Milliyetçilik sosyolojisi
Yüklə 1,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 160
2. Önemli etnik azınlıkların içerilmesi. İçlerinde çok sayıda büyük azınlığın bulunduğu (örneğin Rusya, Etopya, Osmanlı Türkiyesi gibi) imparatorluklardan, yalnızca birkaç azınlığın bulunduğu (Japonya) imparatorluklara dek, duruma bağlı olarak değişkenlik arzeder. 3. Bürokratik devletlerinin "modernleştirici" özelliği. Yine bu da (Japonya ile Osmanlı Türkiyesi veya Etopya karşılaş tırıldığında) derece olarak farklılık gösterir ama, tâbi etni ve sınıflar üzerinde egemen etnik bir çekirdek ile hâkim sınıfın takviye edilmesini yansıtır. 4. "Resmî" ve kurumsal milliyetçilikten yararlanma sıklığı. Nüfuzlarını tahkim etmek ve nüfusu tümleşik bir millet halinde türdeşleştirmek için hâkim sınıf, etnik azınlıkları büyük kurumlarla desteklenen milliyetçi bir eğitim programı yoluyla özümlemeye çalışır. Bu amaçla herkesin uymak zo runda olduğu ve başka herhangi bir fikir, sembol ya da ha yallerin ortaya çıkmasını önleyen, millete dair resmî, yerleşik, kurumsal fikir ve imgeleri teşvik ederler. Emperyal rota ve onun resmî milliyetçiliğe dair programı, etnik devletlerin kurulmasında ve imparatorlukların tümleşik teritoryal siyasî milletler haline dönüşmelerinde ne denli başarılı olmuştur? Bu alanda başarı jeopolitik ve toplumsal değişikliklere bağlıydı. Genel konuşursak egemen etni ile yöneticilerinin, Türkiye örneğinde olduğu gibi, genellikle sınırlarını yeniden çizmek suretiyle emperyal miraslarından kendilerini kopartabilmeleri durumunda veya Japonya'da görüldüğü gibi "imparatorluk" dahilinde sınırdaş ya da de nizaşırı başka ülkeler ile etnik bakımdan farklılık arzeden sakinlerin bulunmadığı yerlerde millî devlet hedefine yönelik hareketler daha süratli gelişmiştir. Toplumsal bakımdan, eski yönetici aristokrasinin, böyle olması gerekmese de şiddet yoluyla, bu arada etnik kültürel miraslarını muhafaza eden ve koşullara uyumlandıran orta ve alt sınıflar tarafından 161 yerinden edilmesi ölçüsünde, millî-devlet hedefine yönelik hareket daha süratli olmuştur. Şayet egemen etnik çekirdek içinde işbirliği yapılacak alternatif bir canlı demotik topluluk yoksa bu mirasın sert ve kesin bir şekilde reddedilmesi gelecek açısından kültürel ve siyasî kimlik sorunları yaratır. Bu ölçütlere göre değerlendirildiğinde teritoryal siyasî milletler oluşturma bakımından emperyal rotanın kaydettiği başarılar pek cüz'idir. Bir iki ampirik örneğe bakıldığında bu durum görülebilecektir. 1. Rusya. Çarlık yönetiminin son yüzyılında gerek toplumsal ve siyasî kurumların (ekseriyetle kesintiye uğramış olan) modernleştirilme girişimlerine gerekse imparatorluk nüfu sunun geniş kesimlerini Ruslaştırma ve Rus kültürü ile Or todoksluğun dayatılması suretiyle özümlemek amacıyla resmî milliyetçiliğin kullanıldığına tanık olunmuştur. Bu arada 186l'de serfliğin kaldırılmasına rağmen egemen Rus etnik çekirdeği içinde yöneten ile yönetilenler arasındaki mesafe artmıştır; aristokrasinin Batılılaşmış kültürü ile köylü kitle lerinin Ortodoks inanç ve ritüelleri "Rusya" hakkında karşıt bakış açıları ortaya koymuşlardır. 3 Ekim Devrimi, Rus imparatorluğunu en önemli periferik etniler nezdinde bir Sovyet cumhuriyetler federasyonuna döndürmeye çalışan Marksist "proleter" seçenek adına her iki bakış açısını da reddetmiştir. Ancak iç savaş, "Sosyalizmin Tek Ülkede" inşası ve özellikle de Nazilere karşı Büyük Yurtsever Savaş'nı tehlikeleri, geleneksel hattâ dinsel Büyük Rus milliyetçiliği mirasına kısmi bir geri dönüşe neden ol- muştur. Bugün bu mirasın kurumsal değilse bile kültürel düzeyde çok daha açık bir biçimde üstüne gidilmektedir. Aynı zamanda perestroika dönemindeki gayet kısmi bir geri dönüşe bile, Rus olmayan demotik etnilerin milliyetçi taleplerinde 3 Pipes'a (1977, bölümler 9-10) bakın; karşılaştırın Seton-Watson (1967). 162 4 Dunlop'a (1985) ve Pospielovsky'nin Ramet'deki (1989) yazısına bakın. 5 Örneğin G.E. Smith'e (1989) bakın. 6 Osmanlıcılık üzerine Mardin'e (1965) ve Berkes'e (1964) ve Karpat'ın Brass (1985) içinde yeralan yazısına bakın. Yüklə 1,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|