Mavzu: 4 – sinfda “til” mavzusini o’rganish

Mavzu. Shaxs (kishi)lar va narsalarning harakatini bildirgan so'zlar haqida tushuncha.
Maqsad. Shaxs va narsalarning harakatini bildirib, nima qildi?, nima qilyapti?, nima qiladi? so'roqlariga javob bo'lgan so'zlar bilan tanishtirish; shaxs va narsalar harakatini bildirgan so'zlarga beriladigan so'roq bilan shu so'zning ma'nosini taqqoslash ko'nikmasini o'stirish.
B) Tarbiyaviy: Vatanga, tug’ilib o’sgan yurtga mehr- muhabbatni tarbiyalash;
C) Rivojlantiruvchi: o’quvchilarning yozma va og’zaki nutqini rivojlantirish.
Darsning turi: yangi bilim beruvchi
Darsning metodi: aralash; _______________
Darsning jihozi: darslik, elektron darslik, plakat va tarqatmalar.
Darsning borishi.
I. Kim ? nima?so 'roqlariga javob bo 'Igan so 'zlaryuzasidan takrorlash.
— Bir so'z bilan ayting va kim? so'rog'iga javob bo'lgan so'zlarni chap tomonga, nima ? so'rog'iga javob bo'lgan so'zlarni o'ng tomonga ustun shaklida yozing.
I. Bolalarta'lim-tarbiya oladigan o'quvyurti. (Maktab.) 2. Maktabda o'qiydigan bola. (O'quvchi.) 3. G'o'za ekilgan dala. (Paxtazor.) 4. Paxta yetishtiruvchi dehqon. (Paxtakor.) 5. Mevali daraxtlar ekilgan joy. (Bog'.) Bog'ni parvarish qiladigan odam. (Bog'bon.)
Namuna: Kim? O'quvchi. Nima? Maktab.
O'quvchilar bajargan ish tekshiriladi.
— Kim ?, nima ? so'roqlariga javob bo'lgan so'zlar nimalami bildiradi?
O'qituvchi xulosalaydi. Kim? so'rog'iga javob bo'lgan so'zlar kishilarning,
nima? so'rog'iga javob bo'lgan so'zlar narsalarning nomini bildiradi.
II.Nima qildi?, nima qilyapti?, nima qiladi? so'roqlariga javob bo 'Igan so 'zlar nimani bildirishi yuzasidan kuzatish.
Birinchi usul. O'quvchilar 188- mashqni topshiriqlari tartibida bajaradilar; nima qildi?, nima qilyapti?, nima qiladi? so'roqlariga javob bo'lgan so'zlar kishilar va narsalarning harakatini bildiradi, degan xulosaga keladilar.
Ikkinchi usul. O'qituvchi bolalarga nima qilish kerakligi yozilgan topshiriqli (masalan, xattaxtaga yozish, berilgan kitobni o'qish, rasmga qarab kishi va narsalar qanday ishni — harakatni bajarayotgani haqida gap tuzish kabi) kartochkalarni tarqatadi. O'quvchilar topshiriqni bajarishga tayyorlanadilar. lkki o'quvchi chaqiriladi, ulardan biri o'qituvchi aytgan so'zni doskaga yozadi, ikkinchisi berilgan kitobni o'qiydi; boshqa o'quvchilar ular bajargan ish-harakatni kuzatadilar; keyin bir necha o'quvchi berilgan rasmga qarab, gap tuzib aytadi. Kuzatish natijalari shakllantiriladi; o'qituvchi xattaxtaga, o'quvchilar daftarlariga quyidagi tartibda yozadilar:
Kim? Nima qildi?
qizcha yozdi
bola o'qidi
Nima? Nimaqiladi?
qush uchadi
bulbul sayraydi
daryo oqadi
— Chap ustundagi so'zlar qanday so'roqqa javob bo'ladi? (Kim? yoki nima?) Ular nimani bildiryapti? (Kishi — shaxs va narsalarning nomini bildiradi.)
— O'ng ustundagi so'zlar qanday so'roqlarga javob bo'lyapti? Ular nimani bildiryapti?
O'quvchilar nima qijyapti?, nima qiladi? so'roqlariga javob bo'ladigan so'zlar aytadilar.
Umumlashtirish. Nima qildi?, nima qilyapti?, nima qiladi? so'roqlariga javob bo'lgan so'zlar kishilarning va har xil narsalarning harakatini bildiradi.
III. Kishilarning va har xil narsalarning harakatini, ishini bildirgan so'zlarni aniqlab bilib olish.
1. 189-190- mashqlarni bajarish.
2. Darslikdan qoidani o'qish, misollar aytish.
3. — Hayvonlar qanday ovoz chiqarishini o'ylab toping va gap tuzing.
O'qituvchi hayvon nomini aytadi, o'quvchilar gap tuzadilar. Sigir ma'raydi. Ot kishnaydi. It vovullaydi. Mushuk miyovlaydi. Harakat bildirgan so'zlarga nima qiladi? so'rog'ini beradilar.
4. Og'zaki mashq. Topishmoqni o'qing.
Oyogi yo 'q, qochadi.
Qanoti yo 'q, uchadi.
— Topishmoqning javobi — tutunning harakatini bildirgan so'zlarni aniqlang, ularga so'roq bering. (Nima qiladi? uchadi, qochadi.)
IV. Darsni yakunlash.
— Darsda nimalar haqida bilib oldingiz? Nimalarni o'rgandingiz?
V. Uyga vazifa. 191- mashq.