Sovet hakimiyyəti özünü möhkəmləndirdikdən sora iri torpaq sahiblərinin torpaqlarını, mal-qarasını, qoşqu vasitələrini, əmək alətlərini, arabalarını – hər şeylərini əllərindən alıb güya kasıblara vermək adı ilə payladı, sora isə yığıb kolxoz yaratdı. Torpaqları birləşdirdi. Mal-qaranı, at-arbanı kolxoza topladı. Var-dövləti əlindən alınanlardan biri də Gülü oğlu Məmməd idi. Deyilənlərə görə, mal-dövlətini çox istəyirmiş. Nə etsin yazıq, qazanmaq asan deyil axı. Nə isə, kişinin yaxşı qoşqu öküzləri də var imiş, onların arabaya qoşulmasına özü nəzarət edərmiş. Kolxozun tövləsinə yığılan bu öküzləri necə gəldi arabaya qoşarmışlar. Oküzlər də bir-biri ilə yola getməz, hərəsi bir tərəfə dartarmış. Məmməd kişi hər gün durarmış tövlənin qabağında, öküzləri arabaya qoşan arabaçılara göstəriş verərək deyərmiş:
– A bala, a bala, ala öküzü, boz öküzlə, qara öküzü qaşqa öküzlə bir arabaya qoş!
Arabaçılar kəndin vaxtilə kasıblarından olduğu üçün Məmməddən xoşları gəlməzmiş, onun acığına dediyinin əksinə edərmişlər. Məmməd isə onların bu hərəkətinə baxmayaraq hər gün gəlib tövlənin qabağında həmişə dediyi sözləri təkrar edərmiş. Onun bu sözləri indi də el arasında danışılır.
Gülü oğlu Məmməd qaçaq olmadı, ama ölənə qədər sovet hökumətinə düşmən oldu.
Qaçaq İbad haqqında
XIX əsrin axırları, XX əsrin əvvəllərində Hacıtəpə kəndində Qaçaq İbad adında bir adam yaşayıb. Onun zirəkliyi və qocaqlığı haqqında indi də danışırlar. Deyilənlərə görə, Qaçaq İbad varlıların mal-qarasını, atını, davarını oğurlamaqda çox ad çıxarıbmış. Bəzi rəvayətlərdə danışılır ki, o, yaşadığı ətrafda ziyanlıq etməzmiş. Həm də ən əsası odur ki, elədiyi işin altından su çıxmazmış. Unun üstündə elə gedərmiş ki, heç izi də qalmazmış. Atalar demişkən, qoçaqlıq ondur, doqquzu qaçıb canını qurtarmaq, biri isə heç gözə görünməməkdir. Bax, bizim İbad da beləcə qoçaqlardan imiş. Aşağıda onun bir neçə qoçaqlığı haqqında məlumat veririk.
Qaçaq İbadın Qızılağac əhvalatı
Belə nağıl edirlər ki, bir gün Çar hökumətinin Malağan (indiki Kalinovka) kəndində oturan polis naçalniki Qaçaq İbadı tutub salır dama. Onun haqqında şikayətdən bezən naçalnik deyir ki, damda onun yanında özüm oturacağam. Görüm necə oğurluq edəcək bu sizin İbad. Bəli, kişini dama salıb oturur, özü də keşik çəkməyə. O vaxt elektrik işığı da yox idi, ona görə də günəş batan kimi hər tərəf olur zülmət qaranlıq.
Sən demə, qoçağım İbadı tutub bura gətirəndə yolda bir neçə at görür və öz-özünə deyir ki, gərək o atları aparam. Atlar da kimin ola, Qızılağac camaatının.
Bəli, Qaçaq İbad damda yatır, fikri isə atların yanında. Necə eləsin, necə eləməsin, buradan çıxsın. Əlqərəz, kişi necə eləyir, kimi aldadır, kimi qorxuzur, heç kəs bilmir, amma gecənin bir vaxtı damdan çıxıb üz qoyur həmin atları gördüyü yerə. Od kimi atları tutub üz qoyur Ərkivan tərəfə. Orada adamları varmış, atları onlara verib ki, ötürsünlər İran səmtə. Kimlə gəlir, nə ilə gəlir, yenə heç kəs bilmir, gəlib oturur damda.
Səhər naçalnik tezdən durub görür ki, Qaçaq İbad dəstəmaz alır, namaz qılmağa hazırlaşır. Sakit olur ki, şükür olsun, İbad bir ziyanlıq eləməyib. Az keçmir, Qızılağac kəndindən bir neçə adam gəlib naçalnikə şikayət edirlər ki, İbad bizim atları oğurlayib. Naçalnik bu şikayətçilərə qəzəblənərək İbadın bu axşam damda, onun nəzarəti altında qaldığını deyir. Beləliklə, Qaçaq İbadın oğru olmamasını yəqinləşdirərək qapını açaraq onu azad edir.
İkinci qoçaqlıq
1918-ci ilin ağır günləri yaşanırmış Azərbaycanda. Ermənilərin ruslarla birləşərək fevral-mart aylarında apardıqları qırğınlar hamını qorxuya salmışdı. Soyğunçu dəstələr bu tərəflərə də gəlmişdi. Kəndlərin camaatı qorxuya düşüb hara gəldi, qaçıb gedirdilər. Bu hadisə o vaxtdan "Qaça-qaç" adı ilə indi də xatırlanır. Belə ağır bir vaxtda Prişibdən (indiki Göytəpə) Malağana (indiki Kalinovka) gedən yolun Taxtaçayın üstündən keçən yerində 12-15 nəfər rus-erməni soyğunçu əsgəri çay kənarında oturub istirahət edirlərmiş. Sən demə, Qaçaq İbad onları izləyirmiş. Bir anın içində qırğı kimi alır onların başının üstünü. Heç nəfəslərini də çəkə bilmirlər. Hamısını tərkisilah edir, tüfənglərini bağlayır öz atının yəhərinə. Özlərinin də əllərini bir-birnə bağlatdırıb qatır qabağına. Üz tutur kəndə tərəf. Camaat bir də baxıb görürlər ki, budu ha, İbad gəlir qabağında da onlara divan tutan 15-ə yaxın soyğunçu əsgər. Hamı İbadın bu qoçaqlığına afərin deyir.
Qaçaq İbad Sovet hakimiyyəti illərində də öz işi ilə məşğul olur. Lakin sovetin hüquq-mühafizə orqanları onu ələ keçirə bilir və naməlum şəraitdə mühakimə edirlər. Taleyi haqqında heç bir məlumat yoxdur. Onu axırıncı görən kənd sakini Əziz İsgəndər oğlu olub. Əziz müəllim deyirdi: "Prişibdə (indiki Cöytəpə) seminariya adlanan məktəbdə oxuyurdum. 12-13 yasım olardı. Məktəb yolun kənarında idi. Bir də eşitdik ki, yolla qaçaq aparırlar. Hamı kimi mən də yola qaçdım. Qaçaq görmək bizim üçün çox maraqlı idi. Gördüm ki, qabağında və arxasında əsgərlər gedən arabada bir nəfər oturub. Sifəti mənə tanış gəldi. Yaxınlaşdım, bu bizim qonşumuz İbad idi. O, ayağından yaralanmışdı. Arabanın banına dirsəklənərək o biri əlində nəsə tutub yeyirdi. Mən istər-istəməz arabaya yaxınlaşıb qişqırdım: İbad baba, İbad baba! O, mənə tərəf çevrilib üzümə diqqətlə baxdı. Tanıyıb, yanına çağırdı. Dedi: “Əziz, oğul, sən burada nə edirsən?” Mən oxuduğumu dedim. O: “Get, Teymura de ki, məni tutub dama salacaqlar, yaralıyam, görmək istəsə, divanxanaya gəlsin. Məndən hamıya salam de!” Ondan sonra Qaçaq İbad bir daha görünmədi.”
Qaçaq İbadın özü kimi qocaq Alapaça adlı atı varmış. At onun bir işarəsindən nə istədiyini anlarmış. At lazım gələndə iməkləyir, axsayır, özünü xəstələndirə bilərmiş. Keçmiş qocalar deyərdi ki, İbadın atı kimi heç at olmayıb.