Medenî”; “şehirli, şehre ait, şehre özgü

Kubbeli medreselere, Niksar Yağıbasan, Tokat Yağıbasan, Afyon Boyalıköy, Konya Karatay ve Kırşehir Caca Beyi örnek verebiliriz.

Eyvanlı medreselere ise; Erzurum Çifte Minare, Sivas Gök, Buruciye, Konya Sırçalı, Kayseri Hunad Hatun, Çifte ve Kayseri Sahibiye Medreselerini örnek verebiliriz. Osmanlılarda ise medrese geleneği hem mimarî hem de kültürel olarak büyük gelişme sağlamış ve zirveye ulaşmış başta Fatih Sahn-ı Seman ve Süleymaniye medreseleri olmak üzere XIX. yy. kadar İstanbul’da 550’den fazla medrese yapılmıştır.
B. Kadın Eğitimi:

Kadını dışlayan bir toplum medeniyet geliştiremez. İslam medeniyetinde kadın istikrarın, eğitimin, kültürel mirasın korunmasının vazgeçilmez ana unsurlarından olmuştur. İslamiyet ilim öğrenmede tadın-erkek ayırımı yapmamıştır. Hz. Peygamber ilim talep etmeyi kadın erkek herkese, beşikten mezara kadar farz kılmıştır. Başta Hz. Aişe ve Ümmü Seleme başta olmak üzere Hz. Peygamberin hanımları, kadınların eğitimi ile ilgilenmişler, evlerine gelen genç kızlara bildiklerini anlatmışlardır. Onlarda öğrendiklerini başkalarına aktararak, bilgilini daha geniş kitlelere ulaşmasını sağlamışlardır. Bu durum da İslam’ın kadın eğitimine çok büyük önem verdiğini göstermektedir. Sahabiler de kendi kız çocuklarının eğitimiyle ilgilenmişler ve onlara okuma-yazma öğretmelerinin yanında kıraat, tefsir, fıkıh, hadis, vaaz-irşad gibi bilgileri aktarmışlardır.

İslam tarihi boyunca, kadınlar çeşitli ilim dallarında temayüz etmişler, Kur’an’ı ezberlemişler,³⁶ hadis rivayet etmişler,³⁷ şiir yazmışlar ve diğer din3i ilimlerde yüksek kültüre sahip olmuşlardır. Ancak o dönemlerde öğrencilerin kat etmek zorunda kaldıkları uzun zor ve yorucu yolculuklar, sert hayat şartları gibi güçlükler, kadınların öğrenim oranını düşürmüştür.

Kız çocukları özel eğitime tabi tutulmuş, bunlara daha ziyade yakınlarından birisi veya meddib tarafından eğitim verilmiştir. Varlıklı aileler kızların öğretimi için evlerine ve şehzade köşklerine özel eğitmenler tutuyorlardı. Mesela Ebu Bekir’in kızı Esma, Hasan b. Zeyd’in kızı Nefise³⁸ bunlardan birisidir.