Malatya sanayi Potansiyeli ve Yatırım Alanları Araştırması

6.2. MİLLİ GELİRDEN ALINAN PAY

1997 yılı itibariyle, Türkiye GSYİH’sı 28.835.883 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu değerler, Doğu Anadolu Bölgesi için 1.153.925 milyar TL, Malatya için 235.198 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Bu verilere göre 1997 yılında, Malatya'nın milli gelirden aldığı pay ‰ 8,2 olmuştur.

2000 yılında ise, Türkiye GSYİH’sı 124.583.458 milyar TL, Malatya'nın ise 992.948 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Buna göre, Malatya'nın 2000 yılında milli gelirden almış olduğu pay ‰ 7,9 olmuştur.
Ana sektörler itibariyle GSYİH gelişme hızı ve payları Çizelge 83, Çizelge 84, Şekil 10 ve Şekil 11’de verilmiştir.
Çizelge 83. Ana Sektörler İtibariyle Türkiye-Malatya GSYİH Gelişme Hızı ve Payları

	Cari Fiyatlarla				Sabit Fiyatlarla (1987)
	Türkiye		Malatya		Türkiye		Malatya
	Gelişme Hızı (%)	Pay (%)	Gelişme Hızı (%)	Pay (%)	Gelişme Hızı (%)	Pay (%)	Gelişme Hızı (%)	Pay (%)
Tarım	67,5	14,5	59,9	20,8	-2,3	13,3	-21,4	16,1
Sanayi	96,2	25,3	166,9	27,0	10,4	29,2	27,6	30,2
İnşaat	103,2	6,0	143,5	4,4	5,0	5,8	5,1	4,2
Ticaret	98,0	20,8	77,6	17,9	11,7	22,2	5,1	23,4
Ulaştırma-Haberleşme	107,0	13,9	98,6	9,3	7,6	12,9	5,0	9,6
Mali Kuruluşlar	101,3	5,1	104,5	2,1	3,9	2,3	12,7	1,0
Konut Sahipliği	92,0	2,9	62,4	1,9	2,3	4,9	1,6	6,2
Devlet Hizmetleri	108,3	8,9	108,4	14,5	0,1	4,0	-0,8	6,1

Kaynak: Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeler, 2002. 44. Malatya, DİE

Çizelge 84. Ana Sektörler İtibariyle Doğu Anadolu Bölgesi-Malatya GSYİH Gelişme Hızı ve Payları

	Cari Fiyatlarla				Sabit Fiyatlarla (1987)
	Doğu Anadolu		Malatya		Doğu Anadolu		Malatya
	Gelişme Hızı (%)	Pay (%)	Gelişme Hızı (%)	Pay (%)	Gelişme Hızı (%)	Pay (%)	Gelişme Hızı (%)	Pay (%)
Tarım	91,3	23,7	59,9	20,8	3,7	25,4	-21,4	16,1
Sanayi	131,2	15,0	166,9	27,0	17,5	19,9	27,6	30,2
İnşaat	101,7	5,9	143,5	4,4	-19,1	4,7	5,1	4,2
Ticaret	80,2	12	77,6	17,9	8,9	17	5,1	23,4
Ulaştırma-Haberleşme	110,2	10,7	98,6	9,3	5,5	11	5,0	9,6
Mali Kuruluşlar	114,8	2,2	104,5	2,1	4,4	1,1	12,7	1,0
Konut Sahipliği	70,2	2,0	62,4	1,9	1,7	6,6	1,6	6,2
Devlet Hizmetleri	110,4	27,1	108,4	14,5	1,0	11,9	-0,8	6,1

Kaynak: Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeler, 2002. 44. Malatya, DİE

Çizelge incelendiğinde, hem cari ve hem de sabit fiyatlarla sanayi, inşaat, mali kuruluşlara ait gelişme hızları aynı sektörlerdeki Türkiye gelişme hızlarından daha yüksek olarak gerçekleşmiştir. 2000 yılına gelindiğinde, cari fiyatlarla tarım sektörü, sabit fiyatlarla da tarım, ticaret ve inşaat sektörlerinin gelişme hızları Türkiye gelişme hızından daha yüksek olmuştur.
Aynı şekilde, cari fiyatlarla sanayi ve inşaat sektörleri, sabit fiyatlarla da sanayi, inşaat ve mali kuruluşlara ait gelişme hızları Doğu Anadolu Bölgesi gelişme hızlarından daha yüksek olarak gerçekleşmiştir.
Sektörlerin GSYİH paylarının cari fiyatlarla Türkiye ile karşılaştırmasında tarım, sanayi ve devlet hizmetleri sektörlerinin ön plana çıktığı görülmektedir. 2000 yılına gelindiğinde, cari fiyatlarla tarım, konut sahipliği ve devlet hizmetleri sektörlerinin GSYİH'dan almış oldukları pay, Türkiye paylarından daha yüksek olarak gerçekleşmiştir.
Sabit fiyatlarla ilişkilendirilmesi halinde de tarım, sanayi, ticaret, konut sahipliği ve devlet hizmetleri sektörlerinin Türkiye paylarından yüksek olduğu görülmektedir. Yine 2000 yılı sonu itibariyle, tarım, ticaret, konut sahipliği ve devlet hizmetlerinin almış oldukları pay, Türkiye paylarından yüksek olarak gerçekleşmiştir.
Aynı şekilde, cari ve sabit fiyatlarla sanayi ve ticaret sektörleri payları Doğu Anadolu Bölgesi paylarından daha yüksek olarak gerçekleşmiştir.


Şekil 10. Ana Sektörler İtibariyle GSYİH’nın Cari Fiyatlarla Gelişme Hızı


Şekil 11. Ana Sektörler İtibariyle GSYİH’nın Cari Fiyatlarla Payı

1997 yılı GSYİH’sı içerisinde, sanayi % 27,0 ile en fazla GSYİH oluşturan sektör konumunda iken, tarım sektörü % 20,8 ile ikinci, ticaret % 17,9 ile üçüncü, devlet hizmetleri % 14,5 ile dördüncü, ulaştırma ve haberleşme sektörü % 9,3 ile beşinci ve inşaat sanayi ise % 4,4 ile son sırada yer almaktadır. 2000 yılına gelindiğinde ise, bu sıralama değişmemekle birlikte ticaret, devlet hizmetleri ile ulaştırma ve haberleşme sektörlerinin GSYİH içerisinden almış oldukları paylarda artış, diğer sektörlerde ise düşüşler gözlenmektedir.

GSYİH’nın yıllara göre değişimi göz önüne alındığında, kişi başına düşen GSYİH 1991 yılında 1.846 $/kişi iken, geçen yıllarla birlikte 1997 yılında bu değer 1.905 $/kişi ve 2000 yılında da 1.863 $/kişi olarak gerçeklemiştir. Bu durum, ciddi olumsuzlukları beraberinde getirmektedir.
GSYİH’nın yıllara göre değişimi Çizelge 85 ve Şekil 12’de verilmiştir.
Çizelge 85. Gayrı Safi Yurtiçi Hasılanın Yıllara Göre Değişimi (1991-1997)

		Cari fiyatlarla			Sabit fiyatlarla (1987)
		Türkiye	Doğu Anadolu	Malatya	Türkiye	Doğu Anadolu	Malatya
1991	A	630.117	26.672	5.513	84.353	3.230	737
	B	100	4,2	0,9	100	3,8	0,9
	C	60,3	66,1	71,2	0,9	-2,8	4,2
	D	2.603	1.176	1.846	-	-	-
1992	A	1.093.368	46.545	9.519	89.401	3.374	792
	B	100	4,3	0,9	100	3,8	0,9
	C	73,5	74,5	72,7	6	4,5	7,5
	D	2.682	1.239	1.916	-	-	-
1993	A	1.981.867	83.064	16.136	96.590	3.500	816
	B	100	4,2	0,8	100	3,6	0,8
	C	81,3	78,5	69,5	8	3,7	3
	D	2.981	1.377	2.014	-	-	-
1994	A	3.868.429	160.284	32.793	91.321	3.481	852
	B	100	4,1	0,8	100	3,8	0,9
	C	95,2	93	103,2	-5,5	-0,5	4,4
	D	2.173	1.009	1.547	-	-	-
1995	A	7.762.456	308.826	62.935	97.888	3.414	866
	B	100	4	0,8	100	3,5	0,9
	C	100,7	92,7	91,9	7,2	-1,9	1,7
	D	2.727	1.236	1.879	-	-	-
1996	A	14.772.110	567.575	117.668	104.745	3.503	868
	B	100	3,8	0,8	100	3,3	0,8
	C	90,3	83,8	87	7	3,4	1,1
	D	2.888	1.286	1.979	-	-	-
1997	A	28.835.883	1.153.925	235.198	112.631	3.695	907
	B	100	4	0,8	100	3,3	0,8
	C	95,2	103,3	99,9	7,5	5,5	4,5
	D	3.021	1.349	1.905	-	-	-

A. Değer (Milyar TL) B. Pay (%) C. Gelişme hızı (%) D. Kişi başına düşen GSYİH ($)

Kaynak: Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 2002, 44. Malatya, DİE

Şekil 12. Yıllar İtibariyle Kişi Başına Düşen Gayri Safi Yurtiçi Hasıla
GSYİH’nın ilçeler itibariyle dağılımında, Türkiye ve Doğu Anadolu Bölgesi için geçerli olan Merkez İlçenin en yüksek payı alma olgusu Malatya'da da geçerlidir.
Merkez İlçe, il GSYİH’sının % 69,89’unu oluştururken, diğer ilçelerin payları % 10’un da altındadır. Bu durum, ilçeler bazında olumsuzluklara sebebiyet vermektedir.
İlçeler itibariyle GSYİH’nın dağılımı Çizelge 86’da verilmiştir.
Çizelge 86. İlçeler İtibariyle Gayrı Safi Yurtiçi Hasılanın Dağılımı

İlçeler	1994			1995
	Alıcı Fiyatlarıyla GSYİH (Milyon TL)	Türkiye GSYİH içerisindeki payları (%)	İl içindeki ilçe payları (%)	Alıcı Fiyatlarıyla GSYİH (Milyon TL)	Türkiye GSYİH içerisindeki payları (%)	İl içindeki ilçe payları (%)
Merkez ilçe	23.028.397	0,60	70,22	43.983.439	0,57	69,89
Akçadağ	2.191.253	0,06	6,68	4.290.169	0,06	6,82
Arapkir	464.105	0,01	1,42	935.470	0,01	1,49
Arguvan	447.795	0,01	1,37	926.552	0,01	1,47
Battalgazi	783.073	0,02	2,39	1.510.172	0,02	2,40
Darende	779.792	0,02	2,38	1.551.386	0,02	2,47
Doğanşehir	1.610.133	0,04	4,91	2.916.004	0,04	4,63
Doğanyol	245.696	0,01	0,75	475.152	0,01	0,75
Hekimhan	762.551	0,02	2,33	1.465.845	0,02	2,33
Kale	239.231	0,01	0,73	449.816	0,01	0,71
Kuluncak	401.244	0,01	1,22	794.927	0,01	1,26
Pötürge	425.039	0,01	1,30	880.648	0,01	1,40
Yazıhan	730.988	0,02	2,23	1.397.386	0,02	2,22
Yeşilyurt	683.508	0,02	2,08	1.358.083	0,02	2,16
Toplam	32.792.805	0,85	100,00	62.935.047	0,81	100,00

Kaynak: Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 2002, 44. Malatya, DİE