Microsoft Word +Islam Mezhepler Tarihi Yayin Nushasi MehmetAliBuyukkara +++
Yüklə 1,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Makâlâtü’l-İslâmiyyîn
| Edebiyâtın Gelişim Dönemi
300/912-3’ü takip eden dördüncü hicri asır, Mezhepler Tarihi edebiyâtının gelişmeye başladığı dönemdir. Şia bu yüzyılda büyük ölçüde oluşumunu tamamlamıştır. Bu yüzyılın hemen öncesinde Nevbahtî (v. 300/912) ve Kummî (v. 301/913), yazdıkları eserlerde sadece Şii grupları tanıtmakla kal- mamışlar, aynı zamanda Şiiliğin kısa bir tarihini yazmak suretiyle mensubu oldukları İmâmiyye Şiası’na tarihi meşruiyet kazandırmaya çalışmışlardır. Bu yüzyıldaki diğer bir gelişme, Ehl-i Sünnet reyciliğinin Kelam meto- duna yönelmesidir. Bunun tabii sonucu olarak Sünni âlimler de mezheplerin tasnif ve tanıtımına dair kitaplar yazmaya başlamışlardır. İlk Sünni müte- kellimler olarak tarihe geçen Mâturîdî (v. 333/994) ve Eş‘arî’nin (v. 324/935) her ikisi de makâlât türünden eserler kaleme almışlardır. Mâturîdî’nin eseri günümüze ulaşmamıştır. Fakat Eş‘arî’nin Makâlâtü’l-İslâmiyyîn adlı kitabı haklı bir şöhrete ulaşmıştır. Bu eserin ilk bölümü, mezhepleri ve alt grupları, tasnif edilmiş şekilde bize tanıtmaktadır. İkinci bölüm ise, üzerinde ihtilaf bulunan meseleleri başlıklara taşıyarak konu merkezli biçimde mezheplerin görüşlerini mukayese imkânı sunmaktadır. Kitabının başında İmam Eş‘arî, makâlât yazarlarının tarafgirliklerinden yakınır. Ona göre bu yazarlar, muhaliflerinin görüşlerini hatalı aktarmakta, ya da bu görüşleri kapsamlı şekilde vermeyerek okuyucularını yanıltmaktadırlar. Bizzat muhalifleri hakkında yalan hikâyeler uydurarak onları kötü göstermek isteyenlere bile rastlanmaktadır. Eş‘arî bu tip yazarların iyi niyetli ve işinde uzman âlimler olmadığına hükmetmektedir (Eş‘arî, 1995, I, s. 33). Eş‘arî kitabında, eleştirdiği bu yanlışlara düşmemeye özen göstermiştir. Ancak söz konusu özenin Sünnî ekolün daha sonraki Mezhepler Tarihi yazarlarınca yeterince gösterilmediğini tespit ediyoruz. Makâlât yazım geleneğinin daha gelişmiş ve sistemli safhalarının örnekleri olan fırak, milel ve nihal başlıklarıyla kaleme alınmış eserlerin birçoğunda mezhep ve dinî grupları tasnifte meşhur yetmiş üç fırka hadisi esas alınmıştır. Tek bir mezhebi kurtuluşa ermiş, diğerlerini ise sapmış gösteren bu hadis, söz konusu eserlerde dinî oluşumlar hakkında verilmiş olan malumatın nesnelliğine gölge düşürmektedir. Ebû Dâvud, Tirmizî ve İbn Mâce’nin naklettiği bu hadiste Hz. Peygamber, geçmişte Yahudi ve Hıristiyanların yetmiş bir veya yetmiş iki fırkaya ayrıldığını, kendi ümmetinin ise yetmiş üç fırkaya ayrılacağını, bunlardan birinin cennete, diğerlerinin ise cehenneme gideceğini haber vermektedir. İslâm Mezhepleri Tarihi edebiyatının en tanınmış eserleri olan el-Fark Yüklə 1,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|