Tablo 92: Mersin ve Türkiye Geneli Bankacılık İstatistikleri
|
Mersin
|
Türkiye
|
|
|
2000
|
2012
|
Değişim
(%)
|
2000
|
2012
|
Değişim
(%)
|
Banka Sayısı
|
28
|
18
|
-35.7
|
79
|
45
|
-43.0
|
Şube Sayısı
|
138
|
181
|
31.2
|
7,787
|
10,158
|
30.4
|
Şube Başına Düşen Kişi Sayısı
|
11,870
|
9,298
|
-21.7
|
8,658
|
7,445
|
-14.0
|
Kişi Başına Mevduat (TL)
|
529.7
|
4,795.0
|
805.3
|
944.0
|
9,576.0
|
914.3
|
Kişi Başına Kredi (TL)
|
214
|
6,543
|
2953.2
|
443
|
9,532
|
2,051.1
|
Mevduat (Milyon TL)*
|
867.6
|
8,069.2
|
830.1
|
63,648.6
|
724,205.8
|
1,037.8
|
Kredi (Milyon TL)*
|
351.0
|
11,010.7
|
3,036.8
|
29,875.5
|
720,885.2
|
2,313.0
|
Kredi/Mevduat Oranı**
|
40.5
|
136.5
|
237.3
|
46.9
|
99.5
|
112.1
|
Şube Başına Düşen Mevduat (Bin TL)*
|
6,286
|
44,581
|
609.2
|
8,173
|
71,294
|
772.3
|
Şube Başına Düşen Kredi (Bin TL)*
|
2,543
|
60,832
|
2292.1
|
3,836
|
70,967
|
1,750.0
|
(**): KKTC, İller Bankası ve Yurtdışı (kredileri ve mevduatları) dâhil edilmemiştir.
Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği
2012 yılı itibarıyla, Türkiye genelinde banka şubesi sayısı 10,158 olup, Akdeniz Bölgesi’ndeki banka şubesi sayısı (1,131), Türkiye genelinden %11.1 oranında pay alırken, Mersin, Akdeniz Bölgesindeki şube sayısından %16.0 ve Türkiye genelindeki şube sayısından %1.8 oranında pay almaktadır. Akdeniz bölgesi, 2012 yılı itibarıyla, şube sayısı açısından, Düzey 1 Bölgeleri arasında 4. sırada yer alırken, Mersin ili, 81 il arasında 9. sırada yer almaktadır.
Banka şubelerinin 67’si Akdeniz, 25’i Yenişehir, 20’si Tarsus ilçeleri olmak üzere, toplam 112’si (%61.8) üç ilçede toplanmış bulunmaktadır. Bankacılığın, sanayi, ticaret, turizm ve hizmetler alanında ekonomik aktivitelerin yoğun olduğu ve nüfusun fazla olduğu merkezlerde yoğunlaştığı görülmektedir. Toplam 13 ilçeden oluşan Mersin’de, Aydıncık, Çamlıyayla ve Gülnar ilçelerinde sadece birer banka şubesi bulunmaktadır.
Mersin ili, 2012 yılı itibarıyla, illere göre şube başına ortalama nüfus sıralamasında, 9,298 kişi ile 39. sırada yer almaktadır. Türkiye genelinde, şube başına düşen ortalama nüfus 7,445 kişidir. Buna göre Türkiye genelinde Mersin’in bankalaşma oranının, Türkiye ortalamasının altında olduğu anlaşılmaktadır.
Mevduat Durumu
Aşağıdaki tabloda, Türkiye, Akdeniz Bölgesi ve Mersin için yıllar itibarıyla mevduatın gelişimi verilmektedir:
Tablo 93: Banka Mevduatının Gelişimi (2012)
Yıllar
|
Mersin
|
Akdeniz Bölgesi
|
Türkiye
|
Pay (%)
|
|
|
Milyon TL
|
Milyon USD
|
Milyon TL
|
Milyon USD
|
Milyon TL
|
Milyon USD
|
Mersin/Akdeniz
|
Mersin/TR
|
2000
|
868
|
1,292
|
4,136
|
6,157
|
68,442
|
101,884
|
20.98
|
1.27
|
2001
|
1,124
|
777
|
7,110
|
4,915
|
116,647
|
80,633
|
15.81
|
0.96
|
2002
|
1,612
|
983
|
9,427
|
5,749
|
142,388
|
86,835
|
17.10
|
1.13
|
2003
|
1,809
|
1,298
|
10,634
|
7,632
|
160,812
|
115,420
|
17.01
|
1.12
|
2004
|
2,329
|
1,743
|
13,963
|
10,449
|
197,394
|
147,717
|
16.68
|
1.18
|
2005
|
2,947
|
2,196
|
16,698
|
12,445
|
253,579
|
188,984
|
17.65
|
1.16
|
2006
|
3,626
|
2,580
|
20,730
|
14,748
|
311,549
|
221,648
|
17.49
|
1.16
|
2007
|
4,320
|
3,727
|
24,387
|
21,036
|
356,713
|
307,697
|
17.72
|
1.21
|
2008
|
5,176
|
3,401
|
30,119
|
19,792
|
453,118
|
297,751
|
17.18
|
1.14
|
2009
|
6,311
|
4,243
|
34,143
|
22,957
|
507,100
|
340,953
|
18.48
|
1.24
|
2010
|
6,686
|
4,348
|
39,899
|
25,949
|
614,486
|
399,640
|
16.76
|
1.09
|
2011
|
7,617
|
4,033
|
47,000
|
24,882
|
698,656
|
369,875
|
16.21
|
1.09
|
2012
|
8,069
|
4,539
|
51,495
|
28,969
|
770,016
|
433,177
|
15.67
|
1.05
|
Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği
Mersin’de 2012 yılı itibarıyla toplam mevduat 8.07 Milyar TL (4.5 Milyar USD) olarak gerçekleşmiştir. Türkiye toplam mevduatının (yurtdışı şubeleri hariç) %6.69’u Akdeniz Bölgesi’ne, %1.05’i Mersin iline ait iken, Akdeniz Bölgesi mevduat toplamının %15.67’si ise Mersin ilinde toplanmıştır. Mersin ili, toplam mevduat büyüklüğü itibarıyla, Akdeniz Bölgesi içinde 3. sırada, tüm iller arasında ise 9. sırada yer almaktadır.
Grafik 41: Banka Mevduatının Gelişimi
Mevduatın türlerine göre dağılımı incelendiğinde ağırlığın tasarruf mevduatında olduğu ve bunu döviz tavdiat hesabının izlediği dikkati çekmektedir. 2012 yılı itibarıyla mevduatın türlerine göre dağılımı aşağıdaki tabloda verilmektedir.
Tablo 94: Mevduatın Türlerine Göre Dağılımı (2012)
Mevduatın Türü
|
Mersin (1)
|
Akdeniz Bölgesi (2)
|
Türkiye (3)
|
Pay (%)
|
|
|
Milyon TL
|
%
|
Milyon TL
|
%
|
Milyon TL
|
%
|
(1)/(2)
|
(1)/(3)
|
Tasarruf Mevduatı
|
5,207
|
64.5
|
29,484
|
57.3
|
293,590
|
38.1
|
17.7
|
1.8
|
Resmi Kuruluşlar M.
|
377
|
4.7
|
2,082
|
4.0
|
39,858
|
5.2
|
18.1
|
0.9
|
Ticari Kuruluşlar M.
|
576
|
7.1
|
4,274
|
8.3
|
125,896
|
16.3
|
13.5
|
0.5
|
Bankalar Arası M.
|
0
|
0.0
|
0.271
|
0.0
|
43,052
|
5.6
|
0.0
|
0.0
|
Döviz Tevdiat H.
|
1,600
|
19.8
|
13,584
|
26.4
|
218,538
|
28.4
|
11.8
|
0.7
|
Diğer Kuruluşlar M.
|
130
|
1.6
|
865.164
|
1.7
|
34,737
|
4.5
|
15.1
|
0.4
|
Kıy.Madenler Depo H.
|
179
|
2.2
|
1,205
|
2.3
|
14,345
|
1.9
|
14.8
|
1.2
|
Toplam
|
8,069
|
100.0
|
51,495
|
100.0
|
770,016
|
100.0
|
15.7
|
1.0
|
Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği
Mersin’de 2012 yılı itibarıyla, 5.2 Milyar TL olan tasarruf mevduatı, %64.5 oranında pay ile toplam mevduatın en önemli unsuru olmuştur. Döviz tevdiat hesabı ise 1.6 Milyar TL tutar ile mevduattan %19.8 oranında pay almıştır. İl mevduatından, üçüncü sırada pay alan mevduat türü ise, %7.1 pay ile ticari kuruluşlar mevduatıdır.
Mersin ili, 2012 yılı itibarıyla, Akdeniz Bölgesi tasarruf mevduatı toplamından %17.7 oranında pay alırken, Türkiye toplam tasarruf mevduatından ise %1.8 oranında pay almıştır. Akdeniz Bölgesi toplam döviz tevdiatı hesabının %11.8’i Mersin iline aitken, Türkiye toplam döviz tevdiatı hesabının ise %0.7’si Mersin’de toplanmıştır.
İlde kişi başına düşen banka mevduatı 2000’de 529.7 TL iken, 12 yıllık dönem içerisinde yaklaşık 8.1 kat artarak 2012 yılında 4,795 TL’ye yükselmiştir. Bu tutar ile Mersin, 2012 yılı itibarıyla Akdeniz Bölgesi illeri arasında 4. sırada yer alırken, tüm iller arasında 26. sırada yer almaktadır. İldeki kişi başına düşen mevduat tutarı, Türkiye genelindeki kişi başına düşen mevduat tutarının (9,576 TL) neredeyse yarısı kadardır. 2012 yılı itibarıyla şube başına düşen ortalama mevduat Türkiye genelinde 71.3 Milyon TL iken Mersin’de 44.6 Milyon TL olup, bu değer ile Mersin, tüm iller sıralamasında 20. Sırada, Akdeniz Bölgesi illeri arasında 4. sırada yer almaktadır.
Kredi Durumu
Türkiye, Akdeniz Bölgesi ve Mersin’de banka kredilerinin yıllar itibarıyla dağılımı aşağıdaki tabloda verilmektedir.
Tablo 95: Banka Kredilerinin Gelişimi (Milyon TL)
Yıllar
|
Mersin
|
Akdeniz Bölgesi
|
Türkiye
|
Pay (%)
|
|
|
Milyon TL
|
Milyon USD
|
Milyon TL
|
Milyon USD
|
Milyon TL
|
Milyon USD
|
Mersin/Akdeniz
|
Mersin/TR
|
2000
|
351
|
523
|
2,069
|
3,080
|
34,213
|
50,931
|
16.96
|
1.03
|
2001
|
332
|
229
|
1,905
|
1,317
|
37,086
|
25,636
|
17.41
|
0.89
|
2002
|
402
|
245
|
2,375
|
1,449
|
52,631
|
32,097
|
16.92
|
0.76
|
2003
|
635
|
456
|
4,021
|
2,886
|
69,002
|
49,525
|
15.80
|
0.92
|
2004
|
921
|
689
|
6,739
|
5,043
|
102,482
|
76,691
|
13.67
|
0.90
|
2005
|
1,807
|
1,346
|
10,673
|
7,954
|
152,295
|
113,500
|
16.93
|
1.19
|
2006
|
2,445
|
1,740
|
15,394
|
10,952
|
217,309
|
154,602
|
15.88
|
1.13
|
2007
|
3,328
|
2,871
|
19,838
|
17,112
|
278,998
|
240,660
|
16.77
|
1.19
|
2008
|
4,374
|
2,874
|
26,833
|
17,632
|
363,861
|
239,099
|
16.30
|
1.20
|
2009
|
4,613
|
3,101
|
29,924
|
20,120
|
379,405
|
255,096
|
15.41
|
1.22
|
2010
|
6,711
|
4,364
|
43,304
|
28,163
|
506,994
|
329,731
|
15.50
|
1.32
|
2011
|
9,630
|
5,098
|
60,620
|
32,093
|
660,884
|
349,878
|
15.88
|
1.46
|
2012
|
11,011
|
6,194
|
72,002
|
40,505
|
764,197
|
429,904
|
15.29
|
1.44
|
Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği
2012 yılı itibarıyla Türkiye’de 764.2 Milyar TL banka kredisi kullandırılmış olup, bu miktarın %9.4’ü Akdeniz Bölgesine, %1.4’ü de Mersin iline aittir. Mersin ilinin 2012 yılı itibarıyla kullandığı kredi tutarı 11 Milyar TL olup, bu tutar ile Akdeniz Bölgesinden aldığı pay ise %15.3’tür. Mersin ili kredi kullanımında iller sıralamasında 10. sırada yer alırken, Akdeniz Bölgesi illeri arasında ise Antalya ve Adana’dan sonra üçüncü sırada yer almaktadır.
Grafik 42: Banka Kredilerinin Gelişimi
Banka kredilerinin türlerine göre dağılımı incelendiğinde ise kredilerin ağırlıklı olarak ihtisas dışı kredilerden oluştuğu görülmektedir.
Tablo 96: Kredilerin Türlerine Göre Dağılımı (2012)
İller*
|
İhtisas Kredileri
|
İhtisas
Dışı
Krediler
|
Toplam
|
İllerin Payı (%)
|
|
|
Tarım
|
G.menkul
|
Mesleki
|
Denizcilik
|
Turizm
|
Diğer
|
|
|
Akdeniz
|
Türkiye
|
Mersin
|
767
|
0
|
135
|
0
|
2
|
38
|
10,068
|
11,011
|
15.3
|
1.4
|
Adana
|
1,304
|
0
|
180
|
0
|
0
|
81
|
15,132
|
16,697
|
23.2
|
2.2
|
Antalya
|
1,137
|
0
|
364
|
0
|
27
|
365
|
23,047
|
24,940
|
34.6
|
3.3
|
Burdur
|
269
|
0
|
33
|
0
|
0
|
9
|
1,100
|
1,412
|
2.0
|
0.2
|
Hatay (Antakya)
|
483
|
0
|
249
|
0
|
5
|
57
|
8,607
|
9,402
|
13.1
|
1.2
|
Isparta
|
280
|
0
|
20
|
0
|
0
|
35
|
1,703
|
2,037
|
2.8
|
0.3
|
Kahramanmaraş
|
178
|
0
|
81
|
0
|
0
|
93
|
4,297
|
4,650
|
6.5
|
0.6
|
Osmaniye
|
185
|
0
|
86
|
0
|
3
|
23
|
1,556
|
1,853
|
2.6
|
0.2
|
Akdeniz
|
4,603
|
0
|
1,150
|
0
|
37
|
702
|
65,510
|
72,002
|
100.0
|
9.4
|
Türkiye
|
24,868
|
0
|
6,925
|
0
|
335
|
14,252
|
717,817
|
764,197
|
|
100.0
|
Mersin/Akdeniz(%)
|
16.67
|
0.00
|
11.78
|
0.00
|
4.72
|
5.43
|
15.37
|
15.29
|
-
|
-
|
Mersin/Türkiye(%)
|
3.09
|
0.00
|
1.96
|
0.00
|
0.52
|
0.27
|
1.40
|
1.44
|
-
|
-
|
Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği
(*): İller Bankası il bazında dağıtılmadığından Türkiye verilerinde ayrı olarak alınmıştır.
Türkiye genelinde 2012 yılı itibarıyla, ihtisas kredilerinin toplam krediler içindeki payı %6.1 iken, Mersin’de %8.5’tir. Türkiye genelinde ihtisas dışı kredilerin toplam krediler içindeki payı %93.9, Mersin’de ise %91.5 olmuştur. Akdeniz Bölgesi’nde, ihtisas kredilerinin kullanım oranı %9 civarında olup, gerek Mersin, gerekse Türkiye’den daha yüksektir. Mersin ili, Akdeniz Bölgesi toplam ihtisas kredileri kullanımından %14.5 oranında, Türkiye geneli ihtisas kredileri kullanımından ise %2.0 oranında pay almaktadır. Akdeniz Bölgesi ihtisas kredilerinin Türkiye ihtisas kredilerine oranı ise %14 civarındadır.
Türkiye’de 2012 yılı itibarıyla kullandırılan ihtisas kredileri içinde en yüksek paya %53.6 ile tarım sektörüne aittir. İhtisas kredileri içinde tarım sektörünün payı Akdeni bölgesinde 70.9, Mersin’de ise %81.4’tür. Mersin’deki toplam ihtisas kredileri içnde mesleki kredilerin payı %14.4 ve diğer kredilerin payı ise %4 civarındadır. Önemli bir turizm ve denizcilik potansiyeline sahip olmasına rağmen denizcilk için hiç kredi kullanılmamış turizm kredileri yok denecek kadar az olup, 2 milyon TL civarındadır.
Mersin’de 2012 yılı itibarıyla nüfus başına düşen ortalama kredi miktarı 6,543 TL olup, 9,532 TL olan Türkiye ortalamasının altındadır. Bu tutar ile Mersin tüm iller arasında 18. sırada yer alırken Akdeniz Bölgesi illeri arasında üçüncü sırada yer almaktadır. Mersin’de şube başına düşen ortalama kredi tutarı ise 60.9 Milyon TL olup, bu değer ile iller arasında 12. sırada yer alırken bölge illeri arasında ise 5. sıradadır. Türkiye genelinde, şube başına ortalama kredi tutarı ise 71 Milyon Milyon TL civarındadır.
Kredi/Mevduat Oranı
Bankacılık sektöründe Türkiye genelinde kredi/mevduat oranının 2000 yılında %50.0 düzeyinde iken 2011 yılında %94.6’ya çıktığı 2012 yılında da %99.2 olarak gerçekleştiği görülmektedir. Mersin ilinde ise 2000 yılında %40.5 gibi oldukça düşük bir düzeyde olan kredi/mevduat oranı, 2011 yılında %126.4’e ve 2012 yılında %136.5’e çıkmıştır. 2010 yılına kadar Mersin ili kredi/mevduat oranı gerek Akdeniz Bölgesinin gerekse Türkiye ortalamasının genellikle altında kalmıştır. Başka bir deyişle 2010 yılına kadar ilde kullanılan krediler, il mevduat düzeyinin oldukça altında kalmıştır. Son üç yılda ise Türkiye kredi mevduat oranı ortalamasının üzerine çıkmıştır. Akdeniz bölgesi kredi mevduat oranları ise 2001 yılı hariç sürekli olarak Mersin kredi mevduat oranının üzerinde gerçekleşmiştir. 2010 yılından itibaren hem Mersin ili hem de Akdeniz Bölgesinin kredi/mevduat oranları %100’ün üzerine çıktığı dikkat çekmektedir.
Tablo 97: Kredi/Mevduat Oranı (%)
Yıllar
|
Mersin
|
Akdeniz Bölgesi
|
Türkiye
|
2000
|
40.5
|
50.0
|
50.0
|
2001
|
29.5
|
26.8
|
31.8
|
2002
|
24.9
|
25.2
|
37.0
|
2003
|
35.1
|
37.8
|
42.9
|
2004
|
39.5
|
48.3
|
51.9
|
2005
|
61.3
|
63.9
|
60.1
|
2006
|
67.4
|
74.3
|
69.8
|
2007
|
77.0
|
81.3
|
78.2
|
2008
|
84.5
|
89.1
|
80.3
|
2009
|
73.1
|
87.6
|
74.8
|
2010
|
100.4
|
108.5
|
82.5
|
2011
|
126.4
|
129.0
|
94.6
|
2012
|
136.5
|
139.8
|
99.2
|
Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği
Mersin ili, bankacılık faaliyetleri açısından değerlendirildiğinde, ilin mevduat ve kredi düzeyleri açısından iller arası sıralamada ilk on sırada olduğu ve gerek kişi başına mevduat gerekse kişi başına kredi miktarları açısından Türkiye ortalamasının altında kaldığı dikkat çekmektedir. Bununla birlikte Mersin’de özellikle ihtisas kredilerinde kredi kullanımı nispeten düşük orandadır. Kredi mevduat oranı açısından son üç yıllık dönemde hızlı bir yükseliş görülen Mersin ilinde kredi/ mevduat oranı 100’ün üzerinde gerçekleşmiştir.
Grafik 43: Kredi Mevduat Oranlarının Gelişimi
Dostları ilə paylaş: |