Microsoft Word +Islam Mezhepler Tarihi Yayin Nushasi MehmetAliBuyukkara +++

 
İsmâiliyye’nin İtikâdî ve Amelî Görüşleri 
İsmâiliyye’nin gizlilik döneminde benimsediği görüşler hakkında yeterli 
bilgiye sahip değiliz. İlk dönemlerinde ve bazı değişikliklerle sonraki dönem-
lerde korunan İsmâilî düşüncenin en önemli unsuru zâhir-bâtın ayrımıdır. 
İlk  İsmâilîler kutsal kitapların ve şer’î hükümlerin zâhir ve bâtını arasında 
ayrıma gitmişler, her zahirî ve lafzî mananın bir batınî ve hakikî manası 
olduğunu ileri sürmüşlerdir. Sonuçta onlara göre Kur’ân ve İslâm  şeriatının 
zahirî manası ile batınî manası birbirinden tamamen ayrılır. Yeni bir şeriatla 
gelen her peygamberin getirdiği dinîn zahiri yönü değişirken, sonsuz ebedî 
hakikatleri ihtiva eden batınî yönü değişmeden kalır. Farklı din ve şeriatlarda 
bu değişmez hakikatlere ulaşmak, yalnızca  İsmâilîler (havâs) için mümkün 
iken, İsmâilî olmayanlar (avâm) sadece dinin zahirî manalarını anlayabilirler. 
Bâtınî mana ise ancak imamın öğretmesiyle (ta‘lîm) anlaşılabilir.  
İsmailîler batınî manayı ortaya koymak amacıyla tevili aşırı bir şekilde 
kullanmışlardır. Onlara göre vahiy (zâhir) alan ve kendisinden önceki şeriatı 
nesheden  nâtık  (şeriat koruyucu peygamber) iken, tevil ilmi yoluyla batınî 
manayı açıklayan vasîdir (imam). Bu nedenle zâhir her dönemin peygambe-
rine göre değişkenlik arz ederken, bâtın değişmeden ve evrensel anlamda ge-
çerliliğini koruyarak kalır. “Her zâhirin mutlaka bir bâtını vardır” anlayışını 
savunan İsmâiliyye’ye, bu görüşlerinden dolayı bâtıniyye adı da verilmiştir. 
İsmâiliyye’yi dinî nasların yorumlanması konusunda diğer  Şiî fırkalardan 
ayıran yönü sizce nedir? 
İlk İsmâilîler’e göre insanlığın dinî tarihi yedi devirden müteşekkil olup 
her bir devir, şeriat getiren bir peygamberle başlamaktadır. Tarihin ilk altı 
devresi, nâtıklar, yani Adem, Nuh, İbrahim, Musa, İsa ve Muhammed olmak 
üzere altı  ulü’l-azm peygamberden ibarettir. Bu nâtıklardan her biri, kendi 
şeriatlarının bâtınında gizli olan hakikatleri tevil ve yorumlaması için bir 
vekile (vasî imam) sahiptirler. Her devrin yedinci imamı bir sonraki devrin 
natıkı durumuna yükselir. Hz. Muhammed ve İslâm’ın devri olan altıncı 
devrin yedinci imamı,  İsmâilîler’in ölümünü inkar ederek Kâim-Mehdî 
olarak zuhur etmesini bekledikleri Muhammed b. İsmail idi. Muhammed b. 
İsmail,  İslâm’ın yasalarını yürürlükten kaldırarak yedinci ve son devri 
başlatacak ve böylece dinî hükümlere ihtiyaç kalmayacaktır. Kâim ve 
nâtıkların sonuncusu olarak dünyayı adaletle yönetmesinin akabinde cismanî 
dünya sona erecektir. Bu yedili devir inancı sebebiyle İsmâiliyye, yediciler 
anlamına gelen Seb‘iyye ismiyle de anılmıştır (Kutlu, s. 109-110). 
Günümüze kadar değişik evreler geçiren bu inanışın, İsmâilîler’in Nizârî 
ve Musta‘lî olarak ikiye ayrılmasından bu yana tezahürleri farklı olmuştur.