Mehir Sözleşmesinin Hukuki Niteliği Seda İrem Çakirca' Özet

B a h ç e ş e h ir Ü n iversitesi H ukuk Fakültesi D ergisi

---

M e h ir S ö z le ş m e s in in H u k u k i N ite liğ i
vermiştir112. Aynı şekilde Yargıtay’a göre koca karısına bağışlamada bulunması 
bağışlamada bulunmuş ve fakat kan kocayı aldatmışsa113 veya ortaklaşa konutu 
terk ettiği için kocası kendisine karşı boşanma davası açmış ve bu davayı ka­
zanmış114; kan yersiz davranışlan sebebiyle ağır dedikodulann çıkmasına sebe­
biyet vermiş, kan kocaya veya ailesine ağır hakaretlerde bulunmuş115 ise kannın 
kocaya veya ailesine kanundan doğan yükümlülüklerine önemli ölçüde aykırı 
davrandığı kabul edilir ve verilen mehrin iadesi talebinde bulunulabilir.
112 “Borçlar Kanununun 244/2'nci maddesinde, kanun koyucu, aile görevlerinin yerine getirilmemesini 
başına dönme sebebi kabul etmemiş, "ehemmiyetli surette " sözlerini kullanarak, önemli riayetsizlik, 
saygısızlığı, öngörmüştür. Bu haliyle Medeni Kanunun 457/2'nci maddesinde düzenlenen miras­
tan çıkarma (ıskat) ya uygun hüküm getirmiştir. Borçlar Kanununun 244'üncü maddesinin 2 'nci 
fıkrası, Medeni Kanunun 457'nci maddesinin 2'nci fikrasının bir tekrarı olup, bağıştan dönme ile 
mirastan çıkarma (ıskat) koşullarının birlikte incelenmesi gerekmektedir. Aile birliğine karşı ödev­
lerin hangi hallerde önemli bir saygısızlık ve uygunsuzluk hali sayılacağı, davaya esas olayların 
özellikleri gözönütıde tutularak hakim tarafından takdir olunacaktır. Bugün uygulamada: Kadının 
ortak konutu kusurlu olarak bırakması sonucu Medeni Kanunun 132'nci maddesi uyarınca boşan­
maya sebebiyet (Y.H.G.K'nın 10.10.1962 günlü 2/103 - 48 sayılı kararı), eşin ağır hakaret ve fena 
muamelesi (Y.l.H.D. 'nin 13.3.1962 günlü 61/9380-1813 sayılı kararı), kadının zinası (Y.2.H.D. 'nin 
6.1.1951 günlü 5941/141 sayılı kararı), kocanın başka bir kadınla meşru olmayan ilişki kurması 
(Y.l.H.D.'nin 7.10.1952 günlü 6621/3767 sayılı kararı), kadının yersiz davranışları sonucu ağır 
dedikoduların çıkmasına sebep olması (Y.H.G.K'nın 26.2.1964günlü 10/155 sayılı karan) gibi hal­
ler, aile birliğine karşı önemli saygısızlık olarak benimsenmektedir. (Geniş bilgi için bakınız Prof. 
Dr. Kenan Tunçomağ- Türk Borçlar Hukuku- Özel Borç ilişkileri C. IIİst. 1977 sh. 418 ve sonrası). 
Borçlar Kanununun 244'üncü maddesinde yazılı hallerin aynı yasanın 245'inci maddesi yollama­
sı ile bağış vaadlerinde de uygulanacağının kabulü zorunludur, aynı kurallar bağış vaadinin bir 
türü olan mehri müeccel içinde geçerlidir. Ağır kusurlu olup aile birliğine karşı önemli saygısızlık 
yapan kadın mehri müeccel isteyemez. (Bak. Hatemia.g.e. sh. 318 dipnot 69 ve sh. 322 dipnot 75). 
Kan- koca yönünden olan bu düzenleme, evlilik birliğinin devamı ve eşlerin mutluluğu için üçüncü 
kişiler tarafından yapılan bağış vaadlerinde de uygulanmak gerekir. Genel hukuk kuralları ve ilkeler 
açıklandıktan sonrayeniden davaya konu olaya baktığımızda; Dava dışında olan (A.Y.) (koca), Ha­
dim Asliye Hukuk Mahkemesinin 1982/896 esasındaki eşi (G.)'ın kocasına “sen herif misin, dilenci 
misin, seni köpek gibi süründüreceğim ” diyerek ağır hakarette bulunduğundan Hadim Sulh Ceza 
Mahkemesinin 1982/254-36 sayılı karan ile sübut bulup, T.C.K.nun 482/3'üncü maddesi uyarınca 
cezalandınlmasına ilişkin kesin hüküm nedeniyle ve pek fena muameleye dayanarak boşanmaya 
karar verildiği, bu kararın Yargıtay 2'nci Hukuk Dairesinin 19.4.1983 günlü karan ile onanarak ke­
sinleştiği görülmüştür. Davacı (G.) 'ın eşine ağır hakaret ve saygısızlığı ile kusurlu davranışı sonucu 
boşanmaya sebep olması, başka bir anlatımla ehemmiyetli surette aile görevlerini yerine getirme­
mesi hali gerçekleşmiş olmakla Borçlar kanununun 245/1 'inci maddesindeki dönme koşulu gerçek­
leşmiştir. Mahkemenin Borçlar Kanununun 245 ve 244/2'nci maddelerini tartışıp davayı reddetmesi 
gerekirken, davalının kabulüne karar vermesi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir. ” Y. 4. 
HD., E. 1984/9153, K. 1985/1223, T. 18. 02.1985.
113 Y. 2. HD. E. 1950/5942, K. 1951/141, T. 06. 01. 1951; Y. 1. HD. E. 1952/6821, K. 1952/3767, 
T. 07. 10. 1952. Tandoğan, s. 379, dn. 23.
114 YHGK. E. 2-103/K. 67, T. 10. 10. 1962; Y. 2. HD. E. 2437/3877, T. 09. 05. 1977. Tandoğan, s. 
379, dn. 24.
115 YHGK. E. 10/K. 155, T. 26. 02. 1964. Tandoğan, s. 379, dn. 25.