Mehir Sözleşmesinin Hukuki Niteliği Seda İrem Çakirca' Özet

Y ıl: 2 0 1 4 • C ilt: 9 - S a y ı: 1 2 1 -1 2 2

---

Seda İrem ÇAKIRCA
Bağışlamadan geri dönülmesi bağışlayanın, geri alma sebebini öğrendiği 
günden başlayarak bir yıl içinde gerçekleşmelidir. Bağışlayan bir yıllık süre 
dolmadan ölürse, geri alma hakkı mirasçılarına geçer ve mirasçıları bu süre­
nin sona ermesine kadar bu hakkı kullanabilirler. Bağışlanan, bağışlayanı kas­
ten ve hukuka aykırı olarak öldürür veya onun geri alma hakkını kullanmasını 
engellerse, mirasçıları bağışlamayı geri alabilirler (TBK m.297).
S O N U Ç
Mehir, İslam hukukunun uygulanmadığı, Türkiye’nin de içinde bulunduğu 
birçok ülkeyi yalandan ilgilendirmektedir. İslam hukukunun evliliğe ilişkin hü­
kümlerinde düzenlenen mehrin amacı tartışmalıdır. Mehrin amacının kadın cin­
selliğinin bir miktar malvarlığı karşılığı satm alınması olduğunu iddia eden bir 
görüş günümüzde dahi varlığını sürdürmekteyse de; özellikle ekonomik bağım­
sızlığa sahip olmayan ve kırsal bölgelerde yaşayan kadınlar için mehir çoklukla 
evlenmenin boşanma veya kocanın ölümüyle sona ermesi halinde maddi bir gü­
venceye sahip olmalarım garanti altına almaktadır. Almanya gibi ülkesinde yaşa­
yan göçmen Müslümanlar sebebiyle kanunlar ihtilafı kurallarıyla dahi olsa mehir 
kurumunun hukuki niteliğini tespit etmek zorunda kalmasından farklı olarak Türk 
yargılaması öncelikle, Medeni Kanun’un yürürlüğünden önce normatif olarak dü­
zenlenen mehir kavramının günümüzde Türk kamu düzenine aykın olup olma­
yacağım tartışmak zorunda kalmıştır. Bu tartışmaya verilen olumlu yamt üzerine 
uygulamada, karşılaşılan ihtilaflarda mehrin hukuki niteliğinin bağışlama, mehri 
müeccelin hukuki niteliğinin ise bağışlama sözü verme olduğu hususunda yerleş­
miş bir içtihat vardır. Bağışlama sözü vermenin geçerliliği ise yazılı şekilde yapıl­
mış olmasına bağlıdır. Mehri müeccelin konusunu taşınmaz devri oluşturuyorsa, 
söz konusu mehir sözleşmesinin resmi şekil şartına uyularak yapılması gerekir.
Kan, kocasına veya yakmlanndan birine karşı ağır bir suç işlemişse, kan, 
kocaya veya onun ailesinden bir kimseye karşı kanundan doğan yükümlülükle­
rine önemli ölçüde aykın davranmışsa koca elden bağışlamayı veya yerine ge­
tirdiği bağışlama sözünü geri alabilir ve kannm istem tarihindeki zenginleşmesi 
ölçüsünde, bağışlama konusunun geri verilmesini isteyebilir. İcra edilmemiş 
bağışlama sözü verme ise ancak elden bağışlanan bir malın geri verilmesini is­
teyebileceği sebeplerden biri varsa; bağışlayanın mali durumu, sonradan sözün 
yerine getirilmesini kendisi için olağanüstü ağır kılacak ölçüde değişmişse; ba­
ğışlayanın bağışlama sözü verdikten sonra, kendisi için yeni aile yükümlülükle­
ri doğmuş veya bu yükümlülükleri önemli ölçüde ağırlaşmışsa geri alınabilir ve 
ifadan kaçımlabilir. Bağışlama sözü verenin borcunu ödeme güçsüzlüğü belir­
lenir veya iflasın iflasına karar verilirse, ifa yükümlülüğü ortadan kalkar (TBK 
m.296). Öte yandan taraflann bağışlama veya bağışlama sözü verme iradeleri­
nin gerçekte olmadığı, sadece dini ritüelleri gerçekleştirmek üzere yapılan me­
hir sözleşmelerinin geçerli olmayacağı da tartışmasız olarak kabul edilmektedir.