Kaynak: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı. 2002
7.2.4. Ekonomi
-
Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır.
-
Ekonomisinde tarım sektörü ağırlıklı sektör olmasına karşılık gelişme eğilimi içerisinde bulunan sanayi sektörü % 17,0 gibi bir değer ile tarım ve devlet hizmetlerinden sonra üçüncü sırada yer almaktadır.
Diyarbakır ekonomisinde tarım sektörü % 27,0 ile ilk sırada yer almakta, bunu sırası ile devlet hizmetleri % 21,0, sanayi sektörü % 17,0, ticaret sektörü % 14,9, ulaştırma ve haberleşme sektörü % 11,4 ve inşaat sektörü de % 3,9 ile son sırada izlemektedir.
Sanayi sektörünün il GSYİH içindeki payı Türkiye ortalaması olan % 25,3 değerinin altında bulunmaktadır.
İktisadi faaliyet kollarına göre GSYİH değerleri Çizelge 103 ve Şekil 18'de verilmiştir.
Çizelge 103. İktisadi Faaliyet Kollarına Göre Gayri Safi Yurtiçi Hasıla
İktisadi Faaliyet Kolları |
Cari Fiyatlarla Pay ( % )
| Türkiye |
G. Doğu Anadolu
|
Diyarbakır
| Tarım |
14,5
|
28,6
|
27,0
|
Sanayi
|
25,3
|
17,4
|
17,0
|
İnşaat Sanayi
|
6,0
|
4,6
|
3,9
|
Ticaret
|
20,8
|
14,9
|
14,9
|
Ulaştırma ve Haberleşme
|
13,9
|
12,2
|
11,4
|
Mali Kuruluşlar
|
5,1
|
1,9
|
1,7
|
Konut Sahipliği
|
2,9
|
2,8
|
1,6
|
Serbest Meslek ve Hizmetler
|
3,7
|
1,7
|
1,7
|
İzafi Banka Hizmetleri
|
4,8
|
0,7
|
0,8
|
Devlet Hizmetleri
|
8,9
|
15,3
|
21,0
|
Kar Amaçsız Özel Hizmet Kuruluşları
|
0,2
|
0,0
|
0,0
|
İthalat Vergisi
|
3,4
|
1,3
|
0,6
|
GSYİH (Milyar TL)
|
28 835 883
|
1 502 492
|
336 804
|
Kaynak: Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 2002, Diyarbakır, DİE
|
1997 yılı fiyatları ile GSYİH’sı 336.804 milyar TL’dir. Bu değer, 1.502.492 milyar TL olan Güneydoğu Anadolu Bölgesi GSYİH’sının % 22,4'ünü ve 28.835.883 milyar TL olan Türkiye GSYİH’sının ise % 1,2’sini oluşturmaktadır.
Şekil 18. İktisadi Faaliyet Kollarına Göre Gayri Safi Yurtiçi Hasıla
Yıllar itibariyle GSYİH değerleri incelendiğinde, 1993 yılı sonuna kadar artma eğilimi gösteren kişi başına GSYİH değerleri 1994 yılında Türk Lirasının devalüe edilmesi sonucunda gerileme kaydetmiş ve 1997 yılı sonu itibariyle 1991 yılındaki değerine dahi henüz ulaşamamıştır.
Halbuki, aynı durum Türkiye ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi için de geçerli iken, 1994 yılından sonra kişi başına GSYİH değerleri artma eğilimi göstermiş ve toparlanarak 1991 yılındaki değerleri geçmiştir.
Yıllar itibariyle GSYİH değerleri Çizelge 104 ve Şekil 19’da verilmiştir.
Çizelge 104. Yıllar İtibariyle Gayri Safi Yurtiçi Hasıla
Yıllar |
Cari Fiyatlarla Pay ve Kişi Başına Düşen GSYİH
|
Türkiye
|
Güneydoğu Anadolu
|
Diyarbakır
|
GSYİH
(Milyar TL)
|
GSYİH
($/ kişi)
|
GSYİH
(Milyar TL)
|
GSYİH
($/ kişi)
|
GSYİH
(Milyar TL)
|
GSYİH
($/ kişi)
|
1991
|
630.117
|
2.603
|
35.237
|
1.580
|
8.987
|
1.902
|
1992
|
1.093.368
|
2.682
|
60.685
|
1.597
|
15.768
|
1.963
|
1993
|
1.981.867
|
2.981
|
107.053
|
1.707
|
26.900
|
2.033
|
1994
|
3.868.429
|
2.173
|
217.702
|
1.281
|
53.121
|
1.485
|
1995
|
7.762.456
|
2.727
|
411.664
|
1.498
|
97.907
|
1.696
|
1996
|
14.772.110
|
2.888
|
789.408
|
1.580
|
182.820
|
1.744
|
1997
|
28.835.883
|
3.021
|
1.502.492
|
1.619
|
336.804
|
1.734
| |
Kaynak: Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 2002, Diyarbakır, DİE
|
Şekil 19. Yıllar İtibariyle Kişi Başına Düşen Gayri Safi Yurtiçi Hasıla
7.2.5. Kamu Yatırımları
Diyarbakır için 1999 yılında 54.610 milyar TL kamu yatırımı öngörülmüş, buna karşılık gerçekleşme 30.209 milyar TL olmuştur.
Toplam kamu yatırımları içerisinde Diyarbakır’ın payı öngörülende % 1,5 ve gerçekleşende ise % 1,7’dir. Kamu yatırımlarının gerçekleşme oranı % 55,3 olarak sonuçlanmıştır
Kamu yatırımları içerisinde en fazla yatırım 37.860 milyar TL ile diğer kamu hizmetleri sektöründe öngörülmüş ve gerçekleşme parasal olarak yine aynı sektörde olmasına rağmen, gerçekleşme yüzdesi olarak tarım sektöründe olmuştur.
Sektörlere göre kamu yatırımları Çizelge 105’de verilmiştir.
Çizelge 105. Sektörlere Göre Kamu Yatırımları
SEKTÖRLER
|
Proje
Sayısı
|
1999 Program Ödeneği
Milyar TL
|
1999 Nakdi Gerçekleşme
Milyar TL
|
Gerçek-
leşme
yüzdesi
(2/1)
| Kredi |
Öz
kaynak
|
Toplam
(1)
| Kredi |
Öz
kaynak
|
Toplam
(2)
|
Tarım
|
2
|
1
|
0
|
5 ,5
|
0
|
0
|
5 243
|
96,0
|
İmalat
|
5
|
800
|
0
|
1
|
1
|
0
|
81
|
7,7
|
Enerji
|
2
|
0
|
0
|
5,5
|
0
|
0
|
4 130
|
75,1
|
Ulaştırma-Haber.
|
2
|
0
|
0
|
6
|
0
|
0
|
0
|
0.0
|
Eğitim
|
14
|
0
|
0
|
1 346
|
0
|
0
|
1 071
|
79,5
|
Sağlık
|
21
|
11
|
50
|
3 392
|
0
|
0
|
1 910
|
56,3
|
Diğer Kamu Hiz.
|
17
|
24 384
|
0
|
37 860
|
3 042
|
0
|
17 774
|
46,9
| Diyarbakır Toplamı |
63
|
25 196
|
50
|
54 610
|
3 043
|
0
|
30 209
|
55,3
|
Türkiye Toplamı
|
5 516
|
655 123
|
312 729
|
3 560 000
|
169 556
|
287 115
|
1 733 798
|
48,7
| |
Kaynak: Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 2002, Diyarbakır, DİE
|
1999 yılında Türkiye genelinde özel sektöre, toplam 2.968 adet projeye 5.074.120 milyar TL yatırım teşviki verilmişken, Diyarbakır’a 4'ü tarım, 18'i imalat ve 20'si de hizmetler sektörlerinde olmak üzere toplam 42 adet projeye 36.679 milyar TL özel sektör yatırım teşviki verilmiştir.
7.2.6. Malatya İçin Oluşturduğu Potansiyel
-
Diyarbakır, tarım ve hayvancılık ağırlıklı yapısı ile Malatya’da kurulacak sanayi yatırımları için bitkisel ve hayvansal kaynaklı hammadde temin edebilecektir,
-
Özellikle maden sanayinde istihdam edilebilecek kalifiye olmayan elemanı sağlayabilecektir,
-
Nüfusunun yüksek olmasına rağmen, GSYİH’nın ve fert başına milli gelirin iyi olmaması sebebiyle cazip bir pazar olamayacaktır.
7.3. ELAZIĞ
7.3.1. Genel
-
Elazığ, Malatya ilinin doğu komşusu olup, 9.153 km2 yüzölçümüne ve 2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre de 572.933 nüfusa sahiptir. Merkez ilçe dahil 11 ilçe, 24 belde, 10 bucak ve 537 köy ve yaklaşık 700 mezradan meydana gelmiştir.
7.3.2. Tarım ve Hayvancılık
-
Tarım ve hayvancılık il ekonomisinde sanayi sektöründen sonra önemli bir yer tutmaktadır.
1998 yılı verilerine göre toplam 32.973 milyar TL’lik tarımsal ürün elde edilmiş, bunun 25.031 milyar TL’lik bölümü pazarlanmıştır. Aynı yıl hayvancılıktan elde edilen gelir ise 61.278 milyar TL olmuştur. Bunun 35.458 milyar TL’lik bölümü pazarlanmıştır. Tarım ve hayvancılıktan elde edilen toplam gelir 94.252 milyar TL’dir.
Tarımsal ve hayvansal ürünlerden elde edilen hasıla değerleri, Çizelge 106’da verilmiştir.
Çizelge 106. Tarımsal ve Hayvansal Ürünlerden Elde Edilen Hasıla
|
Türkiye
|
Elazığ
|
ÜRÜNLER
|
Üretim
Bin Ton
|
Değer
Milyar TL
|
Pazarlanan
Milyar TL
|
Üretim
Bin Ton
|
Değer
Milyar TL
|
Pazarlanan
Milyar TL
|
Tarla Ürünleri
|
68 257
|
3 540 261
|
2 637 928
|
455
|
14.308
|
11.168
|
Meyve
|
13 933
|
2 011 148
|
1 636 694
|
83
|
12.268
|
8.819
|
Sebze
|
21 152
|
1 710 222
|
1 383 885
|
81
|
6.397
|
5.044
|
Tarımsal Ürünler Toplamı
|
103 342
|
7 261 631
|
5 658 507
|
619
|
32.973
|
25.031
|
Canlı Hayvanlar
|
-
|
2 455 211
|
891 412
|
-
|
29.670
|
11.962
|
Hayvansal Ürünler
|
-
|
2 472 218
|
1 349 204
|
-
|
31.609
|
23.496
|
Hayvansal Ürünler Toplamı
|
-
|
4 927 429
|
2 240 616
|
-
|
61.279
|
35.458
|
TOPLAM
|
103 342
|
12 189 060
|
7 899 123
|
619
|
94.252
|
60.489
| |
Kaynak: Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 2002, Elazığ, DİE
| 7.3.3. Sanayi
-
Sanayi, GSYİH içerisinde aldığı % 28,7'lik pay ile önemli ve öncelikli sektör olmasına rağmen gelişmesini tam olarak tamamlayamamıştır.
-
Sanayinin, önümüzdeki dönemlerde daha ileri gideceği düşünülmektedir.
Sanayinin gelişimine ait bir gösterge olan KSS ve OSB’lere ait değerlendirmeler aşağıda verilmiştir.
Faaliyette bulunan KSS’lere ait bilgiler Çizelge 107’de verilmiştir.
Çizelge 107. Faaliyette Bulunan KSS’ler
(Milyon TL)
Hizmete Sunulanlar
|
Başlama ve Bitiş Yılı
|
İşyeri Sayısı
|
Karakteristiği
|
Verilen Kredi
|
Yılı Fiyatları
|
2002
Fiyatları
|
Merkez (I. Bölüm)
|
1969-1974
|
504
|
Sos. Tes. % 60 Krd. 95 m2
|
17
|
3.019.575
|
Merkez (II. Bölüm)
|
1982-1985
|
229
|
Sos. Tes. % 100 Krd. 95 m2
|
391
|
1.971.115
|
Merkez (III. Bölüm)
|
1984-1988
|
228
|
Sos. Tes. % 100 Krd. 95 m2
|
1.353
|
2.693.756
|
Kovancılar KSS
|
1997-2001
|
88
|
% 70 Krd. Altyapı
|
718.687
|
1.167627
|
Toplam
|
1.049
|
720.448
|
8.852.073
|
Kaynak: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı. 2002
Devam eden KSS’lere ait bilgiler Çizelge 108’de verilmiştir.
Çizelge 108. Devam Eden KSS’ler
(Milyon TL)
Devam Edenler
|
Başlama ve Bitiş Yılı
|
İşyeri Sayısı
|
Kredi Oranı (%)
|
Proje Tutarı
|
Kümülatif Harcama
|
2002 Yılı Ödenek Durumu
|
Yılı Fiyatları
|
2002 Fiyatları
|
Progra.
|
Revize
|
Merkez (Yeni)
|
1995-2004
|
250
|
70
|
5.165.000
|
659.631
|
1.599.730
|
150.000
|
150.000
|
Toplam
|
250
|
5.165.000
|
659.631
|
1.599.730
|
150.000
|
150.000
|
Kaynak: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı. 2002
Faaliyette bulunan OSB’lere ait bilgiler Çizelge 109’da verilmiştir.
Çizelge 109. Faaliyette Bulunan OSB’ler
(Milyon TL)
Hizmete Sunulanlar
|
Başlama ve Bitiş Yılı
|
Toplam Alan (ha)
|
Kredi Oranı
|
Verilen Kredi
|
Yılı Fiyatları
|
2002 Fiyatları
|
Merkez I. OSB
|
1985-1990
|
100
|
98
|
4.334
|
2.858.454
|
Merkez II. OSB
|
1993-2001
|
100
|
99
|
667.291
|
3.534.700
|
Toplam
|
200
|
671.625
|
6.393.154
|
Kaynak: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı. 2002
Devam eden OSB’lere ait bilgiler Çizelge 110’da verilmiştir.
Çizelge 110. Devam Eden OSB’ler
(Milyon TL)
Devam Edenler
|
Başlama ve Bitiş Yılı
|
Toplam Alan (ha)
|
Kredi Oranı (%)
|
Proje Tutarı
|
Kümülatif Harcama
|
2002 Yılı Ödenek Durumu
|
Yılı Fiyatları
|
2002 Fiyatları
|
Progra.
|
Revize
|
Merkez (Hayvan Ürünleri) OSB
|
1998-2003
|
20
|
99
|
900.000
|
34.450
|
177.964
|
1.000
|
1.000
|
Merkez (I+II) OSB Arıtma
|
1998-2003
|
-
|
99
|
15.000
|
-
|
-
|
12.000
|
12.000
|
Merkez III. OSB (Tevsi)
|
1999-2005
|
190
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Merkez (Besi) OSB
|
1999-2003
|
-
|
99
|
10.000
|
-
|
-
|
9.000
|
9.000
|
Toplam
|
210
|
925.000
|
34.450
|
|
22.000
|
22.000
|
Dostları ilə paylaş: |
