Yillarda Buyuk Britaniya

Angliyaning tashqi siyosati.
Liberallarning mustamlakachilik siyosati 1905-1911 yillardagi Erondagi inqilobni bostirdi. Xitoyda 1911 -yilgi inqilobga qarshi chiqqan reaksion kuchlarini qo`llab -quvvatladilar.
Hukumat Hindiston xalqlarining milliy ozodlik kurashini shavqatsizlik bilan jazoladi. 1906-yilda Hindiston Milliy Kongressi partiyasi Hindistonga o`z -o`zini boshqarish huquqini berishni talab qildi. Uning davati bilan ingliz tovarlariga baykot e`lon qilindi. Bu ingliz kapitalistlariga katta zarar yetkazdi. Hind xalqiga qarshi terror siyosati kuchaytirildi. 1907 -yilda Hindistonda yigMlishlar va matbuotga qarshi qafiy qonunlar qabul qilindi. Yig`ilish qatnashchilarini jazolash kuchaytirildi.
1909 -yilda Hindistonda qonun chiqaruvchi kengashlarning tarkibi kengaytirildi. Hind burjuaziyasining vakillari kengashi tarkibiga kiritildi. Angliyadagi ko`chib borgan inglizlar joylashgan mustamlakalardan Kanada -Avstriya, Yangizellandiya, Janubiy Afrikada mustamlakani olgan milliy burjuaziyaning tazyiqi ostida hukumat bu mustamlakalarga o^xz -o`zini -dominionlik huquqini berdi. Bu huquqqa 1866 yilda Kanada erishgan edi.1900 yilda yangi Zellandiya, 1910 yilda Janubiy Afrika ittifoqi dominionlik huquqini oldi. 1901 -yilda Panama kanali masalasida AQSH ga "Yon berish" va AQSH -Kanada chegara masalalari hal qilindi. 1902-yilga kelib, Yaponiya bilan shartnoma imzolandi va unga katta moliyaviy yordam ko`rsatildi. 1904-yili Angliya bilan Fransiya o`rtasida shartnoma tuzilib, u Antanta nomini oldi. Angliya va Fransiya Misr-Marokash masalasi bo`yicha kelishib oldilar. 1907-yil 31-avgust Angliya -Rossiya bitimi tuzildi. O`rta sharq va Erondagi ziddiyat hal qilindi. 1912-yilga kelib Angliya va Fransiya Yevropada urush hafi ro`y bergan taqdirda maslahatlashib harakat qilishga kelishdilar.
Mamlakat ijtimoiy harakatida ikki yo`nalish: inqilobiy va opportunistik kuchlarning kurashi ommaviy harakat yuksalgan sharoitda kuchayib ketdi. 1905-yilning yozida mamlakatda ommaviy metingchilar to`lqini yoyildi, ish tashlashlar harakati kuchaydi. 1905-yilda 93 ming kishi ish tashlashgan bo`lsa, 1906-yilda ularning soni 217 ming kishiga yetdi. 1907 -yil to`qimachilarning, temiryoMchilar va mashinasozlarning ish tashlashi yuz berdi. 1910 -yilda ish tashlashning yangi to`lqini boshlandi. Shu yil yozida ish shimoliy sharqiy tumanlaridagi temiryo`lchilarning, Shodlandiyadagi kemasozlik korxonalari ishchilarining, Lankasher to`qimachilarining, Janubiy Uels konchilarining ish tashlashlari bo`lib o`tdi. Bu chiqishlar shiddatli tus olib, qo`shini bilan qonli to`qnashuvlar yuz berdi. 1911 -yilda dokerlar ish haqini oshirishni talab qildilar. Iyunda boshlangan kurash avgustda xo`jayinlar tomonidan talabni qondirish bilan tugadi va dokerlar o"z ishlariga qaytdilar. 1912 yilga kelib o`tgan konchilarning zabostobkasi ingliz ishchilarining eng katta chiqishi boMdi. Ularga ko`mir qazuvchi ishchilar ko`maklashishdi. Bu harakatda har ikki tomondan bir milliondan ortiq ishchi ishtirok etdi. 1912 -yildan so`ng to urush boshlangunga qadar Angliyada ishchilar harakati o`sishi davom etdi. Ijtimoiy harakatning keng yo`nalish va yanada yuksalishi natijasida ishchilar ommasi liberallar partiasidan chekina boshladi. Tred yunionlarning 1899 —yilda Plimutda bo`lib o`tgan navbatdagi kongressibundan buyon parlamentga tagMn ham ko`proq ishchilar, deputatlar o`tkazishi yo`llari va vositalarining qidirishi masalasidan maxsus konferensiya chiqarishga qaror qildi.