Mirvariyə çevrilən ürək qanı

Bütün yolboyu sərnişinlərin üzündən həmrəylik əlamətləri getmədi. Onlar qəzəb dolu kədərli baxışlarını məndən çəkmirdilər. 171

Səhər tezdən Tehranın dəmiryolu vağzalına çatdıq. Polislər məni vağzaldakı bir polis köşkünə aparıb tapşırıqlarına dair xüsusi məlumatları sakit və gizli şəkildə söylədilər. Oradan zəng vurdular və çox keçmədən bir neçə nəfər gəlib məni apardı. Bir avtomobilə mindirib gözlərimi bağladılar, mənimlə kobud rəftar etməyə başladılar. Avtomobil Tehranın xiyabanlarından keçirdi, tıxacda dayananda əmr edirdilər ki, başımı ön oturacağın arxasına söykəyim. 171

Avtomobil dayandı və biz yerə endik. Bir neçə addım gedəndən sonra gözlərimi açdılar. Bir neçə hüquq-mühafizə əməkdaşının olduğu bir otaqda idim. Məni qatarla gətirən iki nəfər də orada idi. Öz aralarında bir qədər pıçıldaşandan sonra biri dedi: "Paltarlarını çıxar!" Əmmaməmi, əbamı, qəbamı çıxardım. Əynimdə köynək-şalvardan başqa heç nə qalmadı. Mənə xüsusi köynək-şalvardan ibarət bir dəst dustaq geyimi verdilər. Onları geyindim. Həmin iki məmur mənə təəssüflə baxırdılar. Güman ki belə bir şey gözləmirmişlər. Onlara təbəssüm etdim. 171

Nəzarətçilər dedilər ki, dustaq köynəyimin ətəyini qaldırıb başıma keçirim və üzümü örtüm. Məni o halda otaqdan çıxardılar. Harada olduğumu bilmirdim. Böyük bir qapıya yaxınlaşdıq. Açılan zəncirlərin səsini eşidirdim. Sonra böyük bir zala girdiyimizi hiss etdim. Məni bir qapının önündə saxladılar. Qapını açıb məni içəri saldılar və qapını bağladılar. Köynəyimi aşağı çəkdim. Gördüm ki, zəif bir lampa yanan yarıqaranlıq bir kameradayam. İçəridə bir gənc vardı. Məni görüb çox sevindi. Adımı soruşdu. Cavab verəndən sonra çox təəssüflənib bir neçə dəfə təkrarladı: "Siz həqiqətən, Xameneisiz?!" Bunu deyib məni öpməyə başladı. Sonra dedi ki, iyirmi gündür həbs olunub və bu müddətdə tək qalıb. Qarşılığında mən də hörmətimi bildirdim, amma qəlbimdə ona güvənmədim. Siyasi həbsxanalarda adətən, belə edirlər. Hər bir ehtimal var. Bəzən bir dustaq gizli bilgiləri öyrənmək üçün adama hörmət edir. Mən yanında oturub onunla danışır, ona təskinlik verirdim. Təxminən iki aydan sonra onu başqa yerə apardılar. O, siyasi məhbus idi, amma islamçılardan deyildi. 172

Həbsxana Müştərək komitə həbsxanası adı ilə məşhurlaşmışdı, həmin il, ya da bir il öncə açılmışdı. SAVAK, polis və jandarmeriyadan ibarət üç orqana bağlı olduğuna görə belə adlanırdı. Xüsusən SAVAK-la polis arasındakı rəqabətə, şaha daha çox yaltaqlanmaqdan ötrü çoxlu məsələlərdə fəaliyyətlərinin bir-birinə qarşı yönəldiyinə görə bu komitəni yaratmışdılar. Nəticədə SAVAK-la polis vahid bir təhlükəsizlik komitəsində birləşirdi. Bəzi inqilabçı qüvvələr şəhərdən uzaqda fəaliyyət göstərdiklərinə və meşələrdə yerləşdiklərinə görə jandarmeriya da oraya əlavə olunmuşdu. Jandarmeriya şəhərlərdən kənardakı təhlükəsizlik işləri ilə məşğul olurdu. 173

1971-ci ildə şahın fərmanı ilə İğtişaş əleyhinə Müştərək Komitə yaradıldı. Bu komitə şah rejiminin istədiyi təhlükəsizliyin yaradılmasında rol oynayan bütün təşkilatlar arasında əlaqələndirici funksiyasını yerinə yetirirdi. Komitə yaradılandan sonra siyasi mübarizlərə qarşı işgəncələr pik həddə çatdı. Dustaqlara işgəncə vermək üçün əsas alət və avadanlıqlar Mossad və CIA tərəfindən təmin olunurdu. Müştərək komitənin təcridxanası inqilabçıların ən mühüm işgəncə və dindirmə yeri sayılırdı. SAVAK-ın sənədlərinə əsasən, 71-79-cu illərdə Müştərək komitənin əməliyyatları nəticəsində minlərlə inqilabçı fəal həbs olunmuşdu. Bəzi müstəntiqlər işgəncə və dindirmə metodlarını İsrail və Amerikada öyrənmşdilər. 173

Kiçik kamerada günlər çox çətin və ağır keçir, ora düşməyincə dərk etmək mümkün deyil. Kameranın bir günü ümumi həbsxananın bir ayına bərabərdir. O həbsxananın kamerasında qaldığım səkkiz ayı ümumi həbsxananın ən azı, səkkiz ilinə bərabər hesab etmək olar. Qeyd etməliyəm ki, Şəhid Rəcai bu vahiməli həbsxananın bir kamerasında iyirmi səkkiz ay qalmışdı. 173

Kameranın uzunluğu 2 metr 40 sm, eni isə 1 metr 60 sm idi. Mən bu kiçik kamerada bəzən tək, bəzən də bir, iki və ya üç dustaqla birgə qalırdım. Yəni 4 kv metrdən kiçik bir yerdə dörd nəfər qalırdıq! Kaş problem təkcə yerin darlığı olaydı; orada fiziki işgəncə və psixoloji təzyiq də vardı. 173

İşgəncə altındakı məhbusların qışqırtıları məni günlərlə incidir, bəzi gecələr səhərə qədər davam edirdi. Onların işgəncə üsulları düşünülmüş və dəqiq idi. Bu həbsxanada hər şey insanın şəxsiyyətini məhv etməyə, alçaltmağa, psixoloji baxımdan sarsıtmağa hesablanmışdı. Hətta dustaqları tualetə aparmaq da bu proqrama daxil idi. Tualetlər həbsxananın zalında yerləşirdi. Dustaq tualetə girər-girməz nəzarətçi qışqırırdı: "Cəld ol... Çıx bayıra... Tez bayıra çıx..." Bəzən tualetin qapısını da itələyirdilər ki, açılsın və dustaq özünü itirib tez bayıra çıxsın. 174

Nəzarətçilər məhbuslara əl və dillə müxtəlif təhqirlər yağdırırdılar. Bir kameranın içindəki məhbusların da bir-biri ilə danışması qadağan idi. Onlar pıçıltı və ya işarə ilə danışırdılar. Nəzarətçi pıçıltı səsini eşidəndə də qəzəblə başımıza qışqırırdı. Orada dustaqlara ən keyfiyyətsiz xörəklər verilirdi. Aşpazın xörəyə qoyduğu bir tikə əti də nəzarətçilər götürürdülər. Dustaqlara yemək vermək tərzi də çox təhqiramiz idi; sanki heyvanlara yem verirdilər. Halbuki oradakı dustaqların çoxu din alimlərindən, mütəfəkkirlərdən, universitet mənsublarından ibarət idi. 174

Dustaq yalnız tualetə və dindirməyə gedərkən kameradan çıxırdı. Tualetə getmək isə qeyd etdiyim kimi, faciə idi. Dindirmə barədə isə danışmağa dəyməz. Dedim ki, kamerada bir gün qalmaq ümumi təcridxanada bir ay qalmağa bərabərdir. İndi də deyirəm ki, bir gün dindirilmək bir ay təkadamlıq kamerada qalmaqla eyni idi. 174

Bir dəfə məni dindirməyə çağırdılar. Kamerada mənimlə birgə üç nəfər də qalırdı. Məni səhər apardılar, axşamüstünə qədər orada qaldım. Kamera yoldaşlarım elə bilmişdilər ki, işgəncə altında ölmüşəm. Maraqlı burasıdır ki, qayıdanda məni tanımadılar. Kameradan uzun saqqalla çıxmışdım, qayıdanda isə saqqalsız idim. Danışmağa başlayandan sonra məni tanıyıb bəziləri ağladılar. 175

Əhməd Əhmədi adlı bir kamera yoldaşım vardı. İmam Xomeyninin fəlsəfə və irfan müəllimi olmuş məşhur alim Şeyx Məhəmmədəli Şahabadinin nəvəsi idi. O, dindirmədən qayıdandan sonra yerimə qabiliyyətini itirdi, oturduğu yerdə sürünə-sürünə gedib-gəlməyə başladı. Ona o qədər işgəncə verdilər ki, axırda həmin həbsxanada şəhadətə qovuşdu. O, kameraya qayıdanda ürəyimiz ağrıyır, bütün vücudumuza qəm-kədər çökürdü. Özü isə tez bizə təskinlik və ümid verməyə çalışırdı. 175

Şəhid Əhməd Əhmədi (1946-1975) Tehranda dünyaya gəlmiş, Xalq Mücahidləri Təşkilatı ilə tanış olandan sonra Pəhləvi rejimi əleyhinə mübarizəyə qoşulmuşdu. O, 1975-ci ildə Məşhədə səfəri zamanı hava limanında həbs olunub SAVAK-ın Tehrandakı xüsusi rejimli həbsxanasına aparıldı, orada qısa müddət Ayətullah Xamenei ilə kamera yoldaşı oldu. Sözügedən təşkilatın əksər üzvlərindən fərqli olaraq, şəhadətinə qədər İslam inanclarına sadiq qaldı və həbsxanada SAVAK tərəfindən şəhid edildi. 175

İmam Xomeyninin fəlsəfə və irfan müəllimi və müasir din alimlərindən olmuş Ayətullah Mirzə Məhəmmədəli Şahabadi (1875-1949) əqli və ənənəvi elmləri və irfanı Tehranda Mirzə Həsən Aştiyani, Mirzə Əbülhəsən Cilvə və digər müəllimlərdən öyrənmiş, Nəcəfdə Axund Xorasani və Mirzə Məhəmədtəqi Şirazi kimi böyük alimlərdən bəhrələnmişdir. O, İrana qayıdandan sonra Qum şəhərində hövzə elmlərinin tədrisinə başlamış və bəzi böyüklərin, o cümlədən İmam Xomeyninin istəyilə irfan dərslərini tədris etmişdir. Onun səmərəli ömrünün son illəri istedadlı qəlblərin mənəvi inkişafına həsr olundu. O, öz müəllimləri kimi elm, irfan və təqva nümunəsi olmaqla bərabər, siyasi məsələləri də diqqətdə saxlayırdı. Bu, həmin dövrdə onun Pəhləvilərin din düşmənliyinə və əcnəbi asılılığına qarşı mövqelərində və müxtəlif tövsiyələrində aydın görünür. Rza şahın siyasətlərinə etiraz olaraq, həzrət Əbdüləzim Həsəninin məqbərəsində onbeşaylıq piket keçirməsini onun siyasi addımlarına nümunə göstərmək olar. İnqilabçı ruhanilərdən olan və müharibə zamanı şəhadətə qovuşmuş Höccətülislam Şeyx Mehdi Şahabadi onun oğlu idi. 175

Mən vəhşicəsinə rəftar səhnələrini xatırlayıram, amma faciənin dərinliyini təsvir edə bilmirəm. O həbsxananın rəhbərliyi son dərəcə əclaf adamlardan ibarət idi. Dustaqların işgəncə səsi səhərədək gəlirdi. Yuxuya gedən kimi bir qışqırıq səsinə oyanırdım; həqiqi səs olduğunu, yoxsa maqnitofondan buraxıldığını bilmirdim. 176

Bu həbsxanada böyük problemim anam idi. Qeyd etdiyim kimi o, çox möhkəm və cəsur qadın idi. Lakin budəfəki həbsimdən qabaq mənə dediyi sözlər göstərirdi ki, övladının çəkdiyi əzablara görə səbir kasası dolmuşdur. Bir gün mənə demişdi: "Əgər bir də həbs olunsan, mən öləcəyəm!" Həmin gün onu inandırmağa çalışdım ki, anam, nə üçün həbs olunmalıyam?! Məgər nə etmişəm?! Və əgər belə bir şey olsa da, nə üçün ölməlisən ki?! Nə üçün səndən heç vaxt eşitmədiyim bir sözü deyirsən?! Lakin sözündə ciddi idi. 176

Həbs olunandan bəri anamın sözləri qulağımda əks-səda verir, məni rahat buraxmırdı. Altı ay bu vəziyyətdə qaldım, anamın başına nə gəldiyindən xəbərim olmadı. Altı aydan sonra mənə yalnız bircə telefon zənginə icazə verdilər. Atamgilə zəng vurmaq qərarına gəldim. Atam dəstəyi götürdü. Ona ilk sualım bu oldu: "Anam necədir?" Cavab verdi ki, yaxşıdır. İnanmayıb soruşdum ki, haraya gedib? Dedi ki, filankəsin evinə rövzə məclisinə gedib. Onun həmişə iştirak etdiyi rövzə məclisini xatırlayıb rahatlaşdım. Sonra yoldaşımın və uşaqların vəziyyəti barədə soruşdum. 176