Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

TUNALI Yasemin ,

Danışman : Doç. Dr. Melike ERKAN

Anabilim Dalı : Biyoloji

Programı (Varsa) : Zooloji

Mezuniyet Yılı : 2006

Tez Savunma Jürisi :Doç. Dr. Melike ERKAN (Danışman)

Prof. Dr. Osman MURATHANOĞLU

Prof. Dr. Uğur ÇEVİKBAŞ

Prof. Dr. Şehnaz BOLKENT

Prof. Dr. Cihan DEMİRCİ

Mytilus Galloprovincialis Lamarck, 1819’in Hepatopankreasındaki Fonksiyonel Hücrelerin Yapısı

Üzerine Bir Araştırma

Bu çalışmada, Mytilus galloprovincialis Lamarck, 1819’in hepatopankreasının histolojisi ve mevsimsel olarak lipid içeriği ile katalaz aktivitesinin ışık mikroskobu düzeyinde araştırılması amaçlanmıştır. Çalışmada kullandığımız örnekler, Haziran 2004-Haziran 2005 tarihleri arasında Marmara denizi, Yenikapı kıyılarında belli alanlardan toplanmıştır. Toplanan örneklerden alınan hepatopankreas parçalarından histolojik yöntemler kullanılarak parafin bloklar yapılmıştır. Yapılan bloklardan alınan 5-6 µm kalınlığındaki kesitler histolojik boyalar ile boyanmıştır. Ayrıca histokimyasal yöntemler kullanılarak lipid ve katalaz enzimi de işaretlenmiştir. Mytilus galloprovincialis’in hepatopankreası sindirim dokusu ve bağ dokusundan meydana gelen karmaşık bir organdır. Sindirim dokusu, dallanmış, sindirim kanalları aracılığıyla mide ile bağlantılı olan bir seri kapalı uçlu tübülden oluşur. Sindirim kanalları, primer ve sekonder kanallar olarak iki çeşittir. Primer kanalların lümenini çevreleyen iki farklı bölge bulunur. Birinci bölge silli epitelden oluşan oluk şeklindeki bölgedir. Burası, midede kısmen sindirilmiş besin parçalarını tübüllere getiren bölgedir. İkinci bölge, fırça kenarlı epitelden oluşan girintili çıkıntılı bölgedir. Burası da, hepatopankreastaki sindirim ürünlerinin artıkları ile bazofilik hücrelerin ürettiği salgıyı mideye getiren bölgedir. Sekonder kanallar ise, silsiz, fırça kenarlı epitel dokudan meydana gelmiştir. Sekonder kanallar dallanan kapalı uçlu tübüllere açılır. Bu tübüllerin epiteli silindir biçimli, asidofilik, sindirim hücreleri ile piramit şeklindeki bazofilik salgı hücrelerinden meydana gelir.

Hepatopankreasta bulunan bağ dokusu iki farklı hücre tipi içerir. Bunlardan birincileri, vesiküler bağ dokusu (VBD) hücreleri ve ikincileri ise adipogranüler bağ doku (ADG) hücreleridir. Bağ doku hepatopankreasa taşınan maddelerin, depolanmasında fonksiyoneldir. Vesiküler bağ doku hücreleri sitoplazmasında büyük tek bir vesikül içinde glikojen depolarken, adipogranüler bağ doku hücreleri protein granülleri ve lipid damlacıklarını depolarlar. Depolanan bu maddeler, özellikle gametogenezde kullanılan enerji depolarıdır. Ayrıca, her iki bağ dokuda da damarlar ve amip şekilli kan hücreleri (amöbositler) bulunur.

Çalışmamızda, Mytilus galloprovincialis Lamarck, 1819’in hepatopankreasının histolojik yapısı, ışık mikroskobu düzeyinde açığa çıkarılarak özellikle enerji deposu olan lipid ve detoksifikasyon fonksiyonu ile ilgili olarak da katalaz enzimi aktivitesinin, çevresel ve biyotik faktörlerin etkisi altında mevsimsel değişiklikler gösterdiği sonucuna varılmıştır. Bu çalışmanın sindirim/asimilasyon ve detoksifikasyon ile ilgili ileri düzeydeki çalışmalara temel olabileceği düşünülmektedir.