Mezolit (o’rta tosh) davri

Chingizxon va Muhammad Xorazmshoh o’rtasidagi elchilik munosabatlari. Chingizxon va Xorazmshoh o‘rtasida bir-birining kuchqudratini bilib olishga va bu haqda ma’lumotlar to‘plashga harakat qilinadi. Ikki o‘rtada hatto elchilik aloqalari o‘rnatiladi. Dastavval, 1216-yilda Chingizxon huzuriga Xorazmshoh Bahouddin Roziy boshchiligida o‘z elchilarini yuboradi.Elchilarni Chingizxon iltifot bilan qabul qiladi. Hatto elchilardan u Sulton Muhammadni G‘arbning sohibqironi (G‘arb mamlakatlari yerlarining sultoni), o‘zini esa Sharqning podshosi deb hisoblashini Xorazmshohga yetkazishlarini so‘raydi.Chingizxon qimmatbaho sovg‘alar va mollar ortilgan katta karvon bilan o‘z elchilarini Xorazmga yuboradi. Elchilarga xorazmlik savdogar Mahmud Yalavoch boshliq qilib tayinlanadi. Chingizxon elchilarini Sulton Muhammad 1218-yilning bahorida Buxoro shahrida qabul qiladi. Elchilar Chingizxon Sulton Muhammadni qudratli podshoh sifatida bilib, uni o‘zining eng ardoqli o‘g‘illari qatorida ko‘rishi hamda u bilan do‘stona shartnoma tuzishga roziligini aytadi. Eng ardoqli o‘g‘illari qatorida ko‘rish “iltifoti”, shubhasiz, Sharq ustomonligida “Chingizxonning Xorazmshohni o‘ziga qaram qilib olish niyati bor” degan ma’noni anglatardi. O‘zini Iskandari soniy (Ikkinchi Iskandar) deb hisoblab yurgan podshoga bunday “istiqbol” sira yoqmas edi. Xorazmshoh Mahmud Yalavochni tunda xufiyona o‘z huzuriga chaqirtirib keladi. Elchiga xorazmlikbo‘lgani uchun Chingizxonga emas, balki Xorazm shohigaxizmat qilishini, Chingizxon to‘g‘risidagi bor haqiqatniaytishini, keyinchalik xon qarorgohida Xorazmshohning josusibo‘lib qolishini talab qiladi.

1916 yilgi xalq qo'zg'oloni va lining xususiyati.. 1914-1916 yillarda CHor ma'murlarinnng jaxon urushi baxonasida milliy mustamlakachilik zulmi va istibdodini kuchaytirganliklari munosabati bilan Turkiston xalklari kurashga yanada faolrok tortilganlar. 1916 25 iyunda Rus podshosi Nikolay-2ning «Saltanatdagi bcgona xalklar erkak axolisini xarakatdagn armiya rayonlarida xarbiy inshoatlar va shuningdek davlat mudofasi uchun zarur bulgan boshka xar kanday ishlarga jalo kilish» xakidagi farmonga binoan Turkiston ulkasidagi rus bulmagan 19 yoshdan 43 yoshgacha bulgan jami 250 ming fukaroni front: orkasidagi kora islilarga safarbar kilish kuzda tucilgan edi. Mardikorlikka olishning butun ogirligi mexnatkash tabakalar zimmasiga tushar edi. Ularning ruyxatlarini tuzish Volost boshkaruvlari, oksokolpar va ellikboshilarga yuklatilgan edi. Ularbundan uz manfaatlari yulida fondalandilar. Maxalliy ma"murlar katta poralar evaziga boylar va amaldorlar, turalaming bolalarini mardikorlikdan koldirar, kuprok kambagal oilalarning farzandlarini rayxatga kushib kulr edilar.CHorizm mustamlaka zulmi siyosatiga karshi kurashning yuksak chukkisi Jizzax kuzgoloni buldi. Bu kuzgolon xalk kurashiga aylandi va butun Turkiston buyicha yoyildi. Kuzgolon shafkatsixtarcha bostnrildi. Katnashchilardan 3000 mingdan ortik kishi sudga berilib, ulardan 347 tasi osib uldirishga xukm qilingan.