Mehir Sözleşmesinin Hukuki Niteliği Seda İrem Çakirca' Özet

Y ıl: 2 0 1 4 • C ilt: 9 - S a y ı: 1 2 1 -1 2 2

---

Seda İrem ÇAKIRCA
birine karşı ağır bir suç işlemişse, bağışlanan, bağışlayana veya onun aile­
sinden bir kimseye karşı kanundan doğan yükümlülüklerine önemli ölçüde 
aykırı davranmışsa veya bağışlanan, yüklemeli bağışlamada haklı bir sebep 
olmaksızın yüklemeyi yerine getirmemişse (TBK m.295) bağışlayan elden 
bağışlamayı veya yerine getirdiği bağışlama sözünü geri alabilir ve bağışla­
nanın istem tarihindeki zenginleşmesi ölçüsünde, bağışlama konusunun geri 
verilmesini isteyebilir. TBK m.295 ’te yer alan ilk iki şartın mirastan çıkarıl­
ma sebepleriyle paralel olduğu görülmektedir107. Doktrinde bağışlamanın geri 
alınması, bağışlananın bağışlayana karşı minnet duyma yükümlülüğünün bir 
sonucu olarak görülür. Elden bağışlamanın veya yerine getirilmiş bağışlama 
sözü vermenin geri alınması, TBK m.295’de sayılan maddi koşulların ger­
çekleşmesi şartına bağlı olarak bağışlayana tanınan, kişiye sıkı sıkıya bağlı, 
yenilik doğuran bir haktır108.
tcra edilmemiş bağışlama sözü verme ise ancak elden bağışlanan bir ma­
lın geri verilmesini isteyebileceği sebeplerden biri varsa; bağışlayanın mali 
durumu, sonradan sözün yerine getirilmesini kendisi için olağanüstü ağır kı­
lacak ölçüde değişmişse; bağışlayanın bağışlama sözü verdikten sonra, ken­
disi için yeni aile yükümlülükleri109 doğmuş veya bu yükümlülükleri önemli 
ölçüde ağırlaşmışsa geri alınabilir ve ifadan kaçınılabilir. Bağışlama sözü ve­
renin borcunu ödeme güçsüzlüğü belirlenir veya iflasına karar verilirse, ifa 
yükümlülüğü ortadan kalkar (TBK m.296). Bağışlama sözü veren bağışla­
yanın, sözleşme konusunu yerine getirmesi halinde, diğer borçlarının yerine 
getirmesinin güçleşmesi hatta imkansızlaşması, kendisinin ya da bakmakla 
yükümlü olduğu yakınlarının yaşam koşullarının önemli ölçüde düşecek ol­
ması ifa yükümlülüğünün ortadan kalkması için yeterli olacaktır110. Burada 
bağışlama sözünü verenin, kişiye sıkı sıkıya bağlı tek taraflı bozucu yenilik 
doğuran bir geri alma hakkı olduğu görülmektedir111.
Yargıtay mehri müeccelden dönülmesine ilişkin verdiği bir kararında eşi­
ne ağır hakaret ve saygısızlığı ile kusurlu davranışı sonucu boşanmaya sebep 
olan kadmın, önemli bir şekilde aile görevlerini yerine getirmemesi halini ger­
çekleştirdiğini ve dolayısıyla kocamn mehri müeccelden dönebileceğine karar
107 Olgaç, s. 241; Tandoğan, s. 378; Aral/Ayrancı, s. 205.
108 CHK-Schönenberger, OR 249 N. 1; Gümüş, s. 219; Tandoğan, s. 376, 377.
109 Aile yükümlülüklerinden anlaşılması gereken mevcut çocukların bakım giderlerinin artması, 
çocuğun üniversiteye girmesi, yeni çocuklarının olması, TMK kapsamında ana, baba ve kar­
deşlerine nafaka yükümlülüğünün doğması şeklinde ömeklendirilebilir. Zevkliler/Gökyayla, 
s. 183. Ancak bağışlayanın evlenmesi başlı başına bağışlama sözü vermeden rücu etmek için 
yeterli bir sebep değildir. Olgaç, s. 246; Tandoğan, s. 382.
110 Yılmaz, s. 93.
111 Gümüş, s. 221.