Makalenin yayim tariHİ ve yeri : “uzlaşMA”, Bahçeşehir Üniversitesi igul yayinlari, No: 9, İstanbul, Ağustos 2005
Yüklə 233,31 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- KAYNAKÇA...
III.SONUÇTürk Ceza hukukunda kabul edilen uzlaşma kurumu bir yandan alternatif uyuşmazlık çözüm usulleri yönünde meydana gelen gelişmeler öte yandan da ceza hukuku alanında ön plana çıkan onarıcı adalet anlayışına paralel şekilde kabul edilmiştir. 1999 yılında çalışmalarına başlanan, 2001 yılında tasarı haline getirilen, 04.12. 2004 tarihinde kabul edilen ve 01.06.2005 tarihinde yürürlüğe giren Ceza Muhakemesi Kanunun 253, 254 ve 255 inci maddelerinde düzenlenen uzlaşma kurumu olumlu bir yaklaşım içermekle birlikte çeşitli eksiklikler de içermektedir. Uzlaşma sonucu düzenlenecek tutanağın şekli ve muhtevası, uzlaşma müzakereleri sırasında uyulması gereken kurallar ve uzlaşma tutanağının hukuk mahkemesinde açılacak bir davadaki etkisi gibi hususlar kanunda düzenlenmediğinden olası tereddütleri önlemek bakımından bir yönetmelik çıkarılarak eksik hususların düzenlenmesi uygun olacaktır. Başta ABD olmak üzere Anglo-Sakson hukuk anlayışın geliştirdiği ve hızla Avrupa’da yayılmakta olan alternatif uyuşmazlık çözüm usullerinin kurumsallaştırılması ve ayrı bir kanunla düzenlenmesi de yargının işlerliğinin ve etkinliğinin sağlanması yönünde önemli bir işlev görecektir. Esasen bu yönde çalışmalar da yok değildir. Uyuşmazlıkların Muhakeme Dışı Çözüme Kavuşturulmasına İlişkin Kanun Tasarısı üzerinde çalışmalar devam etmektedir. Ayrıca Çekişmesiz Yargı ve Alternatif Çözüm Yollarına İlişkin Kanun Tasarısı çalışmaları da devam etmektedir. Tasarı ile yargı reformu çerçevesinde, davaların hızlı, basit, en az giderle ve etkin bir biçimde görülmesine imkan tanımak, bir kısım uyuşmazlıkların çekişmeli yargı şeklinde mahkemelere intikali yerine nizasız kaza, sulh, uzlaşma gibi yöntemlerle çözümünü sağlamak ve karşılaştırmalı hukuktaki gelişmeleri hukuk usulü yargılamasına yansıtmak amaçlanmaktadır. Ayrıca 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda uygulamadan kaynaklanan aksaklıkları gidermek ve alternatif uyuşmazlık çözüm yollarına etkinlik kazandırmak amacıyla yeni bir Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Tasarısı üzerinde de çalışmalar devam etmektedir.100 Alternatif uyuşmazlık çözümü ile ilgili yasal düzenlemeler yapmak kadar bu çözüm yöntemlerinin uygulanabilirliğini sağlamak da önemlidir. Kültürümüze hiç de yabancı olmayan bu çözüm usulleri ile ilgili olarak Adalet Bakanlığı, Türkiye Barolar Birliği gibi öncü kurumların eğitimler vermesi ayrıca üniversitelerde de bu yönde dersler konması konunun geniş bir tabanda bilinmesi ve akabinde uygulanabilirliği yönünde önemli katkılar sağlayacaktır. KAYNAKÇA...
Yararlanılan Çeşitli İnternet Siteleri:
Ek 1- T.C. ŞARKÖY CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI HAZIRLIK NUMARASI : 2005/ UZLAŞMA TUTANAĞI TUTANAĞIN DÜZENLENDİĞİ YER : CUMHURİYET SAVCISI ODASI TUTANAK DÜZENLENME TARİHİ : .…/…./2005 ŞİKAYETÇİ : VEKİLİ : KANUNİ TEMSİLCİ : FAİL : VEKİLİ : KANUNİ TEMSİLCİ : SUÇ TARİHİ : ŞİKAYET TARİHİ : SUÇ : SUÇ MADDESİ : UZLAŞTIRICI AVUKATIN ADRESİ : BARO ve SİCİL NUMARASI : BARO GÖREVLENDİRME TARİHİ : SÜRE UZATIM TARİHİ : RAPOR VERİLİŞ TARİHİ : ............. tarihinde uzlaştırıcı avukat Av. ………… tarafından düzenlenerek Cumhuriyet Başsavcılığımıza verilen Rapor gereğince Fail A’nın Mağdur B’nin zararının tamamını/büyük kısmını ödediği veya ……………………….şeklinde giderdiği; uzlaşma giderleri ve uzlaştırıcı ücretinin fail tarafından ödendiği ve fail A ile mağdur B’nin özgür iradeleri ile uzlaştıkları anlaşılmakla; Türk Ceza Kanununun 73/8 ve Ceza Muhakemesi Kanununun 253/8 maddeleri uyarınca işbu Uzlaşma Tutanağı düzenlenerek birlikte imza altına alınmıştır. İMZALAR UZLAŞTIRICI AVUKAT FAİL/FAİLLER MAĞDUR/MAĞDURLAR FAİL VEKİLİ MAĞDUR VEKİLİ ZABIT KATİBİ CUMHURİYET SAVCISI * ŞARKÖY CUMHURİYET SAVCISI, MBA-Erciyes Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi Özel Hukuk Doktora Öğrencisi. 1 Latince ‘postulatum’, ingilizce ‘postulate’, fransızca ‘postulat’ kelimesinden gelen kelime. Kuramsal olarak kanıtlanamayan, ama düşünce gidişinde varsayım olarak zorunlulukla geçerli sayılan önerme. Bkz. Bedia Akarsu, Felsefe Terimleri Sözlüğü, Savaş Yayınları, Ankara 1984. s.113. 2 Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Adalet Hizmetlerinde Etkinlik Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara 2000, DPT Yayınları, s.14. 3 Kanun no: 2822, Kabul Tarihi: 05.05.1983, Resmi Gazete, 07.05.1983, 18040. 4 Kanun no: 442, Kabul Tarihi: 18.03.1924, Resmi Gazete, 07.04.1924, 68. 5 Kanun no: 4077, Kabul Tarihi: 08.03.1995, Resmi Gazete, 08.03.1995, 6 Gülgün Ildır, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, Medeni Yargıya Alternatif Yöntemler, Seçkin, Ankara 2003, s.60. 7 Kanun no: 3813, Kabul Tarihi: 17.06.1992, Resmi Gazete, 03.07.1992, 21273. 8 Kanun no: 5092, Kabul Tarihi: 12.02.2004, Resmi Gazete, 21.02.2004, 25380. 9 Fransızca ‘absorbe’ kelimesinden dilimize geçen ve TDK sözlüğünde ‘emme’ olarak geçen kelime ingilizce olarak da ‘to be absorbed’ şeklinde “sosyal ilişkilerin soğurması” olarak da kullanılabilmektedir. 10 Conflict kelimesinin çeşitli anlamları için bkz. http://www.wordreference.com/definition/conflict 11 Sezer Korkmaz, Örgütsel Çatışma Yönetimi ve Verimlilik, Verimlilik Dergisi, 1994/1. 12 Bkz. Ali Seyyar, Sosyal Sözlük, http://sosyalsiyaset.com/documents/sozluk_cc.htm 13 TDK, http://www.tdk.gov.tr/tdksozluk/ 14 Mustafa Özbek, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, Yaklaşım Yayınları, Ankara 2004, s.53. 15 Özbek, age.s.49. 16 http://www.adalet.gov.tr/sozluk.htm 17 Vehbe Zuhayli, İslam Fıkıh Ansiklopedisi, 1994, cilt 6, Sulh, s.403-404. 18 Zuhayli, age, cilt 8, Kaza (Yargı) ve Adabı, s.235-236. 19 Vehbe Zuhayli, İslam Fıkıh Ansiklopedisi, 1994, cilt 6, Sulh, s.426. 20 ADR kısaltması sık olmamakla birlikte “Amicable Dispute Resolution-ADR, Dostane Uyuşmazlık Çözümü”, “Appropriate Dispute Resolution, ADR; Uygun Uyuşmazlık Çözümü”, “Administrative Dispute Resolution-ADR, İdari Uyuşmazlık Çözümü” şeklinde de ifade edilmekte ve açıklanmaktadır. Bkz. Özbek, age., s.84. 21 TDK, http://www.tdk.gov.tr/tdksozluk/ 22 Dictionary, http://fr.wordreference.com/fr/translation.asp?enfr=alternative 23 Gülgün Ildır, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, Medeni Yargıya Alternatif Yöntemler, Seçkin, Ankara 2003, s.26. 24 Brad Spangler, Alternative Dispute Resolution, http://www.beyondintractability.org/m/adr.jsp 25 Henry Brown, Arthur Marriott, ADR Principles and Practice, London 1999, s.12; Aktaran Mustafa Özbek, Dünya Çapında Adalete Ulaşma Hareketleriyle Ortaya Çıkan Gelişmeler ve Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, AÜHF Dergisi, C: 51, s.2, 2002, s.138. 26 http://www.gama.com/HTML/history.html 27 http://www.historicaldocuments.com/CivilRightsAct1964.htm 28 National Conference on the Causes of Popular Dissatisfaction with the Administration of Justice. Pound Konferans olarak da bilinir. Bu konferansta Prof. Frank Sander’ın “Varieties of Dispute Resolution (Anlaşmazlıkların Çözümü Üzerine Çeşitlemeler)” başlıklı sunumu ADR usullerinin oluşumu için bir dönüm teşkil etmiştir. Bkz. www.abanet.org/dispute/annualreport20022003.pdf 29 ADRA için bkz. http://www.usda.gov/cprc/adr_act.htm 30 Kanun için bkz. www.epa.gov/adr/adra_1998.pdf 31 United Nations Commission on International Trade Law-UNCITRAL. 33 Hukuk mahkameleri istatistikleri için bkz. http://www.adli-sicil.gov.tr/Istatistikler/huk1.htm 34 Yargıtay Hukuk Dosyaları ile ilgili istatistikler için bkz. http://www.adli-sicil.gov.tr/Istatistikler/1996/yarg9.htm 35 Ceza Mahkemeleri istatistikleri için bkz. http://www.adli-sicil.gov.tr/Istatistikler/1996/ceza1.htm 36 Yargıtay Ceza Dosyaları ile ilgili istatistikler için bkz. http://www.adli-sicil.gov.tr/Istatistikler/1996/yarg2.htm 37 Rakamlarla ilgili bkz. Paul Richmond, Kjell Bjönberg, Avrupa Yargı Sistemleri, Avrupa Birliği Komisyonu. Rapor için bkz. Adalet Bakanlığı, Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü, http://www.abgm.adalet.gov.tr/ 38 Özbek “tahkim de ADR yollarının bir parçası olarak kabul edilmelidir. Tahkim yolu işleyişi ve sonucu itibariyle yargısal bir usuldür. Buna karşılık tahkim yolunda, uyuşmazlığın esasını çözmekle görevli olan mahkemece değil; fakat hakemlerce karar verildiği için tahkim niteliği itibariyle bir alternatif uyuşmazlık çözüm yoludur.” görüşündedir. Bkz. Özbek, age., s.100. 39 Ildır bu görüştedir. Bkz. Ildır, age., s.27. 40 What is ADR, ADR Methods, http://www.expert4law.org/adr/whatisadr.html 41 Özbek, age., s.73. 42 Ildır, s.89. 43 Özbek, age., s.210. 44 Arabuluculuk hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Özbek, age., s.200-344. 45 Mediation; Alternative Dispute Resolution (ADR) and the Alaska Court System, December 1999, http://www.ajc.state.ak.us/Reports/medguide99frame.htm 46 American College of Trial Lawyers, Handbook on Alternatives For Dispute Resolution, July 24, 1991, http://www.actl.com/PDFs/AlternativeDisputeResolution.pdf 47 Ildır, s.111. 48 Ildır, s.78.; Mustafa Özbek, Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları ve Temel Çözüm Türleri Nelerdir?, Ankara Barosu Dergisi, 1999, s:2, s.199. 49 NADRAC, Alternative Dispute Resolution Definitions, 1997, http://www.ag.gov.au/aghome/advisory/nadrac/adrdefinitions.htm 50 Timothy Sandefur, In Defense Of Plea Bargaining, Pacific Legal Foundation, Economic Liberties Project, Vol. 26, No.3, pp. 28-31, Fall 2003. 51 Amendment 6, http://www.ushistory.org/documents/amendments.htm#amend06. 6 ıncı madde hakkında ayrıntılı bir değerlendirme için bkz. A Service Of The U.S. Government Printing Office, http://www.gpoaccess.gov/constitution/pdf/con017.pdf 52 Timothy Lynch, The Case Against Plea Bargaining, Pacific Legal Foundation, Economic Liberties Project, Vol. 26, No.3, pp. 24-27, Fall 2003. 53 Vahit Bıçak, Türkiye’nin Güncel Sorunları: Demokrasi ve İnsan Hakları, Liberalizmin İncelenmesi: Friedrich Naumann Vakfı'nın Türkiye'de On Yıllık Siyasi Çalışması Uluslararası Konferansı, Editör: Vahit Bıçak, FNV&LDT, Ankara 2001, s.89-103. 54 1990’ların ortalarından itibaren Avrupa’da gelişmeye başlayan Onarıcı Adalet Anlayışı (Restrotive Justice) konusunda pek çok ülkede önemli çalışmalar yapılmaktadır. Bkz. http://www.restorativejustice.org/, http://www.restorativejustice.com/, http://www.restorativejustice.org.uk/, http://www.aic.gov.au/, http://www.restorativejustice.org.nz/,http://www.justice.govt.nz/pubs/reports/1998/restorative_justice/index.html http://www.rjc.co.za/, http://www.fcrjquaker.org/, http://www.sfu.ca/crj/ 55 Alman Hukukunda 1995 yılında 9.000 dava uzlaştırma programına konu olmuştur. Araştırma sonuçlarına göre mağdur ve suçluların uzlaştırma programına katılmak konusunda % 50-70 oranlarında istekli oldukları belirlenmiştir. Bkz. Bıçak, agm. 56 Restrotive Justice Trust, http://www.restorativejustice.org.nz/ 57 Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin Adalete Başvuruyu Kolaylaştırıcı Tedbirler Hakkındaki R (81) 2 Sayılı Tavsiye Kararı, Adalet Hizmetlerinde Etkinlik Raporu, DPT Yayınları, Ankara 2000, s.77-79. 58 Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin Ceza Adaletinin Sadeleştirilmesi Hakkında (87) 18 Sayılı Tavsiye Kararı, DPT Raporu, s.. 84-90. 59 Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin Ceza Adaletinin Yönetimi Hakkındaki (95) 12 Sayılı Tavsiye Kararı, DPT Raporu, s.91-93. 60 Council of Europe Committee Of Ministers, Recommendation No. (98) 1 Of The Committeeof Ministers To Member States On Family Mediation, Adopted by the Committee of Ministers on 21 January 1998 at the 616th Meeting. Tavsiye Kararı için bkz. http://www.era.int/web/en/resources/5_2341_1509_file_en.1929.pdf 61 Council of Europe Committee Of Ministers, Recommendation No. (99) 19 Of The Committeeof Ministers To Member States Concerning Mediation in Penal Matters, Adopted by the Committee of Ministers on 15 September 1999 at the 679th Meeting of the Ministers. Tavsiye Kararı için bkz. www.victimology.nl/onlpub/other/R(99)19-e.doc 62 Council of Europe Committee Of Ministers, Recommendation No. (2001) 9 Of The Committeeof Ministers To Member States On Alternative to Litigation Between Administrative Authorities and Private Parties, Adopted by the Committe of Ministers on 5 September 2001 at the 762nd Meeting. Tavsiye Kararı için bkz. https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id=220409&BackColorInternet=9999CC&BackColorIntranet=FFBB55&BackColorLogged=FFAC75 63 Council of Europe Committee Of Ministers, Recommendation No. (2002) 10 Of The Committeeof Ministers To Member States On Mediation in Civil Matters, Adopted by the Committe of Ministers on 18 September 2002 at the 808th Meeting. Tavsiye Kararı için bkz. https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id=306401&BackColorInternet=9999CC&BackColorIntranet=FFBB55&BackColorLogged=FFAC75 64 Commission Of The European Communities, Green Paper On Alternative Dispute Resolution in Civil and Commercial Law, Brussels, 19.04.2002. Rapor için bkz. http://europa.eu.int/eur-lex/pri/en/dpi/gpr/doc/2002/com2002_0196en01.doc 65 Yeşil Kitap ve Avrupa Birliği’nde alternatif çözüm usullerinin oluşumu ile ilgili bkz. Julie Hörnle, Alternative Dispute Resolution in European Union, ADR Online Monthly, 2003/7, http://www.ombuds.org/center/adr2003-7-hornle.html 66 Gerek TCK 73/8’de gerekse CMK’nın 253 üncü maddesinde ‘şüpheli’ terimi yerine ‘fail’ tabiri kullanılmıştır. TCK’nın tanımlar başlıklı 6 ıncı maddesi ile CMK’nın tanımlar başlıklı 2 inci maddesinde ise ‘fail’ tanımlanmamıştır. Fail tabirinin kullanılmasını uzlaşma sırasında şüphelinin ‘suçu ve sorumluluğu kabul etmesiyle’ açıklamak mümkünse de Kanunun bütünlüğü açısından fail tanımının yapılması uygun olurdu. 67 Türk Ceza Kanununda Uzlaşma, ‘Genel Hükümler’ başlıklı Birinci Kitap (1-75) içinde düzenlenmiştir. Kanunun birinci kitabı 3 kısımdan oluşmuştur. Birinci kısım ‘Temel İlkeler, Tanımlar ve Uygulama Alanı’ başlığı ile 1 ve 19. maddeler arasında düzenlenmiş, İkinci kısım ‘Ceza Sorumluluğunun Esasları’ başlığı ile 20 ve 44. maddeler arasında düzenlenmiş, Üçüncü kısım ise ‘Yaptırımlar’ başlığı ile 45 ve 75. maddeler arasında düzenlenmiştir. Üçüncü kısım da kendi arasında ‘dört bölüm’ olarak düzenlenmiştir. Birinci bölüm ‘Cezalar’ başlığı ile 45 ve 52 inci maddeler arasında, ikinci bölüm ‘Güvenlik Tedbirleri’ başlığı ile 53 ve 60 ıncı maddeler arasında, üçüncü bölüm ‘Cezanın Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi’ başlığı ile61 ve 63 üncü maddeler arasında, dördüncü bölüm ise ‘Dava ve Cezanın Düşürülmesi’ başlığı ile 64 ve 75 inci maddeler arasında düzenlenmiştir. Bu bölüm içinde 73 üncü madde ise “Soruşturulması ve Kovuşturulması Şikayete Bağlı Suçlar, Uzlaşma” başlığı ile düzenlenmiştir. Bu maddenin sekizinci fıkrasında ise ‘Uzlaşma’ düzenlenmiştir. 68 Ceza Muhakemesi Kanununda Uzlaşma ‘Özel Yargılama Usulleri’ başlıklı Beşinci Kitap (m. 244-259) içinde düzenlenmiştir. Kanunun beşinci kitabı iki kısım olarak düzenlenmiştir. ‘Birinci kısım’, “Gaiplerin ve Kaçakların Yargılanması, Tüzel Kişilerin Soruşturmada ve Kovuşturmada Temsili, Bazı Suçlara İlişkin Muhakeme Usulü” başlığı ile 244-252 maddeleri arasında düzenlenmiş; ‘İkinci kısım’, “Uzlaşma ve Müsadere” başlığı ile 253-259 maddeleri arasında düzenlenmiştir. İkinci kısımda iki bölüm olarak düzenlenmiştir. İkinci kısmın birinci bölümünde 253-255 maddeleri arasında Uzlaşma’; ikinci bölümünde ise 256-259 maddeleri arasında ise ‘Müsadere’ düzenlenmiştir. 69 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunun Gerekçesi çıkarılmamıştır. Ancak Kanunun Tasarı halindeki gerekçesi bulunmaktadır. Ceza Muhakemesi Kanun Tasarısı Gerekçesi için bkz. http://www.ceza-bb.adalet.gov.tr/mevzuat/cmkmaddegerekce.doc 70 Mağdur-Fail uzlaştırması programları “Victim-Offender Mediation Programs-VOMP” olarak kısaltılmakta ve kullanılmaktadır. VOMP için bkz. Victim Offender Mediation Association, http://www.voma.org/; Victim-Offender Reconciliation Program Information and Resource Center, http://www.vorp.com/; European Forum for Victim-Offender Mediation and Restorative Justice, http://www.euforumrj.org/homepage.htm. 71 Strafgesetzbuch-StGB, German Penal Code. Kanunun ingilizce metni için bkz. http://www.iuscomp.org/gla/statutes/StGB.htm Almanca metni için bkz. http://bundesrecht.juris.de/bundesrecht/stgb/ 72 Alman Ceza Kanunun 46a maddesinde fail-mağdur uzlaşması için “mediation between perpetrator and victim- Täter-Opfer-Ausgleich” tabiri kullanılmıştır. Fail için ‘Täter’ yani ‘perpetrator (suç işleyen)’ terimi tercih edilmiştir. ‘Täter’ terimi ise Kanunun 25 inci maddesinde açıklanmıştır. Türk Ceza Kanununun 73/8 maddesinde ‘fail’ terimi tercih edilmiş fakat terim Kanunda tanımlanmamıştır. 73 Yeni Ceza Muhakemesi Kanunu Hazırlık Soruşturması için ‘Soruşturma’ tabirini, iddianamenin kabul edilmesiyle başlayan son soruşturma safhası için ise ‘Kovuşturma’ tabirini kullanmıştır. 74 Yeni Ceza Muhakemesi Kanunu ‘Takipsizlik Kararı’ için ‘Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar’ kavramını kullanmıştır (CMK m.172). 75 Teknik anlamda söylemek gerekirse Cumhuriyet Savcısı şüphelinin ifadesini alarak uzlaşma işlemlerini başlatabilecektir. 76 Birleşik Devletler de alışılmış ADR usulleri ve bu arada arabuluculuk başta iş uyuşmazlıkları olmak üzere hukuk uyuşmazlıklarında uygulanmakta ve emekli hakim ve savcılardan da bu uyuşmazlıklarda zaman zaman ‘uzlaştırıcı’ olarak faydalanılmaktadır. Ceza yargılamasında ise ‘plea bargain’ denilen ‘savcı-fail’ uyuşmasına dayalı bir sistem uygulanmaktadır. 77 ADR yöntemlerinin temel amaçlarından birisi de uyuşmazlığın çabuk bir şekilde çözülmesidir. Bu nedenle 30 günlük bu ikinci sürenin ihtiyari kılınması doğru bir yaklaşımdır. Aksinin kabülü Cumhuriyet savcısının daha çabuk ve kolay bir şekilde çıkarabileceği dosyayı daha uzun bir zaman dilimi için daha bekletmesi anlamına gelecektir ki bu ADR yöntemlerinin özü ile bağdaşmamaktadır. 78 Uzlaştırma kelimesi TDK sözlüğünde ‘uzlaştırmak işi’ anlamına gelmektedir. Uzlaştırma, bizatihi gerçekleştirilen faaliyeti ifade etmektedir. Uzlaşma ise TDK sözlüğünde ‘uzlaşmak durumu, uyuşma’ anlamına gelmektedir. Bu şekliyle uzlaşma kelimesinin gerçekleşen sonuca ilişkin olması nedeniyle ‘Uzlaştırma Tutanağı’ yerine ‘Uzlaşma Tutanağı’ terimini kullanmayı uygun bulduk. 79 Türk Ceza Kanunun 73/8 ve Ceza Muhakemeleri Kanunun 253/2’de geçen ‘zararın büyük bir kısmı’ ifadesinden zararın ne kadarının ödenmesi gerektiğini çıkarmak net olarak mümkün olmamakla birlikte oluşan zararın büyüklüğü de dikkate alınarak yapılan ödemenin ‘büyük bir kısmı’ oluşturup oluşturmadığı hususunun Cumhuriyet savcısının veya hakimin saptama işlemi ile birlikte değerlendirileceği söylenebilir. 80 Cumhuriyet savcısı tarafından düzenlenecek Uzlaşma tutanağı Örneği için bkz. EK 1. 81 Kanun No: 5320 Yürürlük Tarihi: 01.06.2005. Resmi Gazete, 31.03.2005, 25772. 82 Avukatlık Kanununun 35/A maddesinde düzenlenen uzlaşma kurumu ile ilgili bkz. İbrahim Orkun Atalay, Türk Hukukunda Alternatif Çözüm Yolu Olarak Avukatlık Kanunu 35/A Maddesi Anlamında Uzlaşma, Legal Hukuk Dergisi, Ağustos 2004, Yıl: 2, sayı: 20, s.2207-2224. ; İbrahim Özbay, Avukatlık Hukukunda Uzlaştırma ve Uzlaştırma Tutanağının İlam Niteliği, AÜEHFD, C. VIII, sayı: 3-4, Aralık 2004, s.387-418. Ejder Yılmaz, Avukatın Uzlaşma Sağlama Yetkisi (Avukatlık Kanunu m. 35/A), 75. Yaş Günü İçin Prof. Baki Kuru’ya Armağan, Türkiye Barolar Birliği, Ankara 2004, s.843-855. Mustafa Özbek, Avukatlık Kanunun 35/A Maddesine Göre Arabuluculuk, Ankara Barosu Dergisi, 2001/3, s.113-139. 83 Yönetmelik için bkz. http://www.barobirlik.org.tr/mevzuat/avukata_ozel/yonetmelikler/avukatlik_kanunu.aspx 84 Ildır, s.139. 85 Türkiye Barolar Birliği Meslek Kuralları, 16.01.1971 ve 5 sayılı Türkie Barolar Birliği Bülteni. 86 Avukatlık Kanununun 36 ıncı maddesine göre de avukatların kendilerine tevdi edilen veya gerek avukatlık görevi gerekse Türkiye Barolar Birliği ve barolar organlarındaki görevi dolayısıyla öğrendikleri hususları açığa vurmaları yasaktır. 87 Genellikle dememizin nedeni arabuluculuk (mediation) faaliyetlerinin tarafların gerçekleştirdikleri bir sözleşme ile de hemen başlayabilmesidir. Bu halde arabulucu en baştan müzakereleri başlatır ancak uzlaştırıcıya göre daha bağımsız ve aktif olarak uzlaşma faaliyetlerini yürütür. Bkz. Özbek, Avukatlık, s.122 vd. 88 Fransa’da uzlaştırma başarısızlığa uğramadan arabuluculuğa geçilemeyeceği kabul edilmişken, ABD’de bu ayrım bu ölçüde net değildir. Ildır, age.,s.141 dpn.63. Fransa’da Arabuluculuk kurumu ile ilgili bkz. M. Fahrettin Hekimoğlu, Fransa’da Hukuki Danışmanlık ve Arabuluculuk Uygulaması, Ankara Barosu dergisi, 2002/2, s.33-38. 89 Aynı görüşte Özbek, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, s.414 vd. Buna karşılık Ildır, avukatın Avukatlık Kanunu 35/A’ya göre olan bir taraf değil tarafsız bir üçüncü kişi konumunda olduğunu belirtir ancak Kanunda bu rolün yeterince açıklanmadığı gerekçesiyle avukatın ‘arabulucu’, ‘vakıaları tespit eden üçüncü kişi’ veya ‘erken tarafsız değerlendirme yapan tarafsız üçüncü kişi’ olabileceğini belirtir. Bkz. Ildır, s.143. 90 Kanun no: 5353, Kabul Tarihi: 25.05.2005, Resmi Gazete 01.06.2005, 25832. 91 Baki Kuru, Ramazan Arslan, Ejder Yılmaz, Medeni Usul Hukuk, Yetkin Yayınları, Ankara 1996, s.499. 92 Kuru, s.500. 93 Tekinay, Akman, Burcuoğlu, Altop, Borçlar Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul 1993, s.985 vd. 94 Yargıtay, 4. H.D. 31.03.1978 ve 1977/11133 E., 1978/4346 K. Yargıtay Kararları Dergisi, 1979 sayı: 1, s.34 vd. 95 Ancak yukarıda da ifade ettiğimiz gibi bu tutanak Avukatlık Kanunu 35/A anlamında ilam niteliğinde olabilir. 96 Kesin hükmün amacı kişiler arasındaki uyuşmazlığın kesin biçimde çözümlenmesidir. Bir kararın şekli anlamda kesinliği ve artık normal kanun yollarına (temyiz, karar düzeltme) başvurulamaması şekli anlamda kesin hükmü, yargısal kararlara tanınan kanuni hakikat vasfı ise maddi anlamda kesin hükmü oluşturur. Bir yargısal kararın maddi anlamda kesin hüküm teşkil edebilmesi için sonraki açılan dava ile elde edilmek istenen sonuç (müddeabih), davanın dayanağı olan vakıalar (dava sebepleri) ve davanın taraflarının aynı olması gerekir. Kesin hüküm olmaması dava şartlarındandır. Kesin hükmün tespit edilmesi ile dava reddedilir. Kesin hüküm ile ilgili bkz. Kuru, s.618-632. 97 Kuru, s.357. 98 Kuru, s.364. 99 Kuru, s.368. 100 Sözkonusu kanun çalışmaları için bkz. Adalet Bakanlığı, http://www.kgm.adalet.gov.tr/uzerindeçalışılan.htm Yüklə 233,31 Kb. Dostları ilə paylaş:
|