76 oranında artışlar meydana gelmiştir. Yine ayni dönemde mevduatların %16.93, özkaynakların ise %22.29 oranında arttığı görülmektedir. 2009 yılı içerisinde likit aktiflerin toplam aktifler içerisindeki payında çok az da olsabir gerileme olmuştur. Aralık 2008 yılı sonuna göre likit aktiflerin toplam aktif içerisindeki payı %31.88 iken 2009 sonunda %30.38’e düşmüştür. Sektörün bir yıllık varlıkları yapısal dağılım yönünden incelendiğinde likit aktifler, menkul değerler cüzdanı ve kredilerde büyümeler olduğu görülmektedir. 2009 döneminde de brüt kredilerin aktif toplamı içerisinde payı %51’lik oranla en büyük paya sahiptir. Diğer taraftan pasif yapısı incelendiği zaman Ocak 2009–Aralık 2009 döneminde mevduatların toplam kaynak içerisindeki payının %83.58, özkaynakların payının ise %10.31 olduğu ve mevduatın sektörün ana fon kaynağı olmaya devam ettiği görülmektedir. 2009 yılında da, bankacılık sektörü kredileri içerisindeki en büyük ilk dört sektörün (şahsi ve mesleki borçlar, kamu kurum ve kuruluşları, ticaret, bina ve inşaat) on bir sektöre kullandırılan toplam kredilerin çok önemli bir kısmına hakim durumda olduğu görülmektedir. 2006 yılı sonunda %94, 2007 sonunda % 97.70 ve 2008 sonunda %98.12 olan sektörel yoğunlaşma oranı, 2009 sonunda %98 olmuştur. Şahsi ve mesleki borçlar, kredilerin sektörlere göre dağılımında en büyük bakiyeyle ilk sırada yer almış ve 2009 sonuna göre bu sektörün kredi bakiyesi 311 milyon TL artarak 1,858.84 milyon TL, toplamdaki payı ise % 46.75 olmuştur. İkinci en büyük paya sahip kamu kredilerinin miktarı, 206 milyon TL artışla 1,340.75 milyon TL, toplamdaki oranı ise geçen yıla göre değişmeyerek % 33 olmuştur. Ayni dönem itibarıyla üçüncü en büyük kalemi oluşturan ticaret sektörü kredileri, 33 milyon TL artışla 605.19 milyon TL, toplamdaki oranı ise geçen yıla göre %1.45 azalarak %15.22 olmuştur. Bina ve inşaat sektöründeki toplam kredilerde ise 20.6 milyon TL azalma olduğu görülmektedir. 2009 sonu itibarı ile 92.17 milyon TL olarak gerçekleşen bu sektöre ait kredi bakiyesi toplam sektör kredileri içinde %2.3’lük bir paya tekabül etmekte ve 2008 yılına göre düşüşü ifade etmektedir. Ekonomik faaliyetlerdeki daralmalar 2009 yılında brüt kredilerin artış hızını da menfi yönde etkilemiştir. 2006 yılında %48 olan brüt kredilerdeki artış hızı, 2007 yılında % 18.70 olarak gerçekleşmişti. 2008 yılında ise %25.46 oranında büyüme gösteren brüt krediler, 2009 yılında % 15.6 oranında büyümüştür. Kredi hacmine miktarsal olarak bakıldığı zaman brüt krediler 545.2 milyon TL artarak 3,976.29 milyon TL’ye ulaşmıştır. Mevduata benzer bir gelişme sektör kredilerinde de görülmektedir. Bankacılık sektörü toplam kredilerinin Aralık 2009 itibarı ile %65’inin TL kredilerden, kalanının döviz kredilerden oluştuğu görülmektedir. Döviz kredilerden Sterlin, %8.30 ile TL kredileri takip etmektedir. Geçmiş yıllara göre, enflasyonda sağlanan düşüşler ve göreceli ekonomik istikrar, TL kredilerin toplam krediler içinde en büyük paya sahip olmasında önemli etkenler olmuştur. Tablo -7 Para Cinsine Göre Krediler
2007 sonunda % 9.3 olan tahsili gecikmiş alacaklar kaleminin (TGA) brüt kredilere oranı Aralık 2008 sonuna göre yine % 9.3 olarak gerçekleşmiştir. 2009 sonunda ise bu oran artarak %10.89 olmuştur. Aralık 2009 itibarıyla bankaların TGA’lar içindeki payı ise özel bankalar için 60,75, kamu bankaları için 33,48 ve şube bankaları içinse 5,77’dir.7 Özel ve şube bankalarının toplam TGA içerisindeki payı Aralık 2009 itibarıyla artarken kamu bankalarının payında azalma meydana gelmiştir. Bankacılık sektörü toplam mevduatı 2009 sonunda 2008 yılına göre 941.86 milyon TL artarak 6,505 milyon TL’ye ulaşmıştır. Sektör mevduat toplamının 2008 yılındaki % 12.67 artış hızına karşın 2009 sonunda %16.90 büyümüştür. Sektörün derinliği ile aracılık fonksiyonunun gelişimini ifade eden göstergelerden biri olan kredi/mevduat oranı, Aralık 2008 sonunda %61.67 olarak gerçekleşmişken bu oran az bir düşüşle 2009 sonunda %61.10’a gerilemiştir. Mevduatın vadelerine göre dağılımı incelendiğinde, önceki dönemlerde olduğu gibi, bir aya kadar olan vadeli mevduatta yoğunlaşma yaşandığı ve bu yoğunlaşmanın mevduatlar içindeki oranı, 2008 sonunda %73.57 iken 2009 sonunda %70 olmuştur. Bir ay vadeli mevduatları sırasıyla % 13.30 ile vadesiz, %7.8 ile bir yıl vadeli, % 6.25 ile üç ay vadeli ve % 2.46 oranla altı ay vadeli mevduat izlemektedir. Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||