Açik öĞrenme

Açıklama

Pek çok ülkede mesleki rehberlik, meslek danışmanlığı terimiyle eş anlamlı kullanılmak-tadır. Ancak, İngilizce kullanımında olduğu gibi her iki terim arasında bir ayrım yapılabilir. Söz konusu ayrıma göre, rehberlikte öğüt ve yön veren kişi, eylem sırasını ya da buna ilişkin se-çenekleri gösterir. Danışmanlıktaysa, danışman eylem sırasını ya da buna ilişkin seçenekleri be-lirlemez. Danışman, hizmet sunduğu kişiyle ça-lışarak, seçenekleri onun belirleyip tercih etme-sine yardımcı olur. Bu çerçevede, müşteri da-nışmanı dinler. Ona sorular sorar. Danışmanın söylediklerine karşı görüşler dile getirir. Ancak her halde, hakimiyet ve karar alma üstünlüğü danışandadır. Oysa rehberlikte, hakimiyet ve karar alma üstünlüğü rehberdedir.

Eşdeğer terimler

İNG : vocational guidance

ALM : Berufsberatung

FR : orientation professionelle

İlgili terimler

Mesleki oryantasyon (mesleğe alıştırma)

İŞ PİYASASI

MESLEKİ SINIFLANDIRMA

bkz. Mesleki Yapı

MESLEKİ STANDARTLAR (ULUSAL MESLEKİ STANDARTLAR)

MESLEKİ BİLGİ VE DENEYİM STANDARTLARI (ULUSAL MESLE-Kİ BİLGİ VE DENEYİM STANDART-LARI)

1. 
   Mesleki standartlar, bir bireyin yürütece-ği meslek için gereken nitelikleri taşıyıp taşımadığına ilişkin ölçütlerdir.
   
2. 
   Ulusal mesleki standartlar; bir sektörde, belirli bir işte istihdam edilen herkes için öngörülen standartlardır.
   
3. 
   Mesleki bilgi ve deneyim standartları, bir bireyin mesleki bir alana girmeye ya da bir meslek alanında daha üst bir düzeye geçmeye hazır olup olmadığına ilişkin ölçütlerdir.
   
4. 
   Ulusal mesleki bilgi ve deneyim stan-dartları, bir ülkede belirli bir mesleği uy-gulayan herkes için öngörülmüş olan standartlardır.
   
5. 
   Meslek standardı, bir mesleğin iş yaşa-mının kabul ettiği kalitede yürütülebil-mesi için, kişinin sahip olması gereken bilgi ve becerileri, mesleğin yapılması sı-rasında sergilenmesi gereken tutum ve davranışları gösteren normlardır. (Aişe Akpınar, İşveren Dergisi, Nisan 2002, s. 28)
   

Açıklama

Mesleki bilgi ve deneyim standartları, bir ekonomideki farklı sektörlere, örneğin, tasa-rım, çevre düzeni gibi oldukça geniş bir grup iş-lere uygulanabilir. Mesleki standartlar ve özel-likle, bir ekonomide aynı türdeki işlerin hepsine uygulanan ulusal mesleki standartlar da aynı şe-kilde geniş bir alana yayılır. Bununla birlikte, mesleki standartlar, sahne tasarımı (Film-TV), ürün tasarımı, baskı için grafik tasarımı, film için grafik tasarımı, animasyon tasarımı, görsel ticaret (perakende mal ve hizmetler) tasarımı ya da mimarlık, toplum mühendisliği, boyama ve dekorasyon, sıva ve müfettişlik gibi belirli türden işlere uygulanır. Mesleki bilgi ve dene-yim standartlarının, özgeçmiş tasarımı ve eği-tim ve öğretim verilmesine temel oluşturma amaçlı kullanılması yönünde bir eğilim söz ko-nusudur. Mesleki standartlardan ise, çalışacak kişilerde bulunması gereken niteliklerin belir-lenmesinde yararlanılması yönünde bir eğilim mevcuttur. Çalışma dünyasında eğitim ve öğre-time ilişkin sonuçların bütünleştirilmesi için geliştirilen standartlar olarak söz konusu iki standart arasındaki fark giderek azalmaktadır. Her iki standart da, ehliyet standardı olarak kul-lanılabilir.

Eşdeğer terimler

İNG : occupational standards (national

occupational standards)

vocational standards, (national

vocational standards)

ALM : Berufliche Standards

FR : référentiels professionels

İlgili terimler

Standartların oluşturulması

GENEL KAVRAMLAR

MESLEKİ YAPI

Belirli mesleklerde istihdam edilen ya da o meslekleri yapma ehliyetine sahip olanların sayılarını ve yeterliliklerini tanımlayan is-tatistiklerdir.

Açıklama

İstatistiksel göstergeler, bölge, yaş, ayrım-cılık, içinde bulunulan dönem (ehliyet kazanma aşamasında), iş kolu vb. nedenlerle bozuk ola-bilir. Önemli olan kullanılan tanımların belirli ve açık olmasıdır.

Uluslararası Standart Mesleki Sınıflandırma (USMS), farklı mesleklerin en genel biçimde tanımlanmasına ilişkin yöntemi belirlemiştir.

Eşdeğer terimler

İNG : occupational structure

ALM : Berufsstruktur

FR : classification professionelle

İlgili terimler

İstihdam

Meslek

Yapı

İŞGÜCÜ PİYASASI

MEVSİMLİK İŞ

Bazı ekonomik faaliyetlerde işgücü talebi yılın belirli mevsimlerinde diğer mevsim-lere göre daha yoğundur. Tarım ve turizm, bu ekonomik faaliyetlerin en tipik örnek-leridir. Anılan sektörlerde hasat zamanı ya da turizm mevsiminde görülen ek işgücü arzı mevsimlik iş olarak adlandırılır.

Açıklama

Mevsimlik işler düzenli bir şekilde mevsim değişiklikleriyle ortaya çıkar. Dolayısıyla bu iş-ler yıl boyunca istihdama elverişli değildir. Dü-zenli aralıklarla ortaya çıkması mevsimlik işleri düzensiz olarak ortaya çıkan geçici işlerden ayırır.

Eşdeğer terimler

İNG : seasonal work

ALM : Saisonarbeit

FR : travail saisonnier

İlgili terimler

Çalışma yaşamı

Geçici iş

İstihdam

İşgücü talebi

İŞ PİYASASI

MOBİLİTE

bkz. Hareketlilik

MODEL

Gözlemleri tanımlamak ve bazen de açık-lamak için kullanılan kavramları geliştir-mek amacıyla gözlemlenen olaylardan se-çim yapılması işlemine düşünce modeli oluşturma denir.


Açıklama

Bu, dilin her türlü kullanımının model oluş-turma olarak açıklanabileceği çok geniş bir ta-nımdır. Anılan kapsamda genellikle, rastlantısal ilişkileri de içeren, daha açık ilişkiler arası modeller (örneğin, “sistem”) oluşturulur. Bu anlamda “Model”, “Kuram” ile yakından ilişkilidir. Açık ve belirgin bir modelin gelişti-rilmesi, bir kuramın sınanmasında önemli yer tutar. Bir kuramın yeni gözlemlenen olaylar dikkate alınarak olgunlaştırılması yeni model-lerin ortaya çıkmasına yol açar.

Sosyal bilimler alanında model oluşturma, en üst soyut düşünce düzeyinde ya da daha çok doğrudan deneysel (ampirik) gözleme yakın bir düzeyde gerçekleşebilir. Soyut düşünce düze-yinde model oluşturmaya, felsefe kuramları ya da daha çok ekonomik model oluşturma örnek verilebilir. Deneysel düzeyde doğrudan model oluşturmaya örnek olaraksa, belirli kursların bırakılmasının ya da işyerinde belirli becerilerin yayılmasının nedenleri hakkında bilgiye dayalı model oluşturma gösterilebilir.

Eşdeğer terimler

İNG : model

ALM : Modell

FR : modèle

İlgili terimler

Grup

Öngörü

Sistem

GENEL KAVRAMLAR

MODEL OLUŞTURMA

Model yaratma ya da belirleme eylemidir.

Açıklama

Model, bir şeyi temsil ederek, onun neye benzediğini ve nasıl çalıştığını gösterir. Ekono-mide model oluşturma, ekonominin belirli ko-şullar altında ya da belirli varsayımlara göre na-sıl davranacağını göstermek için kullanılır.

Mesleki eğitim ve öğretim sistemi modeli, mesleki eğitim ve öğretim sisteminin belirli ko-şullar ya da öngörülen belirli durumlarda nasıl göründüğünün kuramsal ifadesidir. Bu gibi mo-deller kısmi modellerdir. Sistemin yalnızca çalı-şılan konuya ya da sınanmakta olan davranış-lara ilişkin özelliklerini gösterir.

Eşdeğer terimler

İNG : modelling

ALM : ein Modell erstellen

FR : etablir des modèles

İlgili terimler

GENEL KAVRAMLAR

MONTAJ ÜRETİM

Montaj üretimde mallar, üretim süreci bo-yunca seri çalışma basamaklarından geçer. Her bir basamakta, bir ya da bir grup işçi, robot veya diğer makineler, bir sonraki ba-samağa geçene dek üretim konusu malı oluşturacak belirli öğeleri birleştirerek montaj işlemini gerçekleştirir.

Açıklama

Montaj üretim, ürünlerin belirli bir stan-dartta olmasını sağlar. Bu üretim şeklinin se-çilmesi, büyük miktarlarda aynı standartta mal üretimine gerek duyulan durumlarda uygun olur.

Eşdeğer terimler

İNG : assembly line production

ALM : Flieβbandproduktion

FR : ligne automatisée de production

İlgili terimler

Standart üretim

Üretim

ÜRÜN PİYASASI

MÜFREDAT

bkz. Eğitim programı

MÜŞTERİ, MÜVEKKİL

Müşteri, kendisi için bir mal ya da hizmet üretilen kişi veya kurumdur. Müşteri, mal ya da hizmetten herhangi birinin alıcısı olabilir. Müvekkil ise, kendisine vekaleten bir hizmet sunulan kişidir.


Açıklama

Müşteriler genellikle, mal ve hizmetleri pi-yasadan kendileri satın alırlar. Ancak, alınan bir hizmet için üçüncü bir kişi tarafından ödeme yapılması mümkündür (örneğin, sosyal güven-lik kurumları sigortalılarının sağlık hizmeti ala-bilmesi için ödemede bulunur) Müşteriler ba-zen, ticari olmayan mal ya da hizmetlerin alıcısı olabilir.

“Müşteri” ile “tüketici” birbirine karıştırıl-mamalıdır. Bir işletme üretim faaliyetini sürdü-rebilmesi için gerekli olan mal ve hizmetleri sunan diğer işletmelerin müşterisidir. Tüketici, üretim zincirinin sonunda bulunan perakende-ciden mal ya da hizmet satın alan müşteridir.

Eşdeğer terimler

İNG : customer, Client

ALM : Kunde, Klient

FR : client, usager

İlgili terimler

Ismarlama üretim

ÜRÜN PİYASASI

NESNELLİK (OBJEKTİF OLMA)

bkz. Amaç, nesnellik, tarafsızlık

NİTEL YÖNTEMLER

Nitelik ya da niteliklerle (kaliteyle) bağlan-tılı ya da ilgili yöntemlerdir. Bu yöntemler,

nitel (kaliteye ilişkin) bilgiler sağlar. Söz konusu bilgilerin analiz edilip gruplara ay-rılması suretiyle nitel göstergeler üretilir.

Açıklama

Nitel yöntemler, sayısal temele dayalı gös-tergeler üretmede kullanılan nicel yöntemler-den ayırt edilmeleri için bu şekilde adlandırılır.

Eşdeğer terimler

İNG : qualitative methods

ALM : qualitative Methode

FR : méthode qualitative

İlgili terimler

Araştırma yöntemleri

İZLEME(K) / DEĞERLENDİRME(K) /

GÖSTERME(K) / RAPOR ETME(K)

OKULDAN İŞE GEÇİŞ



Gençler, tam gün eğitimden sonra, iş bulup çalışmak ya da kendi işlerini kurmak üzere çeşitli yollar izler. Bu değişim sürecine okuldan işe geçiş denir.


Açıklama

Gençlerin okul sonrasında düzenli bir işe başlayıncaya kadar izledikleri yollar, başka bazı eğitimlerden geçmelerini gerektirebilir. Bazen de bir süre işsiz kalmalarına neden olur. Reh-berlik ve danışmanlık hizmetleri, gençlere okul sonrasında alacakları eğitim ya da öğretimin be-lirlenmesinde ve istihdama geçişte yardımcı olur.

Eşdeğer terimler

İNG : transition from school to work

ALM : Übergang von der Schule ins

Berufsleben

FR : transition vers la vie active

İlgili terimler

Eğitim

Girişimcilik

Hareketlilik (mobilite)

İstihdam

İşsizlik

Rehberlik ve danışmanlık

İŞ PİYASASI

OLGUNLUK / YETERLİLİK SINAVI (BAKALORYA)

Orta öğretimin sonunda öğrencilerin başa-rılarını belirlemek, tanımak ve belgelendir-mek için yapılan sınavdır. Genel, teknik ve mesleki olmak üzere çeşitli olgunluk sınav-ları söz konusudur.


Açıklama

Olgunluk sınavı, bazı ülkelerde ortaöğreti-min sonunda yüksek öğretime kabul için girilip belirli düzeyde başarı gösterilmesi gereken bir sınavdır. Öğrenciler, girdikleri olgunluk sınavı türüne ve bu sınavlarda gösterdikleri başarı dü-zeyine göre yükseköğrenime geçer.

Eşdeğer terimler

İNG : baccalaureate / the living certificate

ALM : Abitur, Matura

FR : baccalaureat

İlgili terimler

Belge, Belgelendirme

Eğitim

Eğitim ve öğretim sistemi

Ehliyet

UZLAŞMA STRATEJİSİ

ONAYLAMA / GEÇERLİLİK

1. 
   Eğitim ve öğretimin onaylanması (geçer-liliğinin belirlenmesi), bir programın amaçlarına erişilip erişilmediğinin (iç onay) ve bu programın gerçekçi bir eği-tim gereksinimini karşılayıp karşılamadı-ğının (dış onay) denetlenip belirlenmesi-dir (Page and Thomas 1977).
   

2.Onay, uygulanan bir testin sonuçlarının doğruluğunun denetlenmesi, aranan ölç-me özelliğini gerçekten taşıyıp taşımadı-ğının belirlenmesidir.


Açıklama

Bir ölçme aracının geçerliliği, ölçülmek iste-nen özelliğe göre, bireyler, gruplar ya da du-rumlar arasındaki gerçek farklılığı yansıtma niteliğidir. Kullanılan yönteme göre geçerli-lik, mantıki geçerlilik, deneysel geçerlilik ve yapı geçerliliği olarak gruplandırılabilir (Ş. Uysal, “Sosyal Bilim Araştırmalarında Ku-llanılan Araçların Geçerlik ve Güvenirlikleri, ”Toplum Bilimlerde Araştırma ve Yöntem, 1976).

Eşdeğer terimler

İNG : validation / validity

ALM : Bestätigung, Gültigkeitserklärung /

Gültigkeit

FR : validation, validité

İlgili terimler

Araştırma yöntemleri

Değerlendirme

İnceleme

Rapor

İZLEME(K) / DEĞERLENDİRME(K)/ GÖSTERME(K) / RAPOR ETME(K)

ONAYLAYAN KURUM



Standart bir değerlendirme yöntemi uygu-layıp belge (diploma ya da sertifika) ver-mek suretiyle başarıyı resmen tanıyan ku-rumdur.