Sh. Sodiqova

vositalari 
, 
. 
, 
A 
, .
m a n av iy m ad an iy at m anbalari.
B o la riv o jin in g ilk b o sq ich id a shaxsiy tajrib a tev arak -atro fn i b ilishning 
m uhim y o ‘lidir. B iro q b u n in g o ‘zi b o lan in g aqliy kam oloti u ch u n yetarli 
em as. B u esa o ‘z na v b atid a uni fao liy atn in g xilm a-xil tu rlarig a ja lb etishni 
talab etadi.
M aktabgacha yo sh d a g i bolalarn in g fa o liy a ti
o 'z in in g turi, m azm uni, 
shuningdek, aqliy riv o jlan ish g a t a ’sir k o ‘rsatish im k o n iy atig a k o ‘ra ham
farq qiladi. Shubhasiz, b o la n in g k o ’z o ’ngidagi x ilm a-x il fao liy at turlari 
tu rli b ilish g a doir v azifalarn i, u yoki bu fao liy at orqali hal etiladigan 
yech im la rn i paydo qiladi.
M ak ta b g ach a y o sh d av rid a tash k il etiluvchi m uhim faoliyat turlaridan 
Juri - kun tartib ig a am al q ilish b ilan b o g ’liq kun d alik -m aish iy faoliyatdir.
96

---

M azk u r fao liy at m azm uni ay n an sen so r riv o jlan ish g a sam arali t a ’sir 
k o ‘rsatishi bilan alohida a h am iy atg a ega. Y uvinish ja ra y o n id a b o lala r issiq 
va sovuq suvni farqlashga o ‘rganishadi, su v n in g bo sh q a x ususiyatlarini 
bilib olishadi. sovunning hidini, so ch iq n in g q u ru q va n am lig in i his 
etadilar. E rtalabki nonushta, tu sh lik v a k echki ov q atlan ish v a q tid a bolalar 
taom , m ah su lo tlarn in g o ‘zig a xos x u su siy atlari. u larn in g ta ’m i, hidi, 
rangi k abilar bilan tanishishadi. K u n tartibini bajarish ja ra y o n id a bolalar 
fazoviy h ara k atlar (o 'n g , chap q o ‘l, oyoq, y o n tom on, orqa tom on)ni 
b ajarishadi. B o lalarning k u n tartib i v a q tin in g belg ilan g an lig i u larg a sut- 
ka qism lari (kun, tun), h afta kunlari, bugun, ertaga, hozir, k ey in kabi 
tu sh u n ch alam i o ‘zlash tirish g a y o rd am beradi. B o lalar vaqtni qadrlash, 
icechikrnaslik, k u ttirib q o ‘y m aslik k erak lig in i o ‘rganishadi.
B olalar idish, m ebel, kiy im lam in g nom larini bilib oladilar. ular tay- 
yoi lanadigan m ateriallar bilan tanishadilar, ulardan foydalanish qoidalarini 
o ‘zlashtiradilar. M alakali tarb iy a ch ilartu rm u sh g a oid narsa-buyum lar bilan 
tanishtirish jaray o n id a qivoslash, guruhlash m ashqlari yordam ida bolalarda 
analitik-sintetik faoliyatni rivojlantirishga harakat qiladilar.
Yuvinish, kiyinish, yechinish, o vqatlanish, stolni tu zatish u ch u n zarur 
k etm a-ket h arak atlarn i o 'z la sh tirish v a am alga o sh ira olish diqqat, xotira, 
fikrlash, x u lq -atv o rn i boshqara olishga e ’tib o r qaratishni talab etadi. Tar­
b iyachi b o lalarn in g diqqatini tartiblilik, tev arak -atro fd ag i k ish ilar fao- 
liyatiga ja lb etadi. B ularning ham m asi bolaning fikrlash doirasini kengay- 
tiradi va aqliy rivojlanishi uchun im koniyat yaratadi.
M aktabgacha yoshdagi bolalarning aqliy tarbiyasi 
o'yin
faoliyati 
orqali am alga oshadi. K attalar tom onidan tashkil etilgan m axsus o ‘yinlar 
(harakatli, didaktik) bolalar o'zlash-tirishi lozim b o ig a n tu rfa xil bilim , 
fikrlash jarayonlari, aqliy harakatlar bilan yakunlanadi.