Microsoft Word sunggi uq ziyouz com doc
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
| www.ziyouz.com kutubxonasi
101 ketgan, «256097» raqamli kimu «256071» kim — adashmay ajrata olardi. Bu kech ham ro‘yxatga qaramay hisob raqamlarini aytib chaqirdi. U go‘yo odamlarni emas, tartib bilan taxlangan jonsiz buyumlarni saralaganday harakat qilardi. Bir necha hafta ichida u mahbus ekanini unutgan, o‘zini boshliqlar qatori qo‘yib kerilishni odat qilgan, ozodlikdagi gunohini unutib, yangi gunohlar sandig‘ini ochib olgan edi. Islomxonning raqami tilga olinganda nainki uning o‘zi, balki Tolibjon, hatto Jahongir ham titrab ketishdi. Ular Islomxonning marhamatga sazovor bo‘lishi mumkin emasligini, bu «marhamat» uning izzat-nafsini xo‘rlashdan iboratligini anglab turishardi. — Men... bormayman, — dedi Islomxon o‘rnidan turib. Oqsoqol unga qarab ishshaydi. Labi tirtiq odamning afti qo‘rqinchli tusga kirdi. — Borasan, bu buyruq! — dedi. Jahongir o‘rnidan turib, oqosoqolga ro‘baro‘ bo‘ldi: — Musulmonlarga tegma! Haromga aralashtirma bizlarni! — Musulmonlaring yilda bir mov bo‘ladigan mushukmi, — oqsoqol shunday deb tisarildi. — Bu kattaning buyrug‘i. Hammang galma-galdan kirib chiqasanlar, tartib shu! ... Islomxon tongda g‘arib kishi kepatasida qaddini bukib kirib keldi. Churk etib og‘iz ochmadi. Nonushtaga qaramadi ham. O‘rmonga borib kecha yiqitilgan daraxt ustiga o‘tirdi. Boltaning sopini qattiq qisganidan barmoqlari ko‘karib ketdi. Jahongir uning barmoqlarini asta bo‘shatib, boltani qo‘lidan oldi. Tolibjon do‘stining yoniga o‘tirdi. — Onam tengi ekan... — dedi Islomxon yig‘lamsirab, — olimning xotini ekan. Gunohini o‘zi ham bilmaydi... Biz-ku mayli, xotinlarni nimaga qiynashadi? — Islomxon peshonasini Tolibjonning yelkasiga qo‘yib ho‘ngrab yig‘lab yubordi. — Biz kimmiz o‘zi, odammizmi, hayvonmizmi? — Islomxonning keyingi gaplarini tushunib olish qiyin bo‘ldi. Oqsoqol «ishlaysanlarmi, yo‘qmi!» deb do‘q urmoqchi bo‘ldi-yu, bolta ushlab turgan Jahongirni ko‘rib, shashtidan qaytdi. Jahongir Islomxonning ahvol-ruhiyasini haromdan hazar qiladigan inson sifatida tushunardi. Shoir yuragidagi cheksiz nafratni his qilish uchun odamda shoir qalbi bo‘lishi kerak. Ayollar baragiga qadam bosganda ayrim erkaklarning hayvon kepatasiga kirib qolganlarini, ma’sumaning xonadagi pishillashlar, hiringlashlardan titrab o‘tirishini ko‘rish, uning «xalq dushmani», deb e’lon qilingan, hozir Sibirning ovloq yerlarida azob chekayotgan keksa eri, qizlari haqidagi hikoyalarni eshitishdan ko‘ra jonni Azroil qo‘liga topshirmak ming karra afzal edi. Oradan kunlar, haftalar o‘tib, qamoqxonada ayollar baragiga «qiz kirib, qiz chiqayotgan» erkaklar haqida masxaraomuz gaplar oralab qoldi. Shu haqda og‘iz ko‘pirtirayotgan mahbus Jahongirdan kalla yegach, «g‘alati erkaklar» haqidagi gap- so‘zga xotima yasaldi. Islomxon qishni ming bir azob bilan chiqardi. Mahbuslar o‘zaro suhbatlarda ayrim tuhmatchilarni so‘kardilar, la’natlardilar, begunohliklarini isbot qilish maqsadida Stalinga maktub yozib najot kutar edilar. Tolibjon bilan Islomxon ham bu ishdan chetda qolmadilar. Islomxon bu yerdan tirik chiqib ketolmasligiga aqli yetib, tushkunlikka berilgan edi. Tolibjon avval o‘zi maktub yozdi. «Almoniya Karl Marks vatani bo‘lgani uchun, buyuk dohiymiz Leninni panohiga olgani uchun men u yerga borib o‘qidim», deb boshlab, buyuk dohiy Stalinga mehri beqiyosligini bayon qilib tugatdi. Umid bilan yerni yorib chiqqan ko‘kat quyosh nuriga to‘ymay do‘lga tutilgani kabi Almoniyada bilim olgan yoshlar nohaq xazon bo‘layotganlarini ham aytdi. Islomxonni ham shunday maktub bitishga majburladi. Jahongirni ham yozishga undashdi. Bu yumushdan foyda unmasligini bilgan Jahongir qo‘liga qalam olmadi. Umid bilan javob kutayotgan bu ikki yoshga qarab turib, Jahongir bir hikmatni tez-tez eslar edi: boshoqdagi dondan so‘rabdilar: «Nechuk imillaysan, tez |