156
lanan qiymətqoyma metodu ilə eynidir. Lakin,
qiymətin
müəyyən edilməsinin bu metodunda məhsulun maya dəyə-
rinin üzərinə yox, məhsulun hazırlanmasına
çəkilmiş bir-
başa xərclərin üzərinə müəyyən edilmiş mənfəət norması
(qiymət və ya ticarət əlavəsi) və ya satış
qiymətinə görə
müəyyən edilmiş ticarət güzəşti əlavə edilir və alınmış
məbləğ məhsulun qiyməti kimi qəbul edilir. Tam xərclərə
əsaslanan qiymətqoyma metodunda olduğu kimi burada da
iki üsuldan: 1) birbaşa xərclərin üzərinə mənfəət norması-
nın (qiymət və ya ticarət əlavəsinin) əlavə edilməsi və 2)
birbaşa xərclərin məbləğinin üzərinə satış qiymətinə görə
müəyyən edilmiş güzəştin əlavə edilməsi üsulundan
istifadə edilir.
a) birbaşa xərclərin məbləğinin
üzərinə mənfəət nor-
masının (qiymət və ya ticarət əlavəsi) əlavə edilməsi üsulu.
Qiymətin maya dəyərin üzərinə mənfəət normasının əlavə
edilməsi metodunda olduğu kimi
burada birbaşa xərclərin
məbləğinin üzərinə müəyyən edilmiş mənfəət norması
(qiymət və ya ticarət əlavəsi) gəlinir. Bu halda qiymət aşa-
ğıdakı formula ilə müəyyən edilir:
i
i
i
i
K
C
C
P
Burada:
i
P
- i məhsul vahidinin qiyməti, manatla;
i
C
- i məhsul vahidinə
çəkilən birbaşa xərclərin
məbləği, manatla;
i
K
- i məhsulunun fiksə edilmiş (standart) mənfəət
normasıdır (qiymət və ya ticarət əlavəsidir).
Xərclərin rentabelliyi normasına görə qiymətqoyma
metodu qiymətin elə bir səviyyəsinin müəyyən edilməsini
nəzərdə
tutur ki, o, məhsul satışının verilmiş miqdarında
157
məhsulun maya dəyərini ödəməklə yanaşı xərclərin renta-
belliyinə görə müəyyən edilmiş məqsəd mənfəətinin, yəni
planda nəzərdə tutulan mənfəətin əldə edilməsini də təmin
edir. Bu halda məhsulun qiymətini müəyyən etmək üçün
məhsulun istehsalına və ya satışına çəkilən birbaşa (dəyi-
şən) və qaimə (sabit) xərclərin ümumi məbləğinin üzərinə
qeyri müstəqim məbləğini gəlir və alınmış nəticəni məhsul
satışının ehtimal olunan miqdarına bölürlər.
Bunu düstur
formasında aşağıdakı kimi ifadə etmək olar:
i
i
mi
i
Q
U
M
P
burada:
i
P
-
i
məhsulun vahidinin qiyməti, manatla;
mi
M
-
i
məhsulunun satışından əldə edilməsi nəzərdə
tutulan qeyri müstəqim məbləği, manatla;
i
U
-
i
məhsul vahidinə çəkilmiş birbaşa və qeyri
müstəqim xərclərinin ümumi məbləği, manatla;
i
Q
-
i
məhsulunun istehsalının və ya satışının natu-
ral ifadədə miqdarıdır.
Dostları ilə paylaş: 
