Anahtar Kelimeler: Din, Fenomen, Fenomenloji, Kutsal,, Otto, Leeuw, Heiler. Phenomenology of Religion and Some Major Pioneers

1.8. Evrensel Dini Tanıma Doğru
Amerikalı bilim adamları Hall, Pilgrim ve Cavanagh, din için “evrensel bir tanım” or-
taya koymak için çalıştılar. Çalışmalarının sonunda şu tanımı takdim ettiler: “Din, halkın
kendileri için sınırsız bir değere sahip varlık olduğunu kesin olarak teyit ettikleri şeyin,
değişen sembolik ifadesi ve onların bu varlığa verdikleri bir cevaptır.” (2004: 30)
Bu tanım evrensel olarak kabul edilmese de oldukça kapsamlı ve kuşatıcı olduğu söy-
lenebilir. Çünkü bu tanımlamada, sınırsız bir değere sahip bir varlığın (kutsalın-Tanrı’nın)
kabulü, bu varlığı gösteren ama dinamik olup değişen ve gelişen (yasa-şeriat-düzen-emir-
ler ve yasaklar) sembolik ifadeler (formlar-kutsal zaman ve mekânlar) ve bu varlığa veri-
len cevaplar (ibadetler-dualar-yönelişler ve yakarışlar) bir arada bulunmaktadır.
Dinin evrensel tanımına doğru yapılan denemelerde göz ardı edilmemesi gereken di-
ğer bir nokta, dine “içerden bakış” yöntemidir. Dine farklı disiplinlerin bakışıyla değil,
söz konusu dinin jargonları ve ruhuyla bakmak, dini ritüellere kutsal bir sevgi, empati
hatta sempatiyle bakarak her dini formun özünü, fenomenin anlamını ve derinliğini an-

---

257
DİN FENOMENOLOJİSİ VE BELLİ BAŞLI ÖNCÜLERİ
lamaya dönük samimi çabalara girmekle, inançlarını ve kendi dini ve kültürel değerle-
rini bir kenara bırakmak pek mümkün olmamakla birlikte; objektif bir şekilde yaptığı
gözlemlerle, –eski ifadeyle- “gayrin gözüyle” tabiri caizse “profile bakmak” gördükleri-
ni tespit ve teşhislerini kaydetmek, belki de kendisini muvakkaten o ritüelin bir parçası
(imişcesine) yerine koyarak tüm önyargılardan arınmış olarak; her dini kendi din dili,
algısı, sakramenti ve müstakil teolojisi içerisinde ele alıp, dindarların dini tecrübesini
âdeta tadarak hissetmek önemlidir. Bu bakış açısından hareketle insanlığın, fıtrî, doğuştan
getirdiği inanma, sonsuz bir güce dayanma ihtiyacının evrensel bir duygu olduğundan
hareketle, evrensel bir din tanımının yapılmasında yardımcı olabilecek bir yöntem olarak
karşımıza din fenomonolojisi çıkmaktadır.