Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

9.1-rasm. Kontrollerni, MK optik ajratuvchi sxema orqali (OAS) boshqaruvchi 
ob 'ektga (BO) ulanish sxemasi.
9.2-rasm. Kontrollerni, MK OAS va kuchaytiruvchi transformator orqali yuqori 
kuchlanishli liniyaga ulanish sxemasi.
325

---

9.3-ra.sm. Konlroller
г 
a MK OAS orqali BO bilan ulanish sxemasi.
p
Kon-
j—
+.[ k i :r! R 
j
---- KTS 
j — »
OAS
— >
KTS
—
о
R
lio l-
ia
Г
'/
-1-rasm. K oiiim llenii yi/qai'i kiichlanish/i liniyaga ulanish sxemasi.
'). \
-9.2-9.3- ).‘!-msm!arda qisqartirilib keltirilgan so'zlarga izoh:
К 
kucbayiirgiclv. 
OAS 
o p tik ainuuvchi sxema: R ~ rclc: K T S - kuch la nish ni 
le n g k b h tirm e h i sxoma; 
ii.A l 
ijro eluvchi me.xanizm: K T R - ktie h a ytiru vch i 
transion rm lor; D 
da k'h ik: 
KPTR 
•- kuchlanishni pasnyiiruvehi transform atorlar; 
Y u K L - yu q o ri k u ciiia n ish li 1 in i\a .
Yuqorida keltirilgan strukUirali sxcmalaruan k o 'rin ib luribdiki, konlrollerlar. 
Mis. 
nioqa 
lu ii\a la ri 
va 
ijro 
etuvchi 
mcxanizniiar 
bilan 
o'/.ining 
iru u \c iii c h i ii a i\ chi non lari orqali bog'lanadi.
! iar 
x ii (uii!;n :i 
M K. 
ko n lro lle rla r liar x il 
sondagi kirish, ehiqishlarga ega. 
ula m i 
hammasi 8 
ladan 
guru hi1 a mantiqiy bo’ lingan. Gumhlar 
I’tJR 
! 
A. PO RT 
B. 
POR 
Г
0 \n sli. o \ v h iio m litr bilan 
alaladi. 
M K . 
К
kirislv'chiqish 
liniyalari 
8 
ga karrali 
b o 'iis h la n shari emas. shuning uchun ham guruh to 'liq b o 'lm a s lig i im tm kin . le kin 
har 
do mi 
logik birlardan. 
porllar bavtli 
k o 'rin is h id a
beriladi. 
Har b ir p o rtlarn i 
guruhiga ic g is ir to 'g .'ri kcladi. ulam i razryadlari portlarga to 'g 'r i keladigan 
y o 'n a lis h ia rin i ra /ry a d la rin i aniqlaydi. Bu 
regisllarni 
TRIS A. 'I RIS H. T R IS С va 
sh. o'xsh. bilan alaladi.
K ontrollerlarni. m ikrokontrollerlarni portlari raqamli va analogli signallarni 
qabul qilishga mo'ljallangan. Raqamli va analogli signallarni qabul qilish chiqarish 
uchun M K ma.xsus rcgislrlarga ega va bu registrlar yordamida kerakli rejimlarga 
o'tkaziladi. 
Vlikrokontrollerlarni 
analogli 
signallarni 
qabuliasli 
rejimiga 
o'tkazilganda lining portlariga M K da joylashtirilgan ma.xsus analog-raqamli 
o'zgartirgiehni kirish chiqishlari ulanadi va sh. o'xsh.
M a'lum otlar boshqaruvchi yoki boshqa periferiva quriim alari bilan bavtli va 
bitli almashishi mumkin.
K ontrollerlarni portlarini aloqa kanallari yoki boshqaruvchi ob'ektning ijro 
eluvehi organlari bilan bog'lanishini tashkil etish uchun har bir portning 
kirish ehiqishlarida tashqi qurilma bilan galvanik ajratuvchi sxemani tashkil etish 
talab etadi.
K ontrollerlar, m ikrokontrollerlarni kirishlariga tashqi qurilmalardan har x il 
chastotadagi xalaqitlarni tushishini himoya qilish uchun kontrollerlarni portlarini 
kirish/chiqishlariga shu chastotadagi xalaqitlarni o'tkazmaydigan filtrla r o ’ matiladi. 
har x il ekranlar joylashtiriladi hamda portlarni kirish/chiqish qarshiliklari va 
signallarini kattaliklari aloqa liniyasining parametrlari bilan moslanadi (to ’ lqin 
qarshiligi. sig’ imi).
326

---

9.2. G alvanik bog’ lanishni ta ’minlash.
Sistema 
qurilmalarining 
galvanik 
bog’ lanishi, 
aloqa 
kanallari 
shakllantirgichlarining kirish va chiqishlarida ta’minlanadi [2]. Galvanik bog’lanish 
umumiy o’tkazgichlar bo’yicha tenglovchi toklami yo’qotish energiyasiga ega 
alohida qurilmalaming o’ zaro ta’sirini kamaytirish imkonini beradi. Galvanik 
bog’ lanish aloqa liniyasining bir yoki ikkala tomonida ham amalga oshiriladi va 
oxirgi shakllantirgich transformatorlar yoki optoparalar orqali ta’minlanadi. 
Transformatorlarda galvanik bog’ lanishli aloqa kanallarining kirishi va chiqishidagi 
signallarni oxirgi shakllantirgichining sxemalari, kirish va chiqishlari mos holda 9.4- 
rasmda berilgan.
9.5-rasmda esa kanalning kirishida qanday bo’ lsa, chiqishida ham shunday, 
R1 va R2 rezistorlarining qarshiligi kabelning to’ lqin qarshiligiga mos kelishi 
shartidan va Berkerson usuli asosida oxirgi shakllantirgichning kirish qarshiligidan 
tanlanadi.
Optoparalar asosidagi galvanik bog’ lanish 9.6-rasmdagi ko’rinishdek tasvirlanadi. Bu 
yerda R1 rezistorning qarshiligi tanlangan iste’mol manbaida optoparani nominal ulanish 
tokining ta’minlanish shartidan tanlanadi. R2 rezistor va 564 PU4 sath o’zgartirgichi liniya 
chiqishining TTL kirishi bilan mos kelishi uchun zarurdir. Agar almashlab ulash invertori 
(249PP1) qo’llanilsa, unda liniyaning chiqishi kuchlanishining TTL bilan mos kelishi 
qo’shimcha elementlarsiz amalga oshiriladi.
' Kir/chi
- 0
-Ф